روزه گرفتن یعنی پیکاری درونی به منظور آماده شدن برای پیکارهای سخت بیرونی که رمضان کلاس آموختن است ، کلاسی در قلب اجتماع و معلمانش همه پیامبران خدا، از ابراهیم تا محمد و همه امامان شیعه از علی تا مهدی و همه رهبران به حق مردم از آغاز تا امروز و تا همیشه و کتابش قرآن است سخن خدای مردم برای رهایی و نجات مردم ، کلاسی به فرمان خدا و شاگردانش همه مردم ، مردمی که باید آگاه شوند از بند جهالت ها و باید بیدار شوند از افسون رویاها و غفلت ها و رمضان ، اردوگاه مهیا شدن است برای پیکار، پیکاری رهایی بخش از ستم ستمکاران و ظلم بیدادگران.اردوگاه آموزش پیکار است ، سربازانش توده مردم و افسرانش بهترین فرزندان مردم. رمضان ماه وحی است.در این مقاله می خواهیم روزه را در شریعت پیامبران مورد بررسی قرار دهیم.
رمضان فروردین است در اندیشه های مردم و عید فطرش ، نوروز است در بیدار شدن مردم و جشنش ، جشن انقلاب است در برانگیختن طبیعت ، پس رمضان را خدا آفرید تا انسان را زنده کند. خدایی که فروردین را آفرید تا طبیعت را زنده کند که فروردین از شاخه های خشک ، گلهای سرخ می شکوفاند و رمضان ، از تن های اسیر، اندیشه های آزاد می خروشاند. آنجا، نور آفتاب است ، ماه باز آمدن ابراهیم ، ماه زنده شدن موسی ، ماه برانگیخته شدن محمد، ماه بازگشت خورشید، ماه تابیدن آفتاب بر گورستان سرما و سکون ، ماه خدا، ماه سخن گفتن خدا.در شخصیت انسان و زندگی وی برخی مسائل ثابت و برخی دیگر متغیرند. ادیان الهی روش زندگی این انسان است و لذا در طول تاریخ ، اصولی ثابت و مسائلی متغیر داشته اند.اعتقاد و ایمان به خدای متعال و پیامبران وی و روز واپسین در همه ادیان الهی یافت می شود، چراکه این گونه مسائل ، بازگوینده واقعیت های اصلی موجود است که هرگز تغییری نمی پذیرد. اصول کلی تشریع نیز در شریعت های پیامبران (علیهم السلام) مشترک است چون انسان به حکم طبیعت و زندگی اش نیازهایی ثابت دارد که پیشرفت و تکامل احوال و شرایط زندگی وی بر ثبات آنها می افزاید. آیا نیاز انسان به روابط اجتماعی و همکاری و ایستادگی در برابر ظلم ، نیازهایی ثابت در طول نسلها نبوده است؟یکی از این نیازهای ثابت ، نیاز انسان به فریضه روزه است که جزیی از سیستم عبادتی اسلام به شمار می رود. اهداف این فریضه ، عبارت از تامین برخی نیازهای انسانی است که در همه عصرها، ثابت و دگرگون ناشدنی است.
خدای متعال ، در آیاتی که درباره روزه نازل فرموده است ، ما را به این حقیقت توجه می دهد:ای ایمان آوردگان ، روزه بر شما واجب شده است ، همان گونه که بر پیشینیان شما واجب شده بود. باشد که پرهیزگار شوید. (بقره 183) مفسران قرآن نوشته اند که منظور از عبادت پیشینیان شما پیامبران و امتهایی است که از زمان آدم علیه السلام تا دوران شما آمده اند، یعنی روزه ، عبادتی قدیم و اصیل است که خدا هیچ امتی را نگذاشته است ، مگر آن که روزه را بر آن واجب شمرده است. (تفسیر المیزان ، جلد 2، صفحه 5) عاملی (قدس سره) در وسائل ، از امام صادق علیه السلام روایت می کند که حضرت فرمود:خداوند متعال به موسی (ع) وحی فرمود: چه چیزی تو را از مناجات من باز می دارد؟ موسی گفت : پروردگارا، تو را اجل از مناجات می دانم ، چراکه بوی دهان روزه دار، نامطبوع است.
خدای بزرگ به او وحی فرمود: ای موسی ، بوی نامطبوع دهان انسان روزه دار، نزد من از رایحه خوش مشک نیز مطبوع تر و خوش تر است. (وسائل الشیعه ، جلد 7 ص 290) قمی (قدس سره) نیز روایت می کند که مردی درباره روزه از ابن عباس (رضی الله عنه) سوال کرد. ابن عباس به وی پاسخ داد: «اگر روزه داود پیامبر (ع) را می خواهی ، او عابدترین مردم بود و روزی را به روزه می گذرانید و روز دیگر را افطار می کرد. اگر روزه فرزند وی سلیمان (ع) را می خواهی ، وی 3روز از اول ماه و 3 روز از میانه ماه و 3روز از پایان آن را روزه دار بود و اگر روزه عیسی (ع) را می خواهی که او سراسر عمر را روزه دار بود و لباس بافته شده از موی حیوانات بر تن می کرد و اگر روزه مادرش مریم (ع) را می خواهی که او 2روز روزه می گرفت و یک روز افطار می کرد و اگر روزه پیامبر اکرم (ص) را می خواهی ، او از هر ماه 3روزه را روزه می گرفت و می گفت روزه این 3روز ، همچون روزه سراسر عمر است». (سفینه البحار ، ماده صوم). متون تورات و کتب انجیل که اینک در دسترس هستند نیز دلالت بر این دارند که روزه نزد امتهای سابق شناخته شده بوده است. در سفر نجمیا و سفر استیر، از روزه سخن رفته است. از سفر استیر چنین فهمیده می شود که یهودیان هنگام سختی ها به روزه پناه می بردند.همچنین در انجیل متی ، بخشهای چهارم ، ششم ، نهم و دوازدهم ، از روزه ذکری به میان آمده است.
با وجود آن که تورات و انجیلی که امروز در دست ماست ، تحریف شده است و کتابهای اصلی که خدای متعال آنها را نازل فرموده است ، غیر از کتبی است که امروز وجود دارد؛ اما باز هم به آنها استناد جسته ایم تا این نکته را تذکر دهیم که هنوز هم برخی حقایق و قواعد شرعی حتی پس از تحریف باقی مانده است.

روزه در شریعت اسلام
برخی گفته اند که خدای متعال در آغاز تشریع ، روزه معینی را بر مسلمین واجب کرده است ، سپس آن را به وسیله روزه ماه رمضان منسوخ فرموده است ، اما این امر ثابت نشده است البته این روایت وجود دارد که پیامبر اسلام (ص) آنقدر روزه می گرفت که گفته می شد او روزه خود را نمی شکند و گاهی آنقدر افطار می کرد که می گفتند او روزه نمی گیرد. پس از آن ، این را ترک کرد و روزی را روزه دار و روز دیگر افطار می کرد و این روزه داود (ع) است سپس این را نیز ترک کرد و 3روز «غر» یا «بیض» را که سیزدهم ، چهاردهم و پانزدهم هر ماه بود ، روزه می گرفت سپس این را نیز کنار گذاشت و در هر 10روز ، یک روز را روزه می گرفت.
از دهه اول و سوم ، روز پنجشنبه و از دهه دوم نیز چهارشنبه را انتخاب می کرد تا وقتی که جان وی گرفته شد ، او چنین عمل می کرد. (وسائل جلد 7 صفحه 309). در سال دوم هجرت مبارک پیامبر ، خدای متعال قانون روزه را نازل فرمود و پیامبر خدا (ص) آیات پروردگار خویش را درباره این فریضه تلاوت فرمود. آوای این آیات در سراسر شهر پیچیده و دلهای مسلمین ، این حکم را تا روز قیامت پذیرفت.
در عهد پیامبر خدا (ص) ، مسلمانان هر ساله ماه رمضان را با بشارت و شادی استقبال و روزه ماه رمضان را ادا می کردند. پیامبر (ص) نیز احکام و آداب این فریضه را برای آنان تشریح می کرد و آن را در زندگی مسلمین ، مستحکم می ساخت.
اگر چه بسیاری از خطبه ها و موعظه ها و احادیث پیامبر (ص) را که درباره روزه بیان شده است ، گردآوری نکرده ایم ، اما آنچه ذکر خواهیم کرد دارای بلیغ ترین و رساترین موعظه ها و نشانه های هدایت است :از پیامبر (ص) روایت شده است : روزه سیری از آتش است. روزه دار ، 2 بار شاد می شود: یک بار هنگام افطار و بار دیگر هنگام دیدار پروردگار. روزه دار حتی اگر در رختخواب باشد ، در حال عبادت است به شرط آن که غیبت مسلمانی را نکند.از امام باقر (ع) روایت شده است :تجمع و گردهمایی ماه رمضان ، برتری خاصی بر تجمع در دیگر ماهها دارد. همان گونه که ماه رمضان نیز بر دیگر ماهها برتری دارد.از امام صادق (ع) روایت شده است :روزه دار در باغهای بهشت در گردش است و فرشتگان برای او دعا می کنند تا این که افطار کند.از امام رضا (ع) روایت شده است :درباره انسان روزه دار تا وقتی که افطار کند، قلم جاری نمی شود تا گناهان و لغزشهای او را ثبت کند، مگر آن که کاری از او سرزند که روزه او را نقض کند.در بالا بخشی از روایات را ذکر کردیم و احادیث شریف بسیار دیگری از پیامبر (ص) و خاندانش (ع) روایت شده است.
بعد خطبه جامع پیامبر درباره روزه را، خواهیم آورد.ماه مبارک رمضان از دیر باز و تاکنون تاثیر بسیاری در دلهای مسلمین و زندگی آنان داشته است.
هر چه مسلمین از اسلام دور شوند، ماه رمضان که ماه خداست ، هر ساله می آید تا آنان را به دامان اسلام بازگرداند و فضایی از تحرک عقلی و معنوی را در جوامع مسلمین ایجاد کند. گویی آیات ماه رمضان هم اینک نازل شده است و ما را برای ادای این فریضه ربانی مقدس دعوت می کند. در میان این آیات ، آیه ای است که دلها را از خشوع و خضوع در برابر خدا ذوب می کند. آنجا که می فرماید:اگر بندگان من از من پرسند، من به آنان نزدیکم. دعوت هر دعوت کننده ای را اگر مرا بخواند، پاسخ می دهم. پس آنان مرا استجابت کنند و به من ایمان آورند، باشد که رشد یابند.برای درک بهتر این مقاله و در چکیده سخن آیاتی از سوره بقره را بیان می داریم :ای کسانی که ایمان آورده اید، روزه بر شما واجب شده است ، همان گونه که بر پیشینیان شما واجب شده بود. باشد که پرهیزگار باشید.روزهایی معدود است ، پس اگر کسی از میان شما بیمار یا در سفر بود، به جای آن روزهایی دیگر را روزه می گیرد.و آن کسان که روزه گرفتن برای آنان سخت است (مانند سالخوردگان) فدیه باید بدهند که خوراک بینوایی است.
آن کس که داوطلبانه خواستار نکویی کردن است ، برای او پاداشی است و اگر روزه بگیرید، برای شما بهتر است ، اگر بدانید. بقره (185 – 183).

فهرست منابع :

1- قرآن کریم
2- وسائل الشیعه
3- سفینه البحار
4- تفسیر المیزان
5- تفسیر الکشاف
6- کورانی ، علی ، به سوی ضیافت خدا ، تهران : دفتر نشر فرهنگ اسلامی 1365.
7- روحانی ، رمضان ، تهران : دفتر نشر فرهنگ اسلامی ، 1365