تبادل لینک هوشمند 
آمار
وب سایت:
جایگاه تفکر و تدبر در قرآن چگونه است؟
قرآن تنها برای قرائت و تلاوت نیست، بلکه از اهداف آن تفکر و تدبر، ذکر (یادآوری)، انذار و خارج کردن انسان‌ها از ظلمات به نور و هدایت است. قرآن به طور مستقیم و غیرمستقیم به تفکر و تدبر دعوت کرده است. و به اشکال مختلف ارزشمندی صاحبان عقل، تفکر و تدبر را بیان نموده است.[ ر. ک: سوره زمر، آیه۹؛ سوره مجادله، آیه۱۱ ] : « الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِکَ الَّذینَ هَداهُمُ اللَّهُ وَ أُولئِکَ هُمْ أُولُوا الْأَلْبابِ؛ بندگانم را بشارت ده،آنان که چون سخنی بشنوند به نیکوترین وجه عمل کنند، آنان هستند که خداوند به لطف خاص خود هدایتشان فرموده و هم آنان به حقیقت خردمندان عالم اند»[ زمر/۱۸.] و انسان را به تفکر در آفرینش و تفکر در خودشان دعوت کرده است. [ ر. ک: سوره آل عمران، آیه ۱۹۱؛ سوره روم، آیه ۸ . ]
در بسیاری از آیات، بدون این که صریحاً مردم را به تفکر دعوت کند، استدلال عقلی می آورد؛ و بدون این که اعتبار تعبدی خود را لحاظ کند با منکران احتجاج می کند.[ ر. ک: سوره هود، آیه ۳۵؛ سوره انبیاء، آیه۲۲؛ سوره مؤمنون، آیه۹۱ . ] و در تشریع احکام الهی، در بسیاری از موارد فلسفه احکام را بیان می کند، تا مردم از روی بینش، از آن تبعیت کنند.[ ر. ک: سوره عنکبوت، آیه ۴۵؛ سوره بقره، آیه ۱۸۳؛ سوره مائده، آیه۶؛ سوره مائده ، آیه ۹۱؛ سوره طه ، آیه ۱۴ . ]
مطالعه این آیات مربوط به تعقل، تفکر و تدبر دو مطلب را به ما آموزش می دهد:
اول. اسلام بر خلاف آنچه درباره مسیحیت گفته می شود انسان را به تعقل، تفکر و تدبّر دعوت می کند و ایمان را بر پایه آن می داند.
دوم. موضوعاتی را که از دیدگاه قرآن شایسته تفکر و تدبرند بیان می کند.
این موضوعات را می توان از دیدگاه قرآن به دو بخش کلی تقسیم کرد:
۱. آیات انفسی (خود شناسی)؛ تفکر و اندیشه انسان در خویش که چگونه خلق شده است و خلقت او از چه دقایق و ظرافتی و از چه قوت و ضعفی بر خوردار است.
۲. آیات آفاقی(هستی شناسی)؛ که عبارت است از جهان شناسی و آگاهی از سنن و نظامات الهی در طبیعت، فرجام شناسی، راه و راهنما شناسی، و غایت همه این امور یعنی «خداشناسی»، تفکر در کرات، فضا و آسمان ها و... که مسلما اندیشیدن در این امور دانش انسان را رشد می‌دهد و خداوند این امر را از صفات انسان های مؤمن می‌شمارد:
« الَّذینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلی جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکَّرُونَ فی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ؛ مؤمنینی که در حال ایستاده و نشسته خدا را یاد می کنند و حتی در زمانی که به پهلو دراز کشیده‌اند تفکر در آفرینش آسمان ها و زمین می نمایند و بعد اذعان می دارند و می گویند بارالها! تو اینها را هرگز بیهوده نیافریده ای... »[ سوره آل عمران، آیه ۱۹۱ .]
در بسیاری از آیات، بدون این که صریحاً مردم را به تفکر دعوت کند، استدلال عقلی می آورد؛ و بدون این که اعتبار تعبدی خود را لحاظ کند با منکران احتجاج می کند.[ ر. ک: سوره هود، آیه ۳۵؛ سوره انبیاء، آیه۲۲؛ سوره مؤمنون، آیه۹۱ . ] و در تشریع احکام الهی، در بسیاری از موارد فلسفه احکام را بیان می کند، تا مردم از روی بینش، از آن تبعیت کنند.[ ر. ک: سوره عنکبوت، آیه ۴۵؛ سوره بقره، آیه ۱۸۳؛ سوره مائده، آیه۶؛ سوره مائده ، آیه ۹۱؛ سوره طه ، آیه ۱۴ . ]
مطالعه این آیات مربوط به تعقل، تفکر و تدبر دو مطلب را به ما آموزش می دهد:
اول. اسلام بر خلاف آنچه درباره مسیحیت گفته می شود انسان را به تعقل، تفکر و تدبّر دعوت می کند و ایمان را بر پایه آن می داند.
دوم. موضوعاتی را که از دیدگاه قرآن شایسته تفکر و تدبرند بیان می کند.
این موضوعات را می توان از دیدگاه قرآن به دو بخش کلی تقسیم کرد:
۱. آیات انفسی (خود شناسی)؛ تفکر و اندیشه انسان در خویش که چگونه خلق شده است و خلقت او از چه دقایق و ظرافتی و از چه قوت و ضعفی بر خوردار است.
۲. آیات آفاقی(هستی شناسی)؛ که عبارت است از جهان شناسی و آگاهی از سنن و نظامات الهی در طبیعت، فرجام شناسی، راه و راهنما شناسی، و غایت همه این امور یعنی «خداشناسی»، تفکر در کرات، فضا و آسمان ها و... که مسلما اندیشیدن در این امور دانش انسان را رشد می‌دهد و خداوند این امر را از صفات انسان های مؤمن می‌شمارد:
« الَّذینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلی جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکَّرُونَ فی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ؛ مؤمنینی که در حال ایستاده و نشسته خدا را یاد می کنند و حتی در زمانی که به پهلو دراز کشیده‌اند تفکر در آفرینش آسمان ها و زمین می نمایند و بعد اذعان می دارند و می گویند بارالها! تو اینها را هرگز بیهوده نیافریده ای... »[ سوره آل عمران، آیه ۱۹۱ .]
نظرات شما عزیزان:
