رابطه زندگی مادّی با مسائل اخلاقی در روایات اسلامی
آنچه در بالا از آیات قرآن مجید در این زمینه استفاده کردیم، در روایات اسلامی نیز بازتاب گسترده ای دارد که حاکی از تأثیر عمیق صفات اخلاقی در زندگی فردی و اجتماعی انسانها است که در ذیل به قسمتی از این احادیث پرمعنی اشاره می شود:
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
تفسیر و جمع بندی
در نخستین آیه، سخن از رابطه برکات زمین و آسمان؛ باتقوا است، با صراحت می فرماید: ایمان و تقوا سبب می شود که برکات آسمان و زمین به سوی انسانها سرازیر گردد؛ و بعکس، تکذیب آیات الهی (و بی تقوایی) سبب نزول عذاب می گردد. (وَلَوْ اَنَّ اَهْلَ الْقُری آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَالْاَرْضِ وَلکِنْ کَذَّبُوا فَاَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ)
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
تاریخچه علم اخلاق
بحث فوق را با فشرده ای از «تاریخچه علم اخلاق» پایان می دهیم:
بی شک بحثهای اخلاقی از زمانی که انسان گام بر روی زمین گذارد آغاز شد، زیرا ما معتقدیم که حضرت آدم علیه السلام پیامبر خدا بود، نه تنها فرزندانش را با دستورهای اخلاقی آشنا ساخت بلکه خداوند از همان زمانی که او را آفرید و ساکن بهشت ساخت مسائل اخلاقی را با اوامر و نواهی اش به او آموخت.
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
آیات و روایات دلیل بر قابلیّت تغییر اخلاق است
آنچه را در بالا گفتیم از نظر دلائل عقلی و تاریخی بود، هنگامی که به دلائل نقلی یعنی آنچه از مبدأ وحی و سخنان معصومین علیهم السلام به دست آمده مراجعه کنیم مسأله از این هم روشنتر است؛ زیرا:
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
2 - رابطه اخلاق و فلسفه
فلسفه در یک مفهوم کلّی به معنی آگاهی بر تمام جهان هستی است به مقدار توان انسانی؛ و به همین دلیل، تمام علوم می تواند در این مفهوم کلّی و جامع داخل باشد؛ و روی همین جهت، در اعصار گذشته که علوم محدود و معدود بود، علم فلسفه از همه آنها بحث می کرد، و فیلسوف کسی بود که در رشته های مختلف علمی آگاهی داشت.
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
اهمّیّت اخلاق در روایات اسلامی
این مسأله در احادیثی که از شخص پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و همچنین از سایر پیشوایان معصوم علیهم السلام رسیده است با اهمّیّت فوق العاده ای تعقیب شده، که به عنوان نمونه چند حدیث پرمعنای زیر را از نظر می گذرانیم:
1 - در حدیث معروفی از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می خوانیم:
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
نقش انگیزه در کار اخلاقی
یکی از موضوعاتی که در اخلاق اسلامی به عنوان اساس ارزش در کارهای اخلاقی مطرح می شود عبارت است از نیت کار و انگیزه ای که انسان را وادار به انجام آن می کند. می توان گفت: این از ویژگیهای نظام اخلاقی اسلام است
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
عقل نظرى و تهذيب نفس
پرسش 5 . آيا عقل نظرى بدون تهذيب نفس، مى تواند به مراحل عالى كشف حقيقت برسد؟
خير؛ از مجموع روايات در باب خلقت «عقل»، چنين استفاده مى شود كه عقل داراى دو قوس صعود و نزول است و از آن به اقبال (روى آوردن) و ادبار (بازگشتن) تعبير شده است.45
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
آموزش عرفان
پرسش 4 . آيا عارف شدن به معناى واقعى كلمه (مثل امام خمينى رحمه الله) نياز به آموزش دارد يا نه؟ تا آنجا كه مى دانيم امام دروس عرفانى در حوزه داشته اند؛ حال اگر عرفان علم مربوطه را مى خواهد، چگونه مى توانيم آن علم را بياموزيم؟
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
2. حُسْن به معنای زیباست[5] از طرف دیگر چیزی زیباست که اعتدال[6] داشته باشد لذا سیئ به معنای کریه و زشتْ منظر و هر چیزی که از دایرة اعتدال خارج شده، میباشد.
به عبارت دیگر اگر حسن، زیباست؛ سیئه، زشت است و اگر حسن، اعتدال است؛ سیئه، انحراف است. همچنین از آنجا که اعتدال مایة سامان است نتیجه میگیریم اعمال حسنه به زندگی انسان، سامان میبخشد از طرف دیگر، گناه و معصیت به خاطر در بر داشتن سیئه باعث انحراف زندگی انسان میگردند.

موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
خداوند از سر مُحبت و به خاطر علم و احاطهای که به ضعف انسان دارد راههای متعددی برای جبران و تدارک خطاهای او در نظر گرفته است اینکه انسان خود را در بنبستی تصور کند که هیچ راه برگشتی ندارد بقیة استعداد او را در ادامة راهی که در پیش رو دارد کور میکند.

موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
مرهم احسان بر زخم سیئه
انسان موجودی ممکن الخطاست و با هر خطایی که انسان مرتکب میشود زخمی بر خود یا بر فرد یا جامعه به جای میگذارد.
خداوند متعال از سر حکمت و رأفت، همچنانکه برای زخمهای جسمانی، مرهمی در نظر گرفته تا،

موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
اگر بذر هوسرانی در جامعه پراکنده شود، عشق میمیرد
خانمها اولین متضرر بدحجابی هستند
گزیدۀ مباحث مطرح شده در بیست و هشتمین جلسه سخنرانی
حجت الاسلام و المسلمین پناهیان
در مسجد امام صادق(ع) با موضوع
«راهبرد اصلی در نظام تربیت دینی»

موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
«آیة الله جوادی آملی»
در این مقاله از این مطلب بحث می شود که آیا زنان می توانند همانند مردان وارد دنیای عرفان شوند و در عرفان نظری به معارف عرفانی دست یابند و در عرفان عملی به سیر و سلوک بپردازند و به کمال عرفانی یعنی ولایت دست یابند و به عبارت دیگر: آیا زنان مانند مردان می توانند با سلوک عرفانی به عالی ترین مراتب کمال یعنی انسان کامل شدن نایل شوند یا خیر؟برای پاسخ به این سؤال در آغاز به تعریف عرفان نظری و عملی اشاره کرده و سپس دیدگاه برخی عارفان را در رابطه با زنان در سلوک عرفانی بازگو نموده و پس از آن به مبانی امکان سلوک عرفانی برای زنان پرداخته می شود.
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
یکی از دلایل بیدینی، احساس آشفتگی در معارف دینی است
سخنرانی رمضانی پناهیان با موضوع راهبرد اصلی در نظام تربیت دینی/1
پناهیان:یکی از دلایل بیدینی، احساس آشفتگی در معارف دینی است/ جهاد با نفس، نخ تسبیح تمام فضایل است
رجانیوز
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
شک و عرفان
پرسش: رابطه میان شک و عرفان چیست و آیا اصلًا آنها به هم ربطى دارند یا خیر؟
گاهى براى سالک در عرفان عملى و نظرى، «شک پویا» حاصل مى شود که موجب «تأمل» در سیر عملى و «تفکر» در سیر علمى مى شود و نتیجه آن خلوص بیشتر در عمل و تقویت بنیانهاى اعتقادى است این نوع شک موجب جرقه هاى عرفانى شده و از آن به «شک مقدس» یاد مى شود.
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: شک، عرفان ،عرفان نظری
عقل نظرى و تهذیب نفس
آیا عقل نظرى بدون تهذیب نفس، مىتواند به مراحل عالى كشف حقیقت برسد؟

خیر؛ از مجموع روایات در باب خلقت «عقل»، چنین استفاده مىشود كه عقل داراى دو قوس صعود و نزول است و از آن به اقبال (روى آوردن) و ادبار (بازگشتن) تعبیر شده است. «1» با توجه به مضامین احادیث و تفسیر اندیشمندان بزرگ اسلامى «اقبال عقل»، روى آوردن به عالم طبیعت، اجسام، مواد و عالم كثرت است و در همین عالم، عقل در نازلترین مرتبه خود قرار مىگیرد و مردم آن را گاه در امور معاش و گاه در امور معاد خود به كار مىبرند. «عقل نزول كرده»، همان عقلى است كه گاهى براى فراگیرى علوم مختلف و به دست آوردن و حفظ تجربهها از آن استفاده مىشود: «العقل حفظ التجارب» «2»
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
آموزش عرفان
آیا عارف شدن به معناى واقعى كلمه (مثل امام خمینى رحمه الله) نیاز به آموزش دارد یا نه؟ تا آنجا كه مىدانیم امام دروس عرفانى در حوزه داشتهاند؛ حال اگر عرفان علم مربوطه را مىخواهد، چگونه مىتوانیم آن علم را بیاموزیم؟
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
عرفان و اسلام
پرسش ۳ . نسبت میان «دین اسلام» و «عرفان» چیست؟
باید ملاحظه کرد که آیا مى توان «عرفان و اسلام» را به معناى واقعى کلمه «عرفان
اسلامى» دانست؛ یعنى، عرفانى که برخاسته از متن اسلام و منابع اصیل مذهبى مسلمانان
است (مانند علم فقه، حدیث، تفسیر) و یا آنکه باید آن را عرفان مسلمانان دانست؛
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان
عرفان و تصوف
پرسش ۲ . آیا میان عرفان و تصوف رابطه وجود دارد؟ آیا اسلام تصوف را قبول دارد؟!
عرفان بیانگر نگاهى است که بر اهمیّت شناخت قلبى و کشف و شهود درونى تأکید کرده،
تزکیه باطن را یک اصل اساسى تلقى مى کند. ریاضت هاى جسمانى و روحانى را راهى مهمّ و
اساسى در دستیابى به تطهیر درون مى داند اما تصوف بیشتر بر عزلت و خلوت نشینى، محبت
اصرار مى ورزد. گاهى عرفان هدف نهایى تلقى مى گردد که صوفیان بدان بار
نیافته اند:۱۱
موضوعات مرتبط: اخلاق وعرفان
برچسبها: اخلاق وعرفان