ندای وحی

قرآنی ،اعتقادی،مذهبی ، تربیتی

خط قرمز های قرآن

اکبر احمدی
ندای وحی قرآنی ،اعتقادی،مذهبی ، تربیتی

خط قرمز های قرآن

تمسخر از نگاه قرآن




یکى از محرمات که از عوامل غیبت هم به‌شمار مى‏‌رود، مسخره کردن است و شک نیست که سخریه و استهزاء یکى از عواملی است که بسیارى از اوقات

انسان‏‌هاى ضعیف‌الایمان را وادار به غیبت مى‏‌کند فراموش کردن خداوند یکی از پیامدهای مسخره کردن است. مسخره کردن و دست انداختن دیگران به نام‌های مختلف 

از قبیل طنز، جوک و غیره پدیده‌ای نابهنجاری است که از نظر قرآن و شرع، رفتاری مذموم و نکوهیده شمرده شده است

آرى، هستند کسانى‌که به‌منظور بى‌اعتبار کردن دیگران از عامل تمسخر بهره مى‏‌گیرند و براى مجلس‌آرایى و خنداندن حاضران از آبرو و حیثیت دیگران مایه مى‏‌گذارند

و با کارهایى از قبیل تقلید در راه رفتن، سخن گفتن، غذا خوردن و خلاصه به هر طریقى از اشاره و کنایه و... دیگران را به مسخره مى‏‌گیرند و از این راه حس خودپسندى 

و انتقام‌جویى خویش را اشباع مى‏‌کنند و حداقل با خرج کردن آبروى دیگران مستمعان و دوستان خود را راضى مى‌‏سازند و بدین جهت است که قرآن‌کریم از این 

عمل شدیداً نهى کرده و آن‌را به‌عنوان ظلم و ستم مورد توبیخ و تهدید قرار داده است و امر به توبه مى‏‌کند



خداوند متعال درآیه 11 سوره حجرات در رابطه با ضرورت پرهیز از مسخره کردن دیگران فرموده است: 

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَومٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى أَن یَکُونُوا خَیْرًا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاء مِّن نِّسَاء عَسَى أَن یَکُنَّ خَیْرًا مِّنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنفُسَکُمْ وَلَا تَنَابَزُوا 

بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمَانِ وَمَن لَّمْ یَتُبْ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ»


در این آیه خداوند فرموده است: «اى کسانى‌که ایمان آورده‌‏اید نباید گروهى از مردان شما گروه دیگر را استهزاء کنند، شاید آن‌ها که مورد استهزاء واقع مى‌‏شوند 

بهتر از مسخره کنندگان باشند و همچنین زنان یکدیگر را مسخره نکنند، زیرا ممکن است زنان مسخره شده از آن‌ها که مسخره مى‏‌کنند بهتر باشند

و مبادا از یکدیگر عیب‌جویى کنید و زنهار از این‌که یکدیگر را با القاب زشت و ناپسند یاد کنید که پس از ایمان آوردن، نامى که نشان از فسق و فجور دارد

بسیار زشت است و هر کس که از این رفتار توبه نکند ستمگر و ظالم است»


همچنین در آیه 67 سوره بقره آمده است: «وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تَذْبَحُواْ بَقَرَةً قَالُواْ أَتَتَّخِذُنَا هُزُوًا قَالَ أَعُوذُ بِاللّهِ أَنْ أَکُونَ مِنَ الْجَاهِلِینَ؛ 

و هنگامى‌که موسى به قوم خود گفت‏ خدا به شما فرمان مى‌‏دهد که ماده گاوى را سر ببرید گفتند آیا ما را به ریشخند مى‏‌گیرى گفت پناه مى‌‏برم به خدا که [مبادا] از جاهلان باشم»


ابعاد تمسخر...

ابعاد تمسخر



در آیات قرآنی از دو منظر به مسئله استهزا توجه شده است:

نخست از منظر امور اعتقادی و مسائل مرتبط با آن است این آیات که مربوط به حوزه عقیده و دین است 

به مسأله تمسخر مخالفان دین اشاره می‌کند و آنان را از این کار بازمی‌دارد و تهدید می‌کند

دوم از منظر امور اخلاقی به این مسئله توجه داده شده که این‌گونه رفتار نه تنها در شأن مؤمنان نیست بلکه ناهنجاری است که می‌بایست از آن پرهیز کرد

از این‌رو قرآن با اشاره به منشأ این ناهنجاری و آثار و پیامدهای اجتماعی و روحی و روانی آن و بیان عاقبت این کار به کسانی‌که در این وادی به استهزای مؤمنان می‌پردازند 

و آن‌را امری عادی برمی‌شمارند هشدار داده و تهدید به مجازات و کیفری سخت در آخرت می‌کند




ریشه‌های روانی و اجتماعی تمسخر

از نظر قرآن ریشه‌های متعددی را می‌توان برای این ناهنجاری اخلاقی برشمرد از جمله علل این رفتار جهل و نادانی است 

به این معنا که انسان جاهل بدون توجه به مسائل و فهم و درک درست آن تنها بر پایه ظاهر حکم کرده و رفتاری را به تمسخر می‌گیرد که اگر خوب دقت کند

و در آن تأمل نماید درمی‌یابد که این دسته از رفتارها در آن اندازه نیست که بتوان آن را زشت شمرد و به تمسخر گرفت بسیار دیده شده است که

برخی از استهزاکنندگان بدون فهم مسئله به تمسخر کردن می‌پردازند

دومین عاملی که موجب می‌شود تا شخص یا گروهی به تمسخر دیگران بپردازند خود برتربینی و غرور و خودخواهی قومی و نژادی است

این‌که انسان خود را برتر از دیگران بداند باعث می‌شود که دیگران را خوار و کوچک شمارد و به استهزا رفتار و کردار دیگران اقدام کند و برای آنان جوک و لطیفه بسازد

این دسته از اشخاص و یا گروه‌های اجتماعی و یا قومی بر این باورند که خودشان از دیگران بهتر هستند و به تعبیر قرآنی خود را خیر و خوب می‌یابند 

و هر آن‌چه خود می‌کنند و یا می‌گویند به‌عنوان گفتار و رفتار پسندیده دانسته و آن‌را برتر می‌یابند

خسیس و بخیل از دیدگاه قرآن



در قرآن یکی از نابه هنجارهای رفتار و اخلاقی را بخل دانسته است. بخل حالتی است که انسان از توانایی و دارایی های خود بهره نمی گیرد و آن را به عللی تباه می سازد

این گونه است که شخص بخیل حتی گاه خود نیز از دارایی های مادی و داشته های معنوی خود بهره بر نمی گیرد و با امساک ورزی خود را در رنج می افکند

از نظر قرآن، بخیل با امساک خویش به عنوان مهم ترین عامل در پیدایش ناسازگاری های خانوادگی و محرومیت از عنایت و رحمت الهی معرفی می شود

چیستی ، عوامل و مراتب بخل

بخل، مقابل جود و به معناى خوددارى از صرف دارایی ها در جایگاه شایسته آن است.(مفردات الفاظ قرآن کریم ، راغب اصفهانی، ص ۱۰۹)

گفتنى است که بخل در 
قرآن کریم مفهوم وسیع‌ترى داشته و به مواردى مانند ترک کارهاى خیر و جهاد و مانند آن هم اطلاق شده است

اصولا از نظر قرآن بخل می تواند نسبت به هر نعمت و امر خیری که خداوند به انسان می بخشد پدید آید. به این معنا که خداوند نعمت های بسیاری در حوزه های 

مادی و معنوی به شخصی می بخشد که وی نسبت به آن امساک ورزیده و به نحو شایسته خود استفاده نمی کند و اجازه استفاده به دیگری را نیز نمی دهد



آیه ۱۸۰ سوره آل عمران به این نکته توجه می دهد و می فرماید :
 

کسانی که به آن چه خداوند از فضل خود به آنان داده است بخل می ورزند ، گمان نکنند که این خیر آنان است

بلکه شر آنان است و به زودی در روز قیامت آن چه بدان بخل ورزیده اند طوق گردنشان می شود.


بخیل به علل و عوامل چندی گرفتار این حالت می شود

مهم ترین علل و عوامل را می توان در جهل و شناخت نادرست وى از خیر و شرّ(آل‌عمران‌، آیه ‌۱۸۰)، 

ترس از تهیدستى(اسراء، آیه ۱۰۰)، بى‌توجّهى به مالکیّت و بى‌نیازى مطلق الهى(همان و نیز سوره محمد، ‌آیات ‌۳۷‌و‌۳۸) ،

باور باطل استغنای ذاتی از خدا (لیل، آیه ‌۸) و تکبّر و 
فخرفروشى(نساء ، ایات ۳۶ و ۳۷ و نیز حدید آیات ۲۳ و ۲۴) دانست

بنابراین توجه به مالکیت ، ربوبیت ، قدرت ، حکمت خداوند می تواند مانع اصلی در اجتناب آدمی از بخل ورزی شود و این که خداوند مشیت و اراده اش به اموری تعلق گرفته

که تحقق خواهد یافت و انسان نمی تواند مانع تحقق آن شود و باور کامل توحیدی در همه ابعاد آن از جمله توحید افعالی می تواند موجب شود تا آدمی از بخل ورزی رهایی یابد

 


موضوعات مرتبط: خط قرمز های قرآنی
برچسب‌ها: خط قرمز های قرآن

تاريخ : دو شنبه 16 / 8 / 1394 | 15:44 | نویسنده : اکبر احمدی |

خط قرمز های قرآن







خط قرمزهای قرآنی

بررسی رفتارهای نکوهش شده از نظر قران




یکی از رفتارهای ناپسند و غیر اخلاقی مساله بدبینی و تجسس است 

یکی از رفتارهای ناپسند و غیر اخلاقی مساله بدبینی و تجسس در اموری می باشد که به ما مربوط نیستند این رفتار غیر اخلاقی و غیر دینی یکی از گناهان بزرگ

به حساب می آید که هم در کلام الهی و هم در روایات معصومین علیهم السلام مورد نکوهش قرار گرفته است

این صفت در موارد بسیار زیاد همانند یک بیماری مزمن باعث تخریب روح و سلب آرامش شخص می شود و اگر بگوییم این رفتار باعث مریضی جسم هم می شود 

سخن بدون دلیلی نگفته ایم چرا که با وجود این خصلت آرامش و آسایش که جزء خواسته های جسم و روح هست از بین می رود 

آنچه که در این رفتار بسیار خودنمایی می کند استواری اطلاعات و داده ها بر اساس توهمات و خیال های باطل در مورد دیگران می باشد

چه بسیار خانواده های که برای شروع زندگی مشترک و عاشقانه خود بر اساس محبت و دوستی و عشق بنا شده ،ولی متاسفانه به خاطر وجود 

این رفتار در یکی و یا طرفین موجود در خانواده باعث لطمات جبران ناپذیری شده است 

که از جمله این لطمات می توان به طلاق های که در اثر سوءبرخورد و یا همان سوء ظن و بدبینی یکی از اعضا ء خانواده به وجود آمده است که

به دنبال آن پیامد فرزندان طلاق که خود از بدترین پیشامدهای یک زندگی مشترک می باشد


یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا یَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَ یُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ یَأْكُلَ لَحْمَ أَخیهِ مَیْتاً فَكَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحیمٌ

اى كسانى كه ایمان آورده‏اید! از بسیارى از گمان ها بپرهیزید، چرا كه بعضى از گمان ها گناه است و هرگز (در كار دیگران) تجسّس نكنید و هیچ یك از شما

دیگرى را غیبت نكند، آیا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! (به یقین) همه شما از این امر كراهت دارید تقواى الهى پیشه كنید 

كه خداوند توبه‏ پذیر و مهربان است! (سوره مبارکه الحجرات آیه 12)

اثرات سوء بدبینی



1-نارضایتی پروردگار

شاید مهمترین اثر سوئی که این رفتار غیر اخلاقی در پی دارد از بین رفتن رضایت خداوند عزیز از کردار ما می باشد .

بدست آوردن رضایت الهی یکی از آرزوهای اولیاء و مقربان درگاه الهی و یا شاید اصلی ترین هدف زندگی خوبان خدا می باشد .

خداوند عزیز به صراحت بیان نموده که از این رفتار غیر اخلاقی خوشنود نیست چرا که از آن نهی فرموده است


2-سلب آرامش

یکی از اثرات این بیماری روحی سلب آرامش و از بین رفتن حس اعتماد و حسن ظن به دیگران است

همین اندازه که انسانی در زندگی اجتماعی و یا زندگی مشترکی که با خانواده و نزدیکان خود دارد احتمالات غیر عقلی و به دور از اخلاق و عرف را بدهد موجب می شود

که آن آرامشی که در مصاحبت و همراهی با دیگران دارد را از دست بدهد


3-از هم گسستگی عاطفی و خانوادگی

چه بسیار خانواده هایی که برای شروع زندگی مشترک و عاشقانه خود بر اساس محبت و دوستی و عشق بنا شده ،ولی متاسفانه به خاطر وجود این رفتار

در یکی و یا طرفین موجود در خانواده باعث لطمات جبران ناپذیری شده است که از جمله این لطمات می توان به طلاق هایی که در اثر سوء برخورد و یا همان 

سوء ظن و بدبینی یکی از اعضاء خانواده به وجود آمده است که به دنبال آن پیامد فرزندان طلاق که خود از بدترین پیشامدهای یک زندگی مشترک می باشد


4-از دست دادن جایگاه اجتماعی

یکی از نیازهای هر انسان ارتباط و همدلی با سایر افراد اجتماع می باشد. وقتی کسی در یک محیط اجتماعی مدام به دنبال تجسس و بدبینی به دیگران باشد،

این رفتار موجبات نارضایتی دوستان و اطرافیان این شخص را به دنبال دارد که همین احساس ناراحتی باعث کناره گیری از این فرد مریض می شود. چرا که

دیگران نمی پسندند مدام زیر نظارت های بدبینانه و غیر اخلاقی و توهمات و خیالت بی اساس باشند به ناچار تنهاترین کار ، در مواردی کناره گیری از این افراد می باشد 





درمان سوء ظن و بدبینی

با رجوع به احادیث گران قدرمعصومین علیهم السلام و با توجه به راهنمایی های اساتید اخلاق به این نتیجه می رسیم که بهترین کار وارد نشدن در منطقه های

ممنوعه هست از جمله ی این منطقه های ممنوعه جاهایی می باشد که ما علم نداریم و صرفاً توهم و ظن و گمان می باشد

وَ لا تَقْفُ ما لَیْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُۆادَ كُلُّ أُولئِكَ كانَ عَنْهُ مَسْۆُلاً

از آنچه به آن آگاهى ندارى، پیروى مكن، چرا كه گوش و چشم و دل، همه مسئولند. (سوره مبارکه اسراء آیه 36)


از طرفی در صورت داخل شدن در اموری که ما از حقیقت و واقعیت آن اطلاع نداریم کاری که یقین به بدی آن نداریم به بدی حمل نکنیم .

در این خصوص سخن گوهر بار امام صادق علیه السلام که از امام متقیان علی علیه السلام نقل فرموده اند رابه نقل از کتاب ارزشمند اصول کافی می باشد را بیان می کنم .

امام جعفر صادق(علیه السلام) از حضرت علی (علیه السلام) چنین روایت کرده است:


"ضع امر اخیک علی احسنه حتی یاتیک ما یغلبک منه و لا تظنن بکلمه خرجت من اخیک سوءا و انت تجد لها غی الخیر مهملا"

رفتار برادرت را بر بهترین وجه قرار بده تا جایی که اطمینان به بدی آن نداری و درباره سخنی که از دهان او درآمده گمان بد نکن تا آنجا که راهی برای نیکو

بنداشتن آن وجود دارد. (کلینی:کافی-ج2-ص362)

اعتدال، ميانه روي و نکوهش اسراف از منظر قرآن



اعتدال به عنوان یک اصل قرآنی در همه شئون زندگی فردی و اجتماعی و تمامی فعالیت های سیاسی، اقتصادی و عقیدتی مطرح است این اصل قرآنی که منطبق با فطرت 

و عقل خداداد است اسباب رشد و کمال یابی انسان را رقم می زند ولی افراط و تفریط موجبات سقوط انسان را فراهم می آورد

همچنین اسراف به عنوان نوعی افراط و تجاوز از حد از منظر قرآن و روایات موجب بررسی و نکوهش قرار گرفته است
 در قرآن اسراف و نکوهش آن به طور وسیع 

و با تعبیرات گوناگون مطرح شده است مانند: اسراف در خوردن و آشامیدن، اسراف در انفاق، اسراف در قصاص، اسراف در امور جنسی، اسراف در اموال یتیمان،

اسراف در قدرت طلبی، اسراف در سر پیچی از فرمان الهی و اسراف در تکذیب پیامبران
 

قرآن با شدیدترین تأکیدها از اسراف نهی نموده است، چنانچه آیات زیر بیانگر این مطلب است



۱-ان المبذّرین کانوا اخوان الشیاطین؛
تبذیرکنندگان (آنانکه بریز و بپاش می کنند برادران و قرین شیطان ها هستند.)
سوره ي اسراء، آيه 27

۲-و ان المسرفین هم اصحاب النار؛
اسراف کاران اهل دوزخند(
سوره مؤمن ، آيه ي43. 

۳-مسومه عند ربک للمسرفین؛
سنگ هایی از سوی پروردگارت برای اسراف کاران نشانه گذاشته شده است
(سوره ي ذاريات، آيه 34


4-واهلکنا المسرفین؛

و ما اسراف کنندگان را به هلاکت رساندیم. (
سوره ي انبياء، آيه ي 9


5-ان الله لا یهدی من هو مسرف کذاب؛

خداوند اسراف گر دروغگو را هدایت نکند. (
 سوره ي مومن، آيه28)

۶-خداوند خطاب به قوم گنهکار و ناپاک لوط (ع) می فرماید:

بل انتم قوم مسرفون؛

بلکه شما گروه اسراف کار هستید (
سوره ي اعراف، آيه 81. )



موضوعات مرتبط: خط قرمز های قرآنی
برچسب‌ها: خط قرمز های قرآن

تاريخ : پنج شنبه 16 / 7 / 1394 | 6:30 | نویسنده : اکبر احمدی |
صفحه قبل 1 2 3 4 5 صفحه بعد
.: Weblog Themes By M a h S k i n:.