مقدمه

از جمله معارف الهی و تعالیم اسلامی دعا می باشد که در عرف عارفان به آن تضرع و انابه و در فارسی به آن «راز و نیاز و توبه» گفته می شود که در اسلام از مهم ترین امور به شمار می رود، و از سیرت انبیای و اوصیا و اولیاء بر شمرده شده است، برای اهل عرفان لذیذترین لذت ها به شمار می آید، چرا که: سخن گفتن دل داده است با دل دار، هم چنان که قرآن و قرائت آن، سخن گفتن معشوق است با دل داده اش. پس دعا قرآنی است که فرا فرستاده می شود در مقابل قرآن که کتابی است فرو فرستاده شده. امام حسین علیه السلام در دعای عرفه فرموده است:

«یا مَن اذاق احبائه حلاوة المؤانسة؛^[1] ای آن که شیرینی همدمی را به دوست دارانش چشانده است.»

و امام سجاد علیه السلام در مناجات محبین، صحیفه (ثانویه) فرموده است: «الهی! من ذا الذی ذاق حلاوة محبتک فرام منک بدلا؛^[2]

الهی کیست که شیرینی دوستی تو را چشیده باشد و تو را با کس دیگری عوض کرده باشد؟»

آن چه که باید مورد توجه قرار گیرد این است که برای راز و نیاز باید زمینه هایی چید تا قلب آماده گردد و زبان برای سخن گفتن به تکلم در آید. این زمینه ها و تمهیدات، همان آداب دعا هستند که جریان عشق ورزی و مکالمه با معشوق را زیباتر جلوه می کنند و بنده را به خداوند نزدیک تر می سازند. این آداب بسیار دقیق و تجربه شده است که از متن آیات و روایات استخراج شده است، بنابراین باید قبل از دعا، در حین دعا و بعد از آن، معشوق را به صفات جمال و کمالش ستود و از نعمت های گوناگونی که به ما عطا فرموده سپاس گذاری کرد و زبان به شکر او گشود، با این شکر دائمی است که دعا معنا و مفهوم می یابد و آدمی از راز و نیاز لذت می برد. کیفیت تمجید، ثناگویی، ستایش و قدردانی از خداوند در دعاهایی که از اهل بیت علیهم السلام رسیده بیان شده است.

از امام صادق علیه السلام روایت شده است که: «من قال یاالله یا الله عشر مرات، قیل له: لبیک ما حاجتک؟؛^[3] هر کس که ده بار بگوید: «یا الله یا الله» به او گفته می شود: بله؟ چه می خواهی؟» باز از آن حضرت روایت شده است که: «من قال یارب یا رب عشر مرات قیل له لبیک ما حاجتک؟؛^[4]

هر کس که ده بار بگوید: «یا رب یا رب» به او گفته می شود: بله؟ چه می خواهی؟»

یکی از در خواست های بنده از معبود، آمرزش گناهان است؟ از جمله دعاها، دعای سحر می باشد که عارف سحرگاهان با خدای خود خلوت می کند و به راز و نیاز می پردازد و در همه دعا خدا خدا می کند همان گونه که استاد بزرگوارم حضرت امام رحمه الله می فرمودند دعای سحر، مسئول منه ندارد» یعنی فقط راز و نیاز با خداست.

معنا ندارد عبداللَّه وقتی به در خانه خدا می رود، چیزی از خدا بخواهد. او فقط باید خدا خدا بگوید لذا در دعای سحر عبد عارف به اسماء و صفات خداوند توجه دارد و در راز و نیاز خود حضرت حق تعالی را به اسماء و صفاتش قسم می دهد و گاهی پا فراتر می گذارد و به مولای خود خلوت می کند و به ذات خداوند که مستجمع جمیع صفات، اسماء و کمالات است به نحو وحدت و به نحو عینیت نظر دارد تا از تکرار جملات دلنشین این دعا لذت می برد که قابل توصیف نیست و این از ویژگی های دعای سحر است که عارف تشنه آن است.

امیدواریم حضرت حق حلاوت راز و نیاز با خود را به ویژه شیرینی دعای سحر را به همه بچشاند و با این دعا زمینه وصل و تقرب ما را فراهم سازد.

بخش اول: تفسیر بهاء

اللَّهُمَّ انّی اسْئَلُک مِنْ بَهآئِک بابْهاهُ وَ کلُّ بَهآئِک بهی؛ اللَّهُمَّ انّی اسْئَلُک بِبَهآئِک کلِّهِ.

تفسیر ادبی

«اللَّهُمَّ» کلمه بسیطی است که به معنای «یا الله» است. «الله» عَلَمْ است برای ذات واجب الوجود؛ ذاتی که مستجمع جمیع صفات جمالیه و جلالیه است.

«سؤال» از نظر لغت، طلب دانی از عالی است؛ یعنی طلب کردن عبد از مولاست.

«بهاء» از نظر لغت، به معنای زیبایی و حُسن است؛ اما حُسنی که در آن ظرافت، طراوات، حلاوت و ابهت باشد.

قرآن «بهی» است، چون دارای حلاوت و طراوت است؛ بنابراین «بهاء» از «جمال» خاص تر است. «جمال» معنای عامی دارد، اما «بهاء» معنایی خاص تر از «حُسن» دارد.

سوره بقره آیه 196 { وَ أَتِمُّواْ الحَْجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلَّهِ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْىِ وَ لَا تحَْلِقُواْ رُءُوسَكُمْ حَتىَ‏ يَبْلُغَ الْهَدْىُ محَِلَّهُ فَمَن كاَنَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوْ بِهِ أَذًى مِّن رَّأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِّن صِيَامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ فَإِذَا أَمِنتُمْ فَمَن تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلىَ الحَْجّ‏ِ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْىِ فَمَن لَّمْ يجَِدْ فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ فىِ الحَْجّ‏ِ وَ سَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ تِلْكَ عَشَرَةٌ كاَمِلَةٌ ذَالِكَ لِمَن لَّمْ يَكُنْ أَهْلُهُ حَاضِرِى الْمَسْجِدِ الحَْرَامِ وَ اتَّقُواْ اللَّهَ وَ اعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَاب‏ }

 { حج وعمره را براى خدا به پايان بريد، و اگر [به علتى‏] از انجام آن ممنوع شديد، آنچه را از قربانى براى شما ميسر است [ قربانى كنيد و از احرام در آييد ] و سر خود را نتراشيد تا قربانى به محلش برسد و از شما اگر كسى بيمار بود يا در سرش ناراحتى و آسيب داشت [و ناچار بود سر بتراشد، جايز است سر بتراشد و] كفّاره‏ اى چون روزه، يا صدقه يا قربانى بر عهده اوست. و هنگامى كه [از علل ممنوعيّت‏] در امان بوديد، پس هر كه با پايان بردن عمره تمتّع به سوى حج تمتّع رود، آنچه از قربانى ميسر است [قربانى كند]. و كسى كه قربانى نيابد، سه روزْ روزه در همان سفر حج و هفت روزْ روزه هنگامى كه بازگشتيد بر عهده اوست اين ده روز كامل است [و قابل كم و زياد شدن نيست‏]. اين وظيفه كسى است كه [خود و] خانواده‏ اش ساكن و مقيم [منطقه‏] مسجد الحرام نباشد. و از خدا پروا كنيد و بدانيد كه خدا سخت كيفر است }

سوره مائده آیه 95 { يَأَيهَُّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَقْتُلُواْ الصَّيْدَ وَ أَنتُمْ حُرُمٌ وَ مَن قَتَلَهُ مِنكُم مُّتَعَمِّدًا فَجَزَاءٌ مِّثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ يحَْكُمُ بِهِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنكُمْ هَدْيَا بَلِغَ الْكَعْبَةِ أَوْ كَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاكِينَ أَوْ عَدْلُ ذَالِكَ صِيَامًا لِّيَذُوقَ وَبَالَ أَمْرِهِ عَفَا اللَّهُ عَمَّا سَلَفَ وَ مَنْ عَادَ فَيَنتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ وَ اللَّهُ عَزِيزٌ ذُو انتِقَام‏ }

{ اى اهل ايمان! در حال احرام شكار را نكشيد، و اگر يكى از شما از روى عمد شكار را بكشد، بايد مثل آن شكار حيوانى را قربانى كند و اين حكم بايد با نظارت دو نفر عادل انجام گيرد و به كعبه اهدا گردد و يا چند مسكين را به عنوان كفّاره طعام دهد و يا معادل آن روزه بگيرد و اين بدين خاطر است كه كيفر خلاف خود را ببيند و خدا از گذشته ‏اش درگذرد و اگر كسى دوباره مرتكب شكار در حال احرام شود، خداوند از او انتقام می ‏گيرد و خدا مقتدر و انتقام گيرنده است }

سوره بقره آیه 183 { يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلىَ الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُون‏ } 

 { اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد روزه بر شما واجب شده همانطور كه بر اقوام قبل از شما واجب شده بود و اين دستور براى آن است كه پاك و پرهيزكار شويد }

سوره بقره آیه 184 { أَيَّامًا مَّعْدُودَاتٍ فَمَن كاَنَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوْ عَلىَ‏ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ وَ عَلىَ الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ فَمَن تَطَوَّعَ خَيرًْا فَهُوَ خَيرٌْ لَّهُ وَ أَن تَصُومُواْ خَيرٌْ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُون‏ }

 { چند روز معيّنى را بايد روزه‏ دار باشيد و هر كدام از شما بيمار يا مسافر باشد، روزهاى ديگر را به ‏جاى آن روزه بگيرد، و آنان كه طاقت روزه گرفتن ندارند، به‏ جاى آن مسكينى را طعام دهند و هر كه از روى اطاعت پروردگار خوبى كند براى او بهتر است و اگر بدانيد روزه گرفتن براى شما بهتر است }

سوره بقره آیه 185 { شهَْرُ رَمَضَانَ الَّذِى أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْءَانُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَ بَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى‏ وَ الْفُرْقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشهَّْرَ فَلْيَصُمْهُ وَ مَن كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلىَ‏ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَ لَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَ لِتُكْمِلُواْ الْعِدَّةَ وَ لِتُكَبرُِّواْ اللَّهَ عَلىَ‏ مَا هَدَئكُمْ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُون‏ }

 { ماه رمضان ماهى است كه قرآن در آن نازل شده همان قرآنى كه هدايت كننده مردم و داراى دلايل روشن هدايت و معيارهاى سنجش حق و باطل است. بنا براين هر كدام از شما اين ماه را درك كرد، بايد روزه بگيرد و آنها كه بيمار و يا مسافرند، روزهاى ديگر را به ‏جاى آن روزه بگيرند. خداوند براى شما راحتى را می ‏خواهد و زحمت را نمی ‏خواهد تا شما تعداد اين روزها را كامل كنيد و خدا را براى آنكه شما را هدايت كرده به بزرگى ياد كنيد شايد شكرگزارى كنيد }

سوره بقره آیه 187 { أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلىَ‏ نِسَائكُمْ هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَ أَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنتُمْ تخَْتَانُونَ أَنفُسَكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ وَ عَفَا عَنكُمْ فَالَْنَ بَاشِرُوهُنَّ وَ ابْتَغُواْ مَا كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَ كلُُواْ وَ اشْرَبُواْ حَتىَ‏ يَتَبَينَ‏َ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الخَْيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّواْ الصِّيَامَ إِلىَ الَّيْلِ وَ لَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَ أَنتُمْ عَكِفُونَ فىِ الْمَسَاجِدِ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا كَذَالِكَ يُبَينِ‏ُّ اللَّهُ ءَايَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُون‏ }

 { در شبِ روزهايى كه روزه ‏دار هستيد، آميزش با زنانتان براى شما حلال شد. آنان براى شما لباسند و شما براى آنان لباسيد. خدا می ‏دانست كه شما [پيش از حلال شدن اين كار] به خود خيانت می ‏كرديد، پس توبه شما را پذيرفت و از شما در گذشت. اكنون [آزاد هستيد كه‏] با آنان آميزش كنيد و آنچه را خدا [در اين كار] براى شما مقرّر داشته [از فضيلت، ثواب، پاكدامنى از حرام و فرزند شايسته‏] طلب كنيد. و بخوريد و بياشاميد تا رشته سپيد [صبح‏] از رشته سياه [شب‏] براى شما آشكار شود سپس روزه را تا شب به پايان بريد. و در حالى كه در مساجد معتكف هستيد با زنان آميزش نكنيد. اينها حدود خداست، به آنها نزديك نشويد. خدا اين گونه آياتش را براى مردم بيان می ‏كند تا [از مخالفت اوامر و نواهى او] بپرهيزند }

خلوت انس

در اغتنام فرصتهاى ملكوتى ماه مبارك رمضان

گاهى كه تنهایى، آینه برمى‏دارى و به چهره خویش مى‏نگرى، تا نیك و بد و زشت وزیباى آن را ببینى.

خلوت با خویش، براى شناخت «خود»! شاید در حضور جمع، شرم كنى، ولى درتنهایى، خجالت و شرمى نیست، چون نگاه و مراقبتى نیست، جز همان كه نگاهش همه جاهست و مراقبتش دائمى است.

ماه رمضان، به نوعى فصل محاسبه است.

«محاسبه‏» و «مراقبه‏» هم یك آینه است، اما ... پیش چهره جانت و در برابر روحت! و ... شاید در حضور جمع و در ازدحام روزمرهگى نتوانى و مجالى نیابى تااز خودت حساب بكشى.

اینجا هم خلوت و تنهایى و فراغت، چاره ‏ساز است.

لحظات سرشار از بركات و معنویات رمضان از همین فراغتهاى مطلوب و دوست داشتنى ‏است.

فرصت ‏خلوت با خویش و خداست، ساعات حضور در مجلس «مراقبه‏» و «محاسبه‏»است، موعد امتحان اخلاص است، فرصتى است تا «دفتر دل‏» را بگشایى و «كتاب عمل‏»را بازخوانى كنى.

تو كه مى‏گفتى: مجال و حالى نیست، گرفتاریها و مشكلات و ...

فرصتى براى «رسیدن به خود» نمى‏گذارد، اینك، این همان مجال و فرصت ناب! تو باید آموخته و تمرین كرده باشى، «تنهایى در جمع‏» را، «خلوت‏» در «ازدحام‏»را، «سكوت در هیاهو» را، رمضان چیست و تو در كجاى این «قطعه‏اى از بهشت‏» قرار دارى كه موهبت ‏خدا براى زمینیان است؟

با كدام دعوت به این ضیافت آمده‏اى؟

سر كدام سفره و مائده معنوى نشسته‏اى و فیض حضورت و بهره آمدنت چیست؟

این نیز نوعى محاسبه و حساب كشیدن از خویش را مى‏طلبد.

سر سفره ضیافت الهى نشسته‏اى.

سحرهاى پر بركت، افطارهاى پرمعنویت، شبهاى دعاى افتتاح و كمیل ، جلسات دعا وترتیل و تلاوت و تواشیح ، حالات پرجذبه انس با قرآن و مفاتیح، تهجد و سحرخیزى وچشمان بیدار قبل از فجر دعاهاى روزانه ، همه و همه مائده‏هاى آسمانى این «شهرالله‏» است و تو را فرا خوانده‏اند، تا به قدر تشنگى و توان و در حد ظرفیت وجودى ‏از این «چشمه رحمت‏» بنوشى و از «جان جامه تقوا» بپوشى و در راه عبودیت ‏خدا بكوشى.

اینك كه آمده‏اى و مهمان این بزم حضورى، وقت تنگ و مجال گذرا را باید مغتنم ‏شمرد.

با چه آمده‏اى و با چه بازمى‏گردى؟

و كدام تغییر حالت و خصلت و عادت را از این «ماده خودسازى‏» به ارمغان خواهى ‏برد؟

خودمانى بودن با خدا هم موهبتى است! كسى نیست كه بشنود، خودت هستى و خدایت.

با خودت صمیمى باش، یك ‏رو و خودمانى و بى‏پرده.

كمى در كوچه پس كوچه‏هاى روح خویش بگرد.

لحظاتى «كارنامه‏» خود را مرور كن، چه مى‏بینى؟...

نقاط روشن آن بیشتر است، یا نقاط تیره‏اش؟

«حسنات‏» و «سیئات‏»، چه نسبتى با هم دارند؟

ماهها انتظار مى‏كشیدى كه باز هم «ماه خدا» فرا رسد و دست نیاز و پاى طلب، به این آستان و این سوى ، برآورى و بكشى.

براى فرا رسیدن دوباره «شبهاى قدر» لحظه ‏شمارى مى‏كردى.

هنوز لذت اشك ریختن‏ها و نالیدن‏ها و تضرعهاى شبهاى «احیاء» در كام جانت ‏باقى ‏است و طراوت معنویت ‏بار آن همخوانى و همنالى با انبوه خداجویان عاشق و صادق، هنوز هم چون نسیمى خوشبوى، فضاى جانت را معطر ساخته است.

بنا بود در رمضان گذشته ، آمرزیده شوى و «غفران الهى‏» را چون مدالى بر گردن ‏بیاویزى، اما چه شد؟

امسال، رمضان همان حال و هواى معنوى را دارد.

رحمت الهى همیشه جارى و سارى است ، اگر كوتاهى است، از ماست. «گر گدا كاهل ‏بود، تقصیر صاحبخانه چیست؟» آن اشكها و ناله‏ها چه شد و كجا رفت؟

تنها براى آن چند «شب قدر» نبود.

قرار نبود كه آن گریه‏ها و تضرعها و از عمق جان به درگاه خدا نالیدن‏ها و خود را حقیر و فقیر و مسكین و نیازمند دیدن و دانستن‏ها مخصوص «شبهاى احیا» باشد ودر فضاى مسجد و مصلا جا بماند.

امسال هم، قرار نیست كه تاملات رمضان را، شبهاى سرنوشت ‏ساز قدر را، لحظات‏ نورانى و عرفانى سحر را، حالات خوش جلسات دعا و قرآن را، حضور قلب نماز شب ونوافل را در ماه رمضان جا بگذارى و باز هم عریان از این همه جامه‏هاى بهشتى، وارد شوال شوى.

پس «عید فطر» براى چیست؟

آنچه عیدى خواهى گرفت، باید در طول سال و همه عمر، همراه داشته باشى، خرجش‏ نكنى، جایى جا نگذارى، گم نكنى، از دستت نگیرند ...

راستى ... سوغاتت در این سفر معنوى به «شهر الله‏» چیست؟

بارى ... آینه بردار، كمى در خویش بنگر، در خلوت خویش، با خودت صمیمى باش.

كیستى، كجایى؟ چه مى‏كنى؟ چه دارى؟

رمضان را مفت از كف مده!

 جواد محدثى

هر شب شب قدر است

روزه گرفتن، بدون باز داشتن چشم و گوش و زبان از خطا و لغزش، فقط گرسنگى كشیدن است و بس!

باید پس از گذراندن هوا و هوس در كوره «استقامت‏»، با پتك سنگین «نه‏»، سر شیطان نفس را كوبید! آن گاه، دل را صیقل و با آب «توبه‏» شستشو داد؛ تا همچون آینه، نور حق بر آن بتابد و صفات عالیه در آن انعكاس یابد ...

رمضان، ماه نزول قرآن، ماه نزول «فرشته‏ها» و «روح‏» (1) بار دیگر از راه رسید . دوباره سفره ضیافت الهى گسترده شد و پرهیزكاران به مهمانى خدا دعوت شدند! در این ماه اگر تمامى اعضاء و جوارح روزه باشد؛ حتى خوابیدن و نفس كشیدن نیز عبادت و تسبیح است . (2)

ماه غلبه بر شیطان درون و بیرون و بى اعتنا شدن و بى توجهى به ظواهر فریبنده‏اى است كه كمترین توجه به آنان، نورانیت درون را خاموش مى‏كند! ...

ماهى است كه در شب‏هاى قدر آن باید، « دفترچه بیمه‏» زندگى را به مُهر « تمدید اعتبار» امام زمان (عج) ممهور ساخت؛ زیرا در غیر این صورت، دیگر تحت پوشش ولایت نخواهیم بود!

«رمضان، ماهى است كه ابتدایش رحمت، میانه‏اش مغفرت و پایانش آزادى از آتش جهنم است‏.» (3)

اگر دل، در این ماه، بهارى نشد؛ همیشه سال، پائیزى و سرد است .

سالكان، این ماه را به رفع تكلیف نمى‏گذرانند ... آن جا كه مى‏توان با قطره اشكى در نیمه‏هاى شب، انبوه آتشى را خاموش كرد؛

آنجا كه فرشتگان، به نزدیك ‏ترین مدار زمین رسیده‏اند؛

آنجا كه شیاطین در « بند» هستند؛

آنجا كه درهاى جهنم بسته است، درهاى رحمت ‏باز؛

و ... آنجا كه روزه سپر است از آتش!

چرا غفلت؟!

حال كه « ایاما معدودات‏»، بهترین فرصت‏ براى تزكیه نفس و « لعلكم تتقون‏» (4) شدن است،

چرا كسالت و تنبلى؟!

باید از لحظه لحظه این ماه استفاده كرد و از روزها و شب‏هایش بهره‏ها گرفت؛ تا موفق به دریافت « كارنامه قبولى‏» شد!

و باید قدر شب‏هاى «قدر» را دانست؛ بخشنده مهربان منتظر است تا « یا رب‏» بخشش خواهان را بشنود:

شب خیز كه عاشقان به شب راز كنند                    گِرد در و بام دوست پرواز كنند

هر جا كه درى بود، به شب مى‏بندند                      الا در دوست را كه شب باز كنند

و آنان كه عمر خود را صرف اطاعت از دستورات الهى كرده‏اند، به همه شب‏هاى ماه رمضان توجه دارند و مى‏گویند:

هر شب، شب قدر است، اگر قدر بدانى! ...

"مهدى محدثى"

پى‏نوشت ها:

1 . تنزل الملائكة و الروح . . ./ سوره قدر .

2 . انفاسكم فیه تسبیح و نومكم فیه عبادة . . . ، امالى صدوق، ص 93 .

3 . بحار الانوار، ج 93، ص 342 .

4 . بقره/ 183 - 182 .

خوشا راز گفتن و پاسخ شنیدن

برداشتى از دعاى روزهاى ماه رمضان

امشب نخستین بار است كه تو را مى‏بینم چهره‏ات به زیبایى مى‏درخشید. سر بر آسمان برداشته‏اى، هلال ماه را مى‏نگرى و زمزمه مى‏كنى : خدایا این ماه را بر ما به امنیت و ایمان، سلامت و اسلام، عافیت و دفع درد و... نو گردان .

- اولین روز رمضان بر تو مبارك باد. مى‏دانى میهمان چه كسى هستى؟ او كه معبود جهانیان است و عفوكننده گنهكاران. از او درخواست ‏سلامت روزه و شب زنده‏ داریت را بنما!

- دو روز است كه لب از خوردن فرو بسته‏اى. تلاش كن تا به خشنودى پروردگارت نزدیك تر و از خشم او دور شوى. از مهربان ترین مهربانان توفیق خواندن آیاتش را طلب كن!

- امروز سوم رمضان است. براى تیزهوشى و بیداریت دعا كن و از هر چه در آن بى ‏خردى و اشتباه‏ است ‏بپرهیز. سهمت را از خیر و بركت این ماه افزون تر بخواه كه او بخشنده ‏ترین بخشندگان است.

- چهار روز است كه درهاى آسمان به رویت گشوده شده. براى بر پاداشتن فرمان و دستور خدا برخیز آنگونه كه شایسته است و سپاسگزارش باش. بى‏شك پروردگارت به احوال تو بیناترین بینایان است.

- پنجمین روز رمضان است و میزبان گوش به دل تو دارد. دست ‏به دعا بردار: خدایا در این ماه مرا از آمرزش خواهان، از بندگان شایسته فرمانبردارت، از اولیاء مقرب درگاهت، از... قرار ده.

- شش روز است صبرت را مى‏آزمایى. تردید، لحظه‏اى تو را وانمی گذارد. از نافرمانى او مى‏ترسى، از تازیانه‏هاى عذابش بیمناكى، از موجبات خشمش گریزانى... و سخت دوستش دارى كه نهایت اشتیاق مشتاقان است.

- هفت روز تشنگى جسم را تاب آوردى و جانت را به ذكر او سیراب ساختى. از هر چه سستى و لغزش است ‏به راهنماى گمراهان پناه ببر!

- هشتم رمضان آمده. مبادا مهرت را از یتیمان دریغ كنى. طعامت را با آنان تقسیم كن. سلامت را آشكار كن و همنشینى با كریمان را بیاموز!

- نه روز است ‏با روزه ‏دارانى. رحمت گسترده او را دریافته‏اى؟ دلیل هاى درخشانش را دیده‏اى؟ اسباب خشنودیش را فراهم ساخته‏اى؟ او آرزوى مشتاقان است.

- یك سوم رمضان گذشت. بر خدا توكل كن تا از سعادتمندان درگاه و مقربان پیشگاهش باشى. او را بطلب كه هدف نهایى جویندگان است.

- یازدهم رمضان است. از او بخواه كه تو را دوستدار احسان و نیكى گرداند و از فسق و نافرمانى دور شوى. از او بخواه كه سوز آتش را بر تو حرام گرداند. او فریادرس فریاد خواهان است.

- دوازده روز از رمضان مى‏گذرد. جامه ستر و عفاف برازنده‏ات باد. قناعت را پیشه كن و عدالت و انصاف را از نظر دور مدار.

- امروز، سیزدهمین روز رمضان است. و تو سعادتمندتر از دیگرانى، اگر از آلودگى پاك شوى و بر مقدراتت ‏شكیبایى ورزى، اگر پرهیزكار باشى و همزبانى با نیكان را برگزینی.

- چهارده روز است كه میهمان خدایى! پروردگارى كه عزت ‏بخش مسلمانان است و تو را از خطا و لغزش باز مى‏دارد. امید كه هدف بلاها و آفات قرار نگیرى.

- رمضان به نیمه رسید. خدایا! اطاعت فروتنان را روزى ما بگردان و سینه‏مان را براى بازگشت‏ به سوى خویش گشاده ساز! اى امان ‏بخش آنانی که می ترسند!

- شانزدهم رمضان است. مهیا شو تا همراهى نیكان كنى، از اشرار دورى گزین و ساكن منزل امن آرامش شو!

- هفده روز است رمضانى شده‏اى، و بهره‏مند از راهنمایى‏هاى پروردگارت. از او - كه داناست ‏ به آنچه در دل توست و بى‏نیاز است از سؤال و تفسیر- بخواه تا حاجات و آرزوهاى تو را برآورد.

- هجده روز را پشت ‏سر گذاشته‏اى. چه بركتى است در سحرهاى رمضان، چه نورى است در دل هاى رمضانیان، و چه لذتى است در پیروى او كه روشنى ‏بخش قلب هاى عارفان است!

- امروز نوزدهم رمضان است. تنها خدا مى‏داند بر ما چه گذشته و قدرمان چه بوده . اى هدایت‏ كننده مهربان به سوى حقیقت آشكار، راهنمایمان باش!

- بیست روز از رمضان مى‏گذرد. فرصت مناجات را از دست مده از او كه آرامش را در دل هاى مؤمنان فرو مى‏فرستد طلب گشایش درهاى بهشت را براى امشب و همیشه بنما!

- قدرى دیگر گذشت امروز بیست و یكم رمضان است. راه تسلط شیطان را بر خود ببند و دلیلى براى رسیدن به خشنودى او بیاب!

- براى بیست و دومین بار او را بخوان: اى پاسخ دهنده دعاى درماندگان، فضل و بركت‏ خود را بر ما نازل فرما و ما را در دل رضوانت ‏ساكنمان گردان!

- باورت می شد که توفیق سه « قدر» را داشته باشى؟ از او كه لغزش هاى گنهكاران را نادیده مى‏گیرد تمنا كن تا تو را نیز در این ماه از گناهان شستشو دهد و از عیبها پاكت گرداند.

- بیست و چهار روز از رمضان گذشت. پناه ببر به او از آنچه بیازاردش و پیرویش كن در آنچه فرمانت داده. هزار بار نامش را فریاد كن که بخشنده ‏ترین است ‏به درخواست‏ كنندگان.

- مى‏دانم دلت گرفته پنج روز بیشتر به پایان رمضان نمانده و تو همچنان به دوستدارى دوستان او و دشمنى دشمنانش مى‏اندیشى. پیمان سبزت جاودانه باد!

- امروز كه بگذرد تنها چهار سحر دیگر با هم بیدار مى‏شویم. ای كاش در این ماه تلاشمان مورد تقدیر قرار گیرد و گناهانمان آمرزیده گردد، عملمان پذیرفته شود و عیب هایمان پوشیده بماند!

- دیشب آخرین شب «قدر» بود. از رافت پروردگار دور نیست كه عذرهایمان را پذیرفته باشد و امورمان را به سوى آسانى پیش براند. آرى او نسبت به بندگان صالحش مهربان ترین است .

- روز ما چه زود مى‏گذرد و سخت است ‏به این روزها، زندگى را گذراندن. دو روز دیگر رمضان مى‏رود. نكند از انجام مستحبات و نوافل بى ‏بهره مانده باش.

- تنها یك روز مانده، امروز بیست و نهم رمضان است : خدایا ما را در این ماه به مهر خود فراگیر و دل هامان را از تیرگی هاى تهمت پاك گردان! اى مهربان به بندگان مومن!

- امشب هنگامه وداع است. چه لذتى داشت آمدن رمضان و چه دردى است رفتنش. دل بسته‏ایم كه پذیراى بندگی مان گردد و بهره طاعتمان، خشنودى او و رسول پاكش باشد.

خصال هفتگانه مخصوص روزه داران

در حدیثی طویل، حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) از پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله) چنین نقل می فرماید كه پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمودند:

«ما من مؤمن یصوم شهر رمضان احتسابا الا اوجب الله تبارك و تعالی له سبع خصال: اَوَلها یذوب الحرام من جسده، و الثانیة یقرب مِن رحمة الله عز و جل، و الثالثة قد كفر خطیئة ابه آدم، و الرابعة یهون الله علیه سكرات الموت و الخامسة امان من الجوع و العطش یوم القیمة و السادسة یطعمه الله عز و جل من طیبات الجنة، و السابعة یعطیه الله عز و جل برائة من النار، قال: صدقت یا محمد».

هیچ مؤمنی نیست كه ماه رمضان را فقط به حساب خدا روزه بگیرد، مگر آنكه خدای تبارك و تعالی هفت خصلت را برای او واجب و لازم گرداند:

 1- هر چه حرام در پیكرش باشد محو و ذوب گرداند.

2- به رحمت خدای عز و جل نزدیك می شود.

 3- (با روزه خویش) خطای پدرش حضرت آدم را می پوشاند.

 4- خداوند لحظات جان كندن را بر وی آسان گرداند.

 5- از گرسنگی و تشنگی روز قیامت در امان خواهد بود.

 6- خدای عز و جل از خوراكی های لذید بهشتی او را نصیب دهد.

 7- خدای عز و جل برائت و بیزاری از آتش دوزخ را به او عطا فرماید.

( پرسش كننده در این حدیث مفصل، عالِم یهودی بود) كه عرض كرد راست گفتی ای محمد.(1)

1.    خصال شیخ صدوق، ص 386

فلسفه و حكمت روزه از منظر اهل بیت علیهم السلام

روزه از ابعاد مادی و معنوی ، جسمی و روحی دارای فواید فراوانی است. روزه در سلامت معده و پاكسازی آن از انواع غذاها كه موجب انواع بیماری ها می باشد ، اثرات فوق العاده ای دارد. روزه هم جسم و هم روح را پالایش می كند . اگر در روزه داری به تمامی جهات توجه داشته باشیم در پایان ایام روزه داری ، روح و جسمی تزكیه شده خواهیم داشت.

پیامبر اكرم (ص) و روزه

پیامبر خدا (ص) فرمود : المعدة بیت كل داء ، والحمئة رأس كل دواء.(1)

معده مركز و خانه هر دردی است و پرهیز و اجتناب ( از غذاهای نامناسب و زیاد خوردن ) اساس و رأس هر داروی شفا بخش است.

و نیز ایشان در جایی دیگر می فرماید : صوموا تصحوا ، و سافروا تستغنوا.

روزه بگیرید تا صحتو سلامتی خویش را تضمین كنید و سفر نمایید تا مالدار شوید ، زیرا مسافرت و حمل كالای تجارتی از شهری به شهری یا از كشوری به كشور دیگر ، باعث رفع نیازمندی های جامعه و عمران كشورها می گردد.

حضرت رسول در روایت دیگری می فرماید : لكل شیء زكاة و زكاة الابدان الصیام .(2)

برای هر چیزی زكاتی است و زكات بدنها روزه است.

حضرت علی (ع) و روزه

امام در قسمتی از یكی از خطبه ها می فرماید : و مجاهدة الصیام فی الایام المفروضات ، تسكینا لاطرافهم و تخشیعا لابصارهم ، و تذلیلا لنفوسهم و تخفیفا لقلوبهم ، و اذهابا للخیلاء عنهم و لما فی ذلك من تعفیر عتاق الوجوه بالتراب تواضعا و التصاق كرائم الجوارح بالارض تصاغرا و لحوق البطون بالمتون من الصیام تذللا.(3)

با روزه گرفتنهای دشوار ، در روزهایی كه واجب است ، اندامهایشان با این كار آرام می گیرد و دیده هایشان خاشع و جانهایشان خوار می گردد و دلهایشان سبك می شود و خودبینی از ایشان به وسیله این عبادتها زدوده می گردد. و با گزاردن چهره های شاداب با تواضع بر خاك و با نهادن مواضع سجده بر زمین خود را در مقابل خدا خرد می نمایند و اینكه با روزه داری شكمها به پشت می رسند.

1- روزه برای آزمایش اخلاص

حضرت علی (ع) در جای دیگری می فرماید: والصیام ابتلاء لاخلاص الخلق.(4)

روزه برای آزمایش نمودن اخلاص مردم است.

یكی از دلایل وجوب روزه برای مردم ، آزمایش اخلاص مردم است . چرا كه روزه در ایجاد اخلاص عمل بسیار مؤثر است.

2- روزه سپر در مقابل عذاب الهی

حضرت در قسمتی دیگر از نهج البلاغه می فرماید : صوم شهر رمضان فانه جنة من العقاب.( 5)

در این بحث امام یكی از دلایل وجوب روزه ماه رمضان را ، سپر و مانع در مقابل عقاب الهی دانسته اند. یعنی روزه موجب غفران و آمرزش گناهان است.

امام رضا (ع) و روزه

وقتی از حضرت درباره فلسفه روزه می پرسند ، می فرماید : همانا مردم مأمور به روزه گرفتن شدند تا درد و ناگواریهای گرسنگی و تشنگی را دریابند و آنگاه استدلال كنند بر سختیهای گرسنگی و تشنگی و فقر آخرت كه پیامبر اكرم (ص) در خطبه شعبانیه فرمود : واذكروا بجوعكم و عطشكم جوع یوم القیمة و عطشة . به وسیله گرسنگی و تشنگی از روزه داریتان ، گرسنگیها و تشنگیهای روز قیامت را به یاد آورید ، كه این یادآوری انسان را به فكر تدارك برای قیامت می اندازد تا جد و جهد بیشتری در كسب رضای خدا بنماید .(7)

امام رضا (ع) در جایی دیگر درباره فلسفه روزه این چنین می فرماید : علت روزه برای درك درد گرسنگی و تشنگی است تا بنده ، ذلیل ، متضرع و صابر باشد . همچنین در روزه انكسار و شكستگی شهوات وجود دارد .

آری روزه از افضل طاعات است . شریعت و احكام الهی تعدیل شهوات و در دست گرفتن مهار آنها ، را توسط روزه میسر ساخته و برای تزكیه و طهارت نفس و تصفیه  از اخلاقیات رذیله آن را واجب نموده است . البته مقصود از روزه داری تنها امساك از خوردن و آشامیدن نیست بلكه غرض نهایی كف نفس می باشد . همانطور كه رسول گرامی اسلام( ص ) فرمودند : روزه برای هر فرد سپری است ؛ چرا كه روزه دار ، سخن زشت نگوید و كارهای بیهوده انجام ندهد.

پس روزه انسان را از انحرافات و لغزشها و از دشمنانی بزرگ چون شیطان نفس ، رهایی می دهد .

و اگر روزه دار، به چنین مراتبی نرسد ، فقط گرسنگی و تشنگی را درك نموده و این پایین ترین درجه روزه داری می باشد .

1- اركان اسلام ، ص 108 .

2- كافی ، ج 4 ، ص 62.

3- نهج البلاغه ، خطبه 192.

4- نهج البلاغه ، حكمت 252.

5- نهج البلاغه ، خطبه 110.

6- وسائل الشیعه ، ج 7 ، ص 3.

7- همان ، ص 4.

8- علل الشرایع ، شیخ صدوق ، بخش روزه .

پرسش:

اگر کسی سفر به کره ماه کند قصد بیش از 10 روز کند و ماه رمضان باشد چگونه ماه را ببیند؟!!!

پاسخ:

معمولاً وقت عبادتهای دینی با حرکت ماه ( و ایجاد ماههای قمری ) و خورشید ( و ایجاد شب و روز و طلوع و غروب ) تنظیم می شود  مانند حج ، روزة ماه مبارک رمضان و .... ( که با ماههای قمری زمانش مشخص می شود ) و نماز ( که با حرکت و طلوع و غروب خورشید زمانش مشخص می گردد ) . اما این مسئله بدان معنا نیست که هرکس می خواهد نماز بخواند حتماً باید طلوع فجر ، طلوع خورشید ، زوال خورشید و یا غروب کردن آنرا ببیند بلکه مثلاً به همین اندازه که شخص به غروب خورشید  علم حاصل کند ، نماز مغرب در حق وی واجب می شود .

در مورد روزه نیز ، دیدن ماه برای تک تک  مکلفین ( حتی کسانی که در روی زمین هستند ) جهت شروع روزه یا افطار کردن لازم نیست و همینکه شخص ، علم به حلول ماه مبارک رمضان علم پیدا کند  مکلف به روزه گرفتن می شود . حال اگر فردی در کرة ماه قصد اقامت  10 روزه ( یا بیشتر ) کند  و اطمینان به این مطلب دارد که ماه رمضان است ، روزه گرفتن برای او هم واجب می شود و اگر به حلول ماه مبارک رمضان شک دارد که باید طبق احکام شک عمل نماید .

___________________________________________________________________

پرسش:

من چند تا روزه ی قضا از همین ماه رمضانی که گذشت داشتم البته فکر کنم باید قضایش را بگیرم چند تایی مال ماه رمضان سال قبل و چند تایی هم مال ماه رمضان سال قبلش داشتم که نگرفتم هنوز ، روزه های قضایی که با عذر شرعی قضا شده بعد می خواستم ببینم حالا اگه امسالی که قضا شده من روزه های قضایم را بگیرم اون دو سال را باید کفاره بدهم اگه باید بدهم چه شکلی باید بدهم و چقدر باید بدهم. مرجع تقلیدم آیت ا... سیستانی هستند.

پاسخ:

شما باید قضای روزه های سالهای قبل را بگیرید و علاوه بر آن برای هر روز 750 گرم گندم یا جو به عنوان کفاره ی تأخیر بپردازید که مقدار کفاره معادل 400 تومان ( در حال حاضر ) به ازاء هر روز است. و قضای روزه های ماه رمضان گذشته را نیز تا فرارسیدن ماه رمضان امسال بگیرید. اگر نتوانستید قضای روزه های سال گذشته را تا رمضان امسال بگیرید باید بعد از ماه رمضان علاوه بر قضای روزه ها به ازاء هر روز کفاره تأخیر بپردازید.

___________________________________________________________________

پرسش:

اگه روزه ی عمدی خورده باشیم حکمش چیه باید روزه ها را پشت سر هم 60 تا  بگیریم و چیکار کنیم اگه روزه ها را عمدی خورده باشیم مثلاً خودم یک ماه رمضان روزه اصلاً نگرفته باشم.

پاسخ:

اگر روزه های خود را عمداً نگرفته باشید باید به ازاء هر روز 60 روزه بگیرید که 31 روز آن باید متوالی باشد. و یا به ازاء هر روز 60 نفر فقیر را غذا بدهید. اما اگر الان توانایی گرفتن قضای روزه ها را ندارید و نمی توانید 60 نفر فقیر را غذا دهید هر چند نفر که می توانید غذا بدهید و بعداً که توانائی مالی پیدا کردید بقیه کفاره خود را بپردازید البته باید به نرخ روز محاسبه نمائید. حال اگر هیچ مقداری از کفاره را نمی توانید پرداخت کنید استغفار نمائید. اگر چه مثلاً یک مرتبه استغفرالله بگوئید و احتیاط واجب آن است که هروقت بتوانید کفاره خود را بپردازید.

___________________________________________________________________

پرسش:

60 تا روزه را به خاطر دو تا حاملگی خوردم و اون 30 تایش را به خاطر شیردهی ولی برای جایگزین کردن روزه هام فشارم میاد پائین و نمی تونم روزه های بدهکاری ام را بگیرم هر موقع روزه می گیرم سر درد شدیدی پیدا می کنم و به خاطر همین یکی که می گیرم دیگه بقیه اش را نمی تونم بگیرم یکی که تو یه ماه می گیرم دوباره روزه نمی گیرم تا یکماه دیگه به خاطر همین روزه هام مونده. از حاج آقا بهجت  تقلید می کنم.

پاسخ:

اگر توانائی گرفتن قضای روزه های خود را ندارید و حتی اگر احتمال ضرر می دهید نباید قضای روزه های خود را بگیرید فقط باید به ازاء هر روز کفاره بدهید که مقدار آن به ازاء هر روز 400 تومان است. و این کفاره را به خاطر به تأخیر افتادن قضای روزه هایتان می دهید. اما چون 30 روز را به خاطر شیردهی روزه نگرفتید باید علاوه بر کفاره تأخیر به ازاء هر روز یک کفاره به عنوان کفاره شیردهی بپردازید.

___________________________________________________________________

پرسش:

از ماه رمضان گذشته برای فطریه ما مبلغ 10 هزار تومان برای فطریمون مونده چون یه مقداری کفاره بوده و فطریه خودمون متأسفانه تا حالا نتونستیم پرداخت کنیم و قادر به پرداختنش نبودیم یعنی وجهی، پولی نداشتیم که پرداختش کنیم می خواستم ببینم اشکالی نداره هر موقع پولدار شدیم پرداختش کنیم.

پاسخ:

اگر در هنگامی که پرداخت فطریه واجب بوده پولی نداشتید که فطریه خود را پرداخت کنید، دادن فطریه بر شما واجب نیست حتی اگر بعداً پولدار شوید. پس اگر در همان موقع عید فطر پولی نداشتید که فطریه خود را بپردازید و یا جنسی مثل برنج یا گندم و مثل آن را که به فقیر بدهید، زکات فطره بر شما واجب نیست.

___________________________________________________________________

پرسش:

من شوهرم دو تا شغل داره یه شغلش اینجاست یه شغلش بیرون شهره تو ماه رمضان حدوداً چهار بار رفت مثلاً بیرون شهر بودند یعنی بیرون رفتنشون معلوم نیست کی مثلاً بار بهشون بخوره بروند بیرون بعد از آقای بهجت هم تقلید می کنند می خواستم ببینم روزه هاشون را به چه صورت باید بگیرند کامل گرفتند می خواستم ببینم چه طور باید می گرفتند.

پاسخ:

اگر برنامه شغلی همسر شما طوری است که ایشان حداقل 10 روز یک بار به بیرون از شهر سفر می کنند نماز شان را باید کامل و روزه هایشان را باید بگیرند. اما اگر بیرون از شهر رفتن ایشان طوری است که مثلاً گاهی یک ماه یکبار و گاهی در هفته 2 بار به سفر می روند باید نمازهای خود را در سفر شکسته بخوانند و روزه هم نمی توانند بگیرند.

___________________________________________________________________

پرسش:

اگه پزشک کسی را تو ماه رمضان از گرفتن روزه منع بکنه آیا این روزه ها کفاره داره و کفاره اش اگه استطاعت مالی داشته باشند باید به چه صورت پرداخت بشه؟

پاسخ:

اگر منع پزشکی از گرفتن روزه تا رمضان آینده ادامه داشته باشد و آن فرد نتواند قضای روزه هایش را به جا آورد دیگر قضای روزه ها از گردن او ساقط است و فقط باید به ازاء هر روز یک مد طعام به عنوان کفاره به فقیر بدهد و یا پول آنرا به فقیر و یا به کسی که به فقیر می دهد بپردازد. اما اگر منع پزشکی تمام شده باشد و فرد بتواند روزه هایش را بگیرد باید تا رمضان آینده قضای روزه هایش را بگیرد اما اگر نگرفت باید علاوه بر قضای روزه ها برای هر روز کفاره هم بپردازد که مقدارش در بالا ذکر شد.

___________________________________________________________________

پرسش:

اگه یک نفر عقد باشه بعد داخل ماه رمضان بخواد روزه بگیره ولی همسرش بهش اجازه ندهد می خواستم ببینم روزه اش درسته؟ مرجع تقلیدم هم آقای لنکرانی هستند.

پاسخ:

برای انجام واجبات مثل نماز و روزه و حج و ... اجازه همسر شرط نیست و اگر شوهر خانمی به او بگوید که روزه نگیرد، این خانم نباید از ایشان اطاعت کند. پس روزه او صحیح می باشد.

___________________________________________________________________

پرسش:

اگه ما روزه ی قضا داشته باشیم بعد نذر هم بکنیم که مثلاً تا 40 روز روزه بگیریم قبل از اینکه ماه رمضان بیاد مثلاً ماه های شعبان یا رجب اون نذری که کردیم را بخواهیم به جا بیاوریم و اون روزه های قضا هم سرجایش باشه حالا می خوام ببینم آیا اون نذر قبوله یا اینکه به این دلیل که ما روزه ی قضا داریم اول باید روزه ی قضامون را به جا بیاوریم بعد نذرمون را ادا کنیم این را راهنمایی کنید اگه میشه بعد هم اینکه وقتی که روزه می گیری بعد می خواستم روزه را بخوری باید قبل از اذان ظهر بخوری یا بعد از اذان ظهر.

پاسخ:

عمل به نذرتان هیچ منافاتی با روزه های قضای شما ندارد و می توانید هر دو را انجام دهید اما نکته ای که ذکر آن لازم است این است که اگر برای نذرتان صیغه نخوانده اید یعنی نگفته اید چنانچه فلان حاجتم برآورده شود برای خدا 40 روز، روزه می گیرم یعنی لفظ برای خدا به زبان گفته نشود، عمل به آن نذر واجب نیست.

اما در مورد قسمت دوم سؤالتان: اگر روزه ماه رمضان باشد که بدون عذر شرعی چه قبل از اذان ظهر و چه بعد از اذان ظهر اجازه ندارید روزه خود را بخورید. اما اگر  روزه قضا باشد برای گرفتن آن تا رمضان آینده وقت دارید تا قبل از اذان ظهر می توانید روزه خود را افطار کنید و بعد از اذن ظهرحق چنین کاری را ندارید.

___________________________________________________________________

پرسش:

اگه در ماه مبارک رمضان یک بویی مثل وایتکس یا جوهر نمک وارد گلوی آدم بشه این روزه باطله یا نه؟

پاسخ:

بوی وایتکس و جوهر نمک روزه را باطل نمی کند.

___________________________________________________________________

پرسش:

در ماه رمضان وقتی که ما روزه می گیریم اگه آب دهانمان را از عمد قورت بدهیم چه مشکلی داره گناه داره یا روزه مان باطل میشه و اگه حواسمان هم نباشه آب دهانمان را قورت بدهیم باز آن هم گناه داره و روزه مان باطل است

پاسخ:

فرو بردن آب دهان از مبطلات روزه نیست. پس اگر عمداً یا سهواً فرداده شود هیچ ایرادی به روزه وارد نمی کند و روزه شما صحیح است. البته نباید آب دهان را جمع کرد.

___________________________________________________________________

پرسش:

می خواستم ببینم برای دانشجو ها امکان داره که فقط تو ماه رمضان مرجع تقلیدشون را برگردانند به یه مرجعی که بنا بر فتواشون ایشون بشه نماز را کامل خواند و روزه ها را گرفت. اگر هم میشه شرایطش چه طوریه و اگه نمیشه یه توضیحی بدید که چیکار باید کرد من خودم قبلاً همه ی روزه هام را می گرفتم ماه رمضان ولی بعد متوجه شدم که طبق فتوای مرجع تقلیدم موقعی که رفتم به دانشگاه نباید می گرفتم روزه ها را  ، حالا می خواستم ببینم تو این شرایط من چی کار می تونم بکنم آیا میشه روزه هایی که قبلاً گرفتم مرجع تقلیدم  را برگردانم یا نه؟

پاسخ:

برای مدت مشخص، عوض کردن مرجع تقلیدتان امکان ندارد. اما برای سوال های بعدی شما در صورتی که مرجع تقلید شما رجوع به مرجعی که با او مساوی است را اجازه دهند در این مسئله از مراجعی دیگر تقلید کنید به شرط این که شما مرجع خودتان را از دیگران اعلم ندانید و پس از آن هم در بین مراجع موجود که مساوی ایشان هستند کسی باشد که مطابق وضعیت شما اجازه دهد نمازتان را تمام بخوانید و روزه را بگیرید، مشکل برطرف می شود برای آینده هم چنین کاری امکان دارد یعنی شما طبق این فتوا عمل کنید البته دو مرتبه اجازه برگشت به نظر مجتهد اولیه نیست مگر باز شرایطی موجود باشد. و اگر شرایط بالا نبود یعنی مرجع تان رجوع به مساوی را اجازه نداد و یا مرجعی که با شرایط شما اجازه دهد نماز تمام خوانده شود و روزه نیز گرفته شود، نیافتید، نمازها قضا شود و روزه ها نیز قضا دارد ولی احتیاط به کفاره نمی باشد. پیشنهاد می شود برای آینده حتماً نظر مرجعتان را با دقت مطالعه کنید مثلا در همین مسئله ببینید نظر مرجع تان احتیاطی است یا خیر که این هم امکان دارد کمک کند.

___________________________________________________________________

پرسش:

خوردن روزه در ماه مبارک رمضان، به صورت عمدی حکمش چی هست؟ من شنیدم که کفاره ی روزه اش باید 61 روزه باشه که 30 روزش حتماً باید دنبال هم باشه می خواستم ببینم این درسته یا نه؟ و اگه که نتونست روزه بگیره می تونه مثلاً به جای اون ، پولی یا چیزی دیگه بده؟

پاسخ:

اگر کسی روزه هایش را از عمد و بدون عذر شرعی نگرفته باشد علاوه بر قضای روزه ها، کفاره باید بدهد که عبارت است از این که یا 60 روز روزه بگیرد ( که 31 تای آن پشت سر هم باشد) یا شصت فقیر را یکباره سیر کند اگر امکان آن نیست باید حداقل 18 روز روزه بگیرد یا هر چند فقیر که می تواند سیر کند اگر این هم ممکن نبود در حد امکان استغفار کند و هر وقت توان بدنی یا قدرت مالی پیدا کرد کفاره را انجام دهد.

___________________________________________________________________

پرسش:

ماه رمضان سال قبل به دلیل اینکه بچه شیر می دادم بیشتر روزه هام را نگرفتم و نتوستم تا قبل از ماه رمضان امسال همه اونها را قضا کنم و کفاره بدم تکلیفم چیه؟ مرجع تقلیدم آیت ا... مکارم هستند.

پاسخ:

اگر خانمی به علت شیردهی در ماه رمضان نتوانست روزه های خود را بگیرد بعد از تمام شدن ماه مبارک در اولین فرصت باید قضای هر روزه را بگیرد و برای هر روزه یک کفاره بپردازد که این کفاره مخصوص دوره شیردهی است حال اگر خانمی به واسطه مریضی نتوانست تا رمضان سال آینده این روزه ها را قضا کند، گرفتن قضای روزه از گردن او ساقط است ولی باید به ازاء هر روزه دو کفاره بدهد یک کفاره مخصوص دوره شیردهی و یک کفاره به عنوان کفاره تاخیر که به علت به تاخیر انداختن قضای روزه بر او واجب شده است. به واسطه شیردهی روزه ماه مبارک را نگرفت و تا ماه رمضان سال بعد می توانست بگیرد و مریض هم نبود اما اهمال کرد و قضای روزه خود را نگرفت هم باید قضای هر روزه را بگیرد و هم برای هر روزه دو کفاره بپردازد که مقدار آن چه شیردهی و چه تاخیر 750 گرم گندم یا جو و با قیمت آن است که به فقیر می دهد و یا به کسی می دهد که آن را به فقیر برساند. و فقیر آن را به مصرف خوراکش برساند.

دوست عزیز پاسخ شما را با تماسی که با دفتر آیت الله مکارم شیرازی گرفتیم و با توجه به این که فتوای ایشان در این مورد تغییر کرده خدمتتان ارائه کردیم برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید با شماره 5-7743111-0251  تماس حاصل فرمایید.

___________________________________________________________________

پرسش:

من دانشجوی دانشگاه پیام نور نجف آباد هستم بعد الان درسم 4 ساله تموم شده و الان هم ماه رمضانه من اگه بخوام به دانشگاهم سر بزنم آیا روزه ام مثلاً باطل میشه من اهل اصفهان هستم می خواستم ببینم موردش چیه؟

پاسخ:

اگر معمولا بیشتر از ده روز بین مسافرت های شما به دانشگاه فاصله است یعنی کم تر از ده روز یک بار به نجف آباد نمی روید نماز شما شکسته و روزه شما باطل است.

___________________________________________________________________

پرسش:

در رابطه با ماه مبارک رمضان و کفاره روزه ها سوال داشتم برای کفاره روزه می خواستم ببینم چه مقدار نان باید بدهیم و اینکه آیا حتماً باید نان را بدست مستحق بدیم یا اینکه مقدار پولی که برای اون کنار گذاشتیم کفایت می کنه و پول را دیگه به دست مستحق بدیم و اطلاع هم نداریم که از این پول چه استفاده ای می کنه.

پاسخ:

باید 750 گرم گندم یا جو یا برنج یا... یا پول معادل آن را بابت هر روزه به دست فقیر برسانید و حتی المقدور سعی کنید تا قبل ازماه رمضان بعدی بدست فقیر رسد و اگر پول به فقیر دادید باید بدانید که خرج نان یا برنج می کند.

___________________________________________________________________

پرسش:

من 19 سال سن دارم بعد چشمام ضعیفه بعد یه مدتی که روزه گرفتم تا یه هفته روزه گرفتم ولی این چند روز خیلی سرم درد میگیره، چشمام خیلی اذیت میشه و فشار خیلی زیادی رو چشمام هست مخصوصاً سمت راستم ،خیلی سردرد می گیرم دانشجو هم هستم اصلاً نه درس می تونم بخونم نه درس می تونم بفهمم من خیلی اذیت میشم می خواستم راهنمایی ام کنید آیا شنیدم می گند اینهایی که چشمهاشون ضعیفه براشون مضره روزه گرفتن و شماره چشم بالا میره می خواستم راهنمایی ام کنید آیا من روزه هام را می تونم همش را بگیرم یا اینکه نه بهتره یک در میون بگیرم اگه میشه حکمش را به من بگید و همچنین اگه قرص LD آدم برای جلوگیری از خونریزی در ماه رمضان بخوره تا بتونه همه روزه هاش را بگیره اشکال داره.

پاسخ:

اگر خوف ضرر عقلایی باشد، روزه بر شما واجب نیست و اگر تا ماه رمضان سال بعد بیماری ادامه یافت، قضا هم واجب نیست. تنها برای هر روزه 750 گرم گندم، جو و یا آرد و... را به عنوان کفاره به فقیر بدهید. نکته ای که باید توجه داشته باشید این است که ،ملاک ضرر، تشخیص خود شخص است، یعنی همین اندازه که ترس شما نسبت به ضرر، عقلایی باشد، کافی است. احتمال ضرر گاهی از قول متخصص و زمانی از تجربه مریض های مشابه و گاهی از تجربه خود انسان، به دست می آید.(رسالۀ دانشجویی- ص129).

در خصوص قسمت بعدی سؤالتان باید بگوئیم که: فقها می فرمایند اگر با مصرف قرص فرد عادت نشود روزه اش صحیح است ، اما لازم به ذکر است که در صورت تصمیم به انجام این کار حتماً با پزشک مشورت کنید.

___________________________________________________________________

پرسش:

می خواستم بدونم اگر در ماه مبارک رمضان ما روزه باشیم و به حمام بریم آیا روزمون باطله یا نه؟

پاسخ:

نظر همه مراجع تقلید این است که:آنچه روزه را باطل می کند، فرو بردن سر زیر آب است، به طوری که یک مرتبه آب، همه سر را فراگیرد؛ اما شستن سر زیر شیر و زیر دوش اشکال ندارد. (رساله دانشجویی ص 127).

___________________________________________________________________

پرسش:

در ماه مبارک رمضان در طول روز که روزه هستیم اگه یه چیزی تو دهن آدم جمع بشه نمی دونم خلطه، تف هست نمی دونم چیه بعد فرو دادنش می خواستم ببینم روزه را باطل می کنه یا نه؟ مثلاً فکر کنیم بیشتر خلط باشه اما خیلی اذیت میشیم و جایی که هستیم نه می تونیم بیندازیم بیرون نه می تونیم فرو بدهین میگم که نکنه روزه مون باطل شده می خواستم ببینم در اینمورد چه چیزهایی روزه را باطل می کنه مثلاً آب دهان اگه غلیظ باشه باطل میشه در مورد دهان و بزاق چه شکلی میشه؟

پاسخ:

همه مراجع به جز آیت الله بهجت و آیت الله سیستانی، فرو بردن خلط- چنانچه به فضای دهان نیامده باشد - اشکال ندارد ولی اگر به فضای دهان برسد، احتیاط واجب آن است که فرو نبرد. آیت الله بهجت: فرو بردن خلط اگر در عادی باشد و به فضای دهان نیز نیامده باشد اشکال ندارد ولی اگر به فضای دهان برسد احتیاط واجب آن است که فرو نبرد.

آیت الله سیستانی : فرو بردن خلط- چنانچه به فضای دهان نیامده باشد- اشکال ندارد ولی اگر به فضای دهان برسد، احتیاط مستحب آن است که فرو نبرد.

تبصره: مرز فضای دهان و حلق، مخرج حرف خاء می باشد. اکثر اوقات خلط هنوز به فضای دهان نیامده است و می توان همان موقع آن را فرو داد.

___________________________________________________________________

پرسش:

من پدرم 62 سالشونه و زخم معده دارند بعد برای ماه رمضان 10 تا روزه هاشون را که می گیرند دل درد می گیرند و دیگه اصلاً نمی تونند روزه بگیرند الان دو سال هم هست که همینجور 10 تا روزه می گیرند و دیگه نمی تونند بگیرند و کفاره شون را هم دادند هر سال، و مثلاً امسال هم که نمی تونند بگیرند باید باز هم کفاره بدهند یا هر سال باید کفارشون را بدهند مثلاً نمی تونند روزه بگیرند.

پاسخ:

یکی از ویژگی های زیبا و قابل توجهی که در احکام الهی وجود دارد ، انعطاف پذیر بودن آن در شرایط خاص و ویژه می باشد. روزه ماه مبارک رمضان نیز از این قاعده مستثنی نیست یعنی در شرایط خاصی که بر فرد حاکم می شود انعطاف قابل توجهی را مشاهده می کنیم. یکی از این شرایط خاص ، افرادی هستند که به علت بیماری یا مشکل جسمی ، روزه گرفتن برای آنها ضرر قابل توجه داشته و اصلاً نمی توانند روزه بگیرند در این حالت شخص به ازای هر روزه ای که توانایی گرفتن آنرا ندارد باید کفاره دهد وتا زمانی که این مشکل و بیماری وجود دارد هر سال بعد از ماه رمضان باید کفارۀ روزه هایی را که نگرفته است حتماً بدهد البته هر سال کفارۀ خاص خودش را دارد.

___________________________________________________________________

پرسش:

مقلد آقای آیت ا... خامنه ای هم هستم می خواستم ببینم که اگه یه نفر روزه مستحبی بگیره و در بین روزه فراموش کنه که روزه است آیا روزه اش باطل میشه یا نه؟ با توجه به اینکه روزه مستحبیه و روزه واجب یا روزه ی قضای ماه رمضان نیست تنها یه روزه ی مستحبیه.

پاسخ:

اگر منظور شما از سوال این است که «شخص روزه مستحبی گرفته باشد و فراموش کند و چیزی بخورد در این صورت روزه او به چه صورت است ؟» باید بگوییم روزه او صحیح می باشد.

___________________________________________________________________

پرسش:

من وپدرم در ماه مبارک رمضان روزهای جمعه سوار ماشین می شویم و یک ٤٠کیلومتری به بالای شهر می رویم و همانجا روزه های خود را با طل می کردیم و بر میگشتیم البته از یک روحانی سوال کردیم گفتند اشکالی ندارد می خواستم نظر شما را در این باره بدانم؟

پاسخ:

اگر شخصی در ماه مبارک رمضان سفر کند و از شهر خودش خارج شده و حدود 23 کیلومتر از وطن خودش دور شود، می تواند روزه خود را افطار کند ولی بعد از ماه رمضان بر او واجب است که یک روزه به جای آن بگیرد و به اصطلاح قضا کند.البته در مواردی که انسان مشکلی ندارد و روزه گرفتن برای او مشقت و سختی غیر قابل تحملی ندارد بهتر است که در ماه رمضان روزه های خود را بگیرد چرا که روزه های ماه مبارک رمضان هر کدام  نورانیت خاص خود را دارد که وقتی این 29 یا 30 قطعه کنار هم قرار می گیرد، تابلوی معنوی زیبائی را در وجود انسان به نمایش می گذارد و هر کدام از آنها که نباشد جایش در این تابلو معنوی خالی بوده و از عظمت و زیبائی آن می کاهد.

___________________________________________________________________

پرسش:

اگر شخصی در ماه رمضان چند روزه اش قضا شود تا کی فرصت دارد روزه ی قضا شده را بگیرد؟ و آیا کفاره دارد ؟ واگر دارد کفاره ی آن چقدر است؟ (مرجع تقلید حضرت ایت الله خامنه ای).

پاسخ:

اگر در ماه رمضان روزه هایی از شخص قضا شده تا ماه رمضان سال آینده فرصت دارد آنها را قضا کند که اگر عذر داشته و از او قضا شده باشد کفاره لازم نیست، فقط قضا ، واجب است.

اما اگر کسی روزه هایش را از عمد و بدون عذر شرعی نگرفته باشد علاوه بر قضای روزه ها، کفاره هم باید بدهد که عبارت است از 60 روز روزه ، یا اطعام شصت فقیر و یا دادن شصت مد طعام به شصت مسکین که سهم هر کدام یک مد است.

اگر تا ماه رمضان سال آینده ، نتوانست روزه هایش را که بدون عذر شرعی از او فوت شده قضا کند، یعنی یکسال یا بیشتر به تأخیر افتاد باید علاوه بر قضا، برای هر روز ، یک مد طعام یعنی 750 گرم گندم یا جو و یا قیمت یکی از آنها را بابت کفاره تأخیر به نیازمندان بپردازد.

___________________________________________________________________

پرسش:

من یه دختری هستم 18 ساله که حدود یکی دو ساله که به زخم معده دچار شدم و نمی تونم روزه بگیرم بعد فکر می کنم روزه هایی که نگرفتم مثلاً داره از سنم بیشتر میشه بعد الان هم به ماه رمضان داریم نزدیک میشیم و من خیلی دوست دارم روزه بگیرم و روزه های نگرفته ام زیاده حالا باید چیکار کنم حالا می دونم روزه هام را بگیرم هر چی هم که درمون کردم فایده ای نداشته یعنی یه مدت خود بوده یه مدت کوتاه بعد دوباره به حالت اولیه اش برگشته لطفا منو راهنمایی کنید.

پاسخ:

فلسفه روزه گرفتن ، اطاعت و بندگی خداست کسی که سالم است وظیفه دارد روزه بگیرد و بندگی خدا برای چنین فردی به روزه گرفتن است. کسی که بیماری دارد و روزه برای او ضرر دارد، روزه گرفتن برای او حرام است و وظیفه او روزه نگرفتن است و بندگی خدا برای او به روزه نگرفتن است. روزه گرفتن یا روزه نگرفتن به خودی خود اهمیت ندارد. آنچه مهم است بندگی و اطاعت از خداست. آنچنان که از کلام شما پیداست شما تمایل زیادی به روزه گرفتن دارید و این نشانه علاقه شما به بندگی خداست اما بندگی خدا همیشه با خواست ما تطابق ندارد. چه بسا کسی که به خاطر دستور خدا در بین روزه داران روزه بگیرد ثواب بیشتری بگیرد چون او رنج و زحمت روحی خاصی را می برد که روزه داران نمی برند. مضافاً به این که غیر از اجتناب از خوردن و آشامیدن جنبه های دیگری در روزه مطرح است می توان در روزه با چشم و گوش و دست و پا و قلب با روزه داران همراه شد و در خوردن و آشامیدن به اقل لازم برای سلامتی اکتفا نمود. علاوه بر همه این ها در مفاتیح الجنان قسمت ماه رجب و رمضان ذکرهایی برای جبران ناتوانی بر روزه بیان شده است به جا آوردن این اذکار روزه نگرفتن را جبران می کند. فعالیت های معنوی مثل قرآن و نماز و... می تواند مساله را جبران کند. نماز شب راهکار خوبی برای جبران این مساله است. از همه مهم تر نیست خیر شما ثواب روزه داری و اطاعت و بندگی را برای شما درج خواهد کرد.

______________________________________________________________

پرسش:

برای ماه مبارک رمضان که فطریه ندادیم حالا می شود فطریه بدهیم؟

پاسخ:

حکم زکات فطره این است که کسی موقع غروب عید سعید فطر بالغ و عاقل و هوشیار است و خرج سالیانه اش را می تواند پرداخت کند باید برای خودش و کسانیکه نان خورش هستند هر نفری سه کیلو گرم گندم یا خرما یا برنج یا هرآنچه که غذای غالب مردم است به مستحق بدهد و البته اگر پول اینها را هم بدهد که مستحق خودش آنرا تهیه کند، کافی است. تمام مراجع در حکم فوق با تفاوتهای جزئی مشترک هستند مثلاًپدر خانه باید زکات خود و همسرش و فرزندانی که هنوز نان خور او هستند و کسان دیگری که نان خور او محسوب می شوند را پرداخت کند. حال اگر موقع غروب شب عید سعید فطر زکات فطره را نداد و از پول خود نیز کنار هم نگذاشت به فتوای امام خمینی و آیت الله فاضل لنکرانی احتیاط واجب آن است که موقعی که به یاد آورد بدون این که نیتِ ادا یا قضا کند، فطره را پرداخت کند و به فتوای حضرات آیات اراکی، گلپایگانی،تبریزی، خویی، و مکارم احتیاط آن است که بدونِ نیت ادا، قضای فطره را بعداً پرداخت کند (فرق این دو فتوا در احتیاط واجب را باید انجام داد و احتیاط غیر واجب لازم الاجرا نیست) به قتوای آیت الله بهجت احتیاط مستحب آن است که بعداً به نیت قضا پرداخت کند. به فتوای آیت الله بهجت اگر عمداً زکات فطره را در شب عیدکنار نگذارد معصیت کرده است.

___________________________________________________________________

پرسش:

آیا می توان روزه را بدون سحری گرفت یا نه؟

پاسخ:

گرچه می شود روزه را بدون سحری گرفت اما خوردن سحری هم مستحب است و هم باعث می شود که توان جسمی شما کم نشود پس اگر می دانید با نخوردن سحری در طول روز دچار ضعف می شوید حتما باید سحری بخورید.

___________________________________________________________________

پرسش:

کفاره ی یک روز روزه نگرفتن آیا ٦١ روز روزه گرفتن است؟ یا سیر کردن فقرا؟ یا هر دو؟

سؤالی دیگر هم دارم. اگر بخواهیم ٦١ روز کفاره ی روزه را بدهیم باید ٣١ روز آن پشت سر هم باشد. اما این در خانم ها با توجه به عادت ماهانه امکان پذیر نیست پس تکلیف چیست؟

پاسخ:

اگر کسی روزه هایش را از عمد و بدون عذر شرعی نگرفته باشد علاوه بر قضای روزه ها، کفاره باید بدهد که عبارت است از اینکه 60 روز روزه بگیرد ( که31 تای آن پشت سر هم باشد) یا شصت فقیر را یکباره سیر کند .

اگر امکان آن نیست باید حداقل 18 روز روزه بگیرد یا هر چند فقیر که می تواند سیر کند اگر این هم ممکن نبود در حد امکان استغفار کند و هر وقت توان بدنی یا قدرت مالی پیدا کرد کفاره را انجام دهد. ولی اگر کسی روزه هایش را غیر عمد  خورده باشد علاوه بر این که قضای روزه هایش را باید به جا آورد کفاره نیز باید بدهد که متفاوت با کفاره روزه عمد است و آن سیر کردن یک نفر فقیر است بدین منظور می تواند یک مد طعام ( تقریبا 750 گرم گندم یا آرد و مانند آن ) بدهد. لازم به ذکر است در مورد روزه هایی که سال گذشته به دلیل داشتن عذر شرعی نگرفته است اگر تا ماه رمضان امسال قضای روزه هایش را گرفت که به وظیفه اش عمل کرده است و کفاره نمی خواهد اما اگر نتوانست قضای آن ها را به جا آورد باید علاوه بر قضا، کفاره نیز بدهد که کفاره آن یک مد طعام ، تقریباً 750 گرم گندم یا آرد و مانند آن است.

اما در مورد قسمت آخر سؤالتان باید بگوییم که اگر در بین آن پریود شدید بعد از پاک شدن و انجام غسل روزهای خود را ادامه می دهید . مثلاً اگر 20 روز پشت سر هم روزه گرفتید و پریود شدید بلافاصله پس از پاکی 11 روز روزه می گیرید.

__________________________________________________________

پرسش:

آیا استفاده از کرم ها زمانی که روزه هستیم برای خشکی پوست آیا روزه را باطل می کنه یا نه؟ منظورم همون کرم های مرطوب کننده است.

پاسخ:

استفاده از کرم مرطوب کننده هیچ گونه مانعی را برای روزه ایجاد نمی کند.

__________________________________________________________

پرسش:

آزمایش خون دادن و آمپول زدن باعث میشه که روزه باطل بشه؟

پاسخ:

آزمایش خون دادن روزه را باطل نمی کند اما در مورد آمپول زدن باید بگوییم که احتیاط واجب آن است که شخص روزه دار از آمپول های مقوی یا مغزی یعنی آمپولی که جنبه تغذیه ای و تقویتی دارد و هر آمپولی که در رگ تزریق می شود خودداری کند. لکن آمپول های داروئی که در عضله تزریق می شود و نیز آمپول هایی که برای بی حس کردن به کار می رود مانعی ندارد.

__________________________________________________________

پرسش:

اگر کسی روزه ای مستحبی می گیرد و سهواً چیزی می خورد آیا روزه اش باطل است؟

پاسخ:

اگر روزه دار سهواً چیزی بخورد یا بیاشامد روزه اش باطل نمی شود. (رساله شش مرجع، صفحه 570، 1575).

_______________________________________________________

پرسش:

اگه کسی فرزندش فوت شده باشه و نماز و روزه به گردن فرزندش باشه که فرزندش هم تازه بالغ شده یعنی تازه 15 سالش تموم شده وارد سن جدیدی میشه تازه هم فوت شده باشه نماز و روزه ای که به عهده اش هست مادرش که مثلاً نماز و روزه ی خودش هم به گردنش هست نماز و روزه ی قضا داره آیا مادرش می تونه نماز و روزه ی فرزندش را که تازه بالغ شده بجا بیاره یا نه؟

پاسخ:

نماز و روزه فرزند فوت شده بر عهده پدر و مادرش نیست و پدر و مادر می توانند خود این نماز ها و روزه ها را به جا آورند و هم می توانند از کسانی که این کار را انجام می دهند کمک بگیرند. اما وظیفه و تکلیفی به گردن آنها نیست.

__________________________________________________________

پرسش:

من از زمانی که به سن تکلیف رسیدم سن 13 سالگی که نشونه های بلوغ را در خودم دیدم و تمام باید روزه هام را می گرفتم نگرفتم الان می خوام بدونم برای این روزه هایی که نگرفتم الان می خوام بدونم برای روزه هایی که نگرفتم چیکار باید بکنم مرجع تقلیدم هم آیت ا... بهجت هستند.

پاسخ:

اگر در همان وقت می دانستید که وظیفه شما گرفتن روزه است و عمداً نگرفته اید باید علاوه بر قضای روزه هایتان به ازاء هر روز به 60 فقیر به عنوان کفاره طعام بدهید و یا پول آنرا به آنها بپردازید و اگر استطاعت مالی ندارید هر مقدار که می توانید کفاره بدهید. اما اگر در آن وقت نمی دانستید که تکلیف شما چیست و از کسی نیز نپرسیده اید و احتمال نمی دادید که باید روزه هایتان را بگیرید فقط باید قضای آنها را بگیرید.

__________________________________________________________

پرسش:

من شنیدم وقتی اذان صبح را دارند می گند تا چهار تا ا... اکبر ما اجازه آب نوشیدن و غذا خوردن داریم و وقتی به اشهد ان لا اله الا ا... رسید دیگه نمی تونیم چیزی بخوریم در صورتی که من قبلاً شنیده بودم فقط تا ا... اکبر یعنی دیگه وقتی که اعلام می کنند که اذان صبح هست دیگه نباید چیزی بخوریم ولی در ضمن شنیدم که می گند تا اشهد ان لا اله الا ا... هم ما فرصت غذا خوردن داریم، غذا خوردن که نمیشه نوشیدن حالا من افطار شنیده بودم اونهایی که طاقت ندارند تا اولین ا... اکبر یا دومی را گفتند می تونند افطار کنند ولی برای سحر شنیده بودم حالا می خواستم ببینم این صحتش تا چه حدیه اگه اینجوری روزه گرفته باشیم یعنی تا ا... سوم یا چهارم هم چیز خورده باشیم آیا روزه مون باطله یا نه؟

پاسخ:

در هنگام سحر تا قبل از لحظه ای که اعلام می شود اذان صبح ، می توان هم غذا و هم آب مصرف کرد و بعد از اعلام اذان اگر آب یا هر نوع غذایی مصرف شود باعث باطل شدن روزه می شود. اما در هنگام افطار هنگامی که یقین کردید داخل در وقت مغرب شدید می توانید روزه را افطار کنید که البته مستحب است بگذارید اذان تمام شود و بعد روزه خود را باز کنید.

__________________________________________________________

پرسش:

اگه کسی قرص داشته باشه که باید بخورد روزه اش را نباید بگیرد یا باید بگیرد.

پاسخ:

اگر فرد قرص را باید سر موعد و ساعت مشخصی مصرف کند و در صورت عدم مصرف قرص، بیماری او بدتر خواهد شد، می تواند روزه اش را نگیرد. اما اگر روزه برای بیماریش ضرر نداشته باشد و با پزشک خود مشورت کند که قرص های خود را در وقت افطار و سحر بخورد و برایش ضرر نداشته باشد بهتر است روزه هایش را بگیرد. پس تشخیص این امر با خود فرد و پزشک او می باشد.

__________________________________________________________

پرسش:

بوی عطر و ادکلن بخصوص ادلکن تقریباً تند روزه را باطل می کنه یا نه و خودمون مصرف کنم مصرف کرده باشیم اما تو همون فضایی باشیم که استفاده شده و تقریباً به گلو بخوره و به حلق و گلو برسه جوری که فکر کنیم حلق و گلومون را داره می سوزونه می خواستم ببینم این روزه را باطل می کنه یکی دیگه اینکه آیا غذای سرخ کردنی، بویش روزه را باطل می کنه یا نه؟ چیزی که سرخ می کنیم اگه به حلق و گلو استشمام بشه بشه این روزه را باطل می کنه یا نه؟ و گرد و غبار هم تا چه حد روزه را باطل می کنه یعنی گرد و غباری که غلیط یا گرد و غبار سطحی روزه را باطل می کنه یا نه؟

پاسخ:

بوی ادکلن و عطر تند حتی اگر گلو را بسوزاند موجب بطلان روزه نمی شود. اما در مورد غذاهای سرخ کردنی نیز باید بگوئیم که بوی آنها نیز روزه را باطل نمی کند. اما پاسخ به سؤال آخرتان گرد و غبار اگر غلیظ باشد روزه را باطل می کند و اگر سطحی باشد موجب بطلان روزه نمی شود.

__________________________________________________________

پرسش:

کسانی که در بچگی، بچگی می کردند و روی بی عقلی خودشون روزه هاشون را می خوردند مخفیانه و روزه نمی گرفتند حالا چه مثلا یکسال بعد از تکلیف و چه قبل از تکلیف الان که سنی ازشون گذشته و دیگه نمی تونند و روزه ی معمولی هم توانایی گرفتنش را ندارند آیا باید کفاره ی اون را که به اضای هر کدامش باید 60 تا روزه بگیرند باید انجام بدهند یا خیر؟

پاسخ:

اگر این افراد در زمانی که هنوز به تکلیف نرسیده بودند این کار را کرده اند یعنی مخفیانه روزه خود را خورده اند وظیفه ای به گردن آنها نیست. اما اگر بعد از تکلیف شدنشان روزه خود را خورده اند و چنانچه از روی بچگی و ندانستن وظیفه و حکم شرعی این اقدام را کرده اند باید فقط قضای روزه خود را بگیرند و به علت اینکه به تأخیر افتاده به ازاء هر روز یک مد طعام یعنی 250 گرم آرد، گندم به عنوان کفاره به فقیر بدهند و یا پول آن را به کسی که به فقیر می رساند بدهند. و اگر توانائی گرفتن روزه را ندارند فقط همان کفاره را بدهند. اما حالت دیگری نیز وجود دارد و آن این است که فرد از روی فهم و دانش و دانستن مسئله شرعی خود و کاملاً آگاهانه اقدام به این کار کرده یعنی مخفیانه روزه خود را خورده است در این صورت چون توانائی گرفتن روزه را ندارد باید به ازاء هر روزی که این کار را کرده 60 مد طعام به فقیر بدهد و یا پول آن را به فقیر و یا کسی که به فقیر می رساند بپردازد.

__________________________________________________________

پرسش:

اگه یه نفر عقد باشه و همسرش بهش بگه که روزه نگیر اگه بگیره واسه کسی که ازدواج کرده روزه اش باطله یا نه؟

پاسخ:

برای انجام واجبات مثل نماز و روزه و حج و ... اجازه همسر شرط نیست و اگر شوهر خانمی به او بگوید که روزه نگیرد، این خانم نباید از ایشان اطاعت کند. پس با توضیحات فوق روزه او صحیح می باشد.

__________________________________________________________

پرسش:

در هنگام روزه داری اگه به نوارهای غیر مجاز گوش بدهیم آیا اشکالی داره

پاسخ:

یکی از دلائل واجب شدن روزه بر ما، این است که بتوانیم با محدود نمودن نیازهای مادی خود فضایی ایجاد نموده که روحمان آمادگی بیشتر برای ارتباط و انس با خدا پیدا نماید و از ارتباط با خدا لذت ببرد. به همین خاطر برای دست یابی به این هدف ارزشمند و عالی، از بسیاری از خواسته های حلال خود نیز صرف نظر می کنیم از قبیل خوردن و آشامیدن، حال اگر آهنگی که شخص می خواهد گوش دهد، جزء آهنگ هایی باشد که از نظر شرعی حرام است، پس این گوش دادن با فلسفه روزه منافات دارد. چرا که کسی که معصیت خدا را انجام می دهد قابلیت لذت بردن روحش را از ارتباط با خدا کم خواهد نمود. به همین جهت بهتر است نه تنها در حالت روزه بلکه در هیچ حال انسان به آهنگی که از نظر شرعی حرام می باشد گوش فرا ندهد. اگر چه هنگامی که روزه دار است اهمیت بیشتری پیدا می کند. چون وقتی روزه دار هستیم، مشغول گناه بشویم، از روزه چیزی جز گرسنگی و تشنگی نفهمیده ایم و هدف روزه، که رفاقت با خدا و انس با خالق می باشد محقق نمی شود. البته مطالب فوق به معنای این نیست که اگر شما به آهنگی حرام گوش دهید روزه شما باطل می شود، بلکه روزه شما صحیح است و اجازه ندارید آن را باطل نمایید ولی به خاطر این که در حین روزه دار بودن معصیت انجام داده اید، ثواب روزه شما خیلی کمتر خواهد شد و آثار مفیدی که روزه بر روی شما خواهد داشت کم رنگ تر می شود. اما اگر موسیقی که انسان روزه دار به آن گوش می دهد از نوع موسیقی های حلال باشد، گوش دادن آن هیچ ایرادی و اشکالی را به روزه دار وارد نمی کند.

__________________________________________________________

پرسش:

کفاره ی روزه از کسی که درآمد نداشته باشه واجبه یا نه؟ 10 سال

پاسخ:

کسی که بر او کفاره واجب شده باید کفاره اش را بپردازید اما اگر درآمدی ندارد باید هر مقدار که می تواند بپردازد مثلاً اگر بر او واجب است که شصت فقیر را سیر کند یعنی به هرکدام یک از آنها یک مُد طعام بدهد و نتواند اینکار را انجام دهد، هر مقدار که در توانش است باید طعام بدهد و اگر اصلاً نتواند که طعام دهد یا پول آنرا بپردازد باید استغفار کند. اگر چه مثلاً یک مرتبه بگوید استغفرالله و احتیاط واجب آن است که هر وقت که بتواند کفاره را بدهد.

__________________________________________________________

پرسش:

وقتی که من بخواهم روزه ی قضا به جا بیاورم روزه ی قضایی که مثلا از سال قبل دارم ولی خوب تو روزهایی که بیشتر ثواب دارد. مثلاً نیمه شعبان یا هفته رجب یا مثلاً بیست و هفت رجب و شعبان که می گند خیلی ثوابش بیشتر من روزهای قضایم را بجا بیاورم می خواستم ببینم که آیا من ثواب این روزه های مستحبی را هم می برم یا اینکه نه فقط اون روزه های قضایم را به جا آورم تو این روزهای مخصوص.

پاسخ:

می توانید روزه های قرضی خود را در روز های یاد شده مثل نیمه شعبان یا بیست و هفتم رجب و روزهایی از این دو ماه مبارک رجب و شعبان به نیت روزه قرضی بگیرید و از ثواب این روزها نیز بهره مند گردید.

__________________________________________________________

پرسش:

من لیسانس عربی 40 ساله به بالا می خواستم بپرسم که تو سفر ما می تونیم روزه ی نذری بگیریم اگر که خودمون روزه ی قرضی داشته باشیم.

پاسخ:

اگر نذر کرده اید که روز معینی را روزه بگیرید می توانید اگر چه در سفر هستید این روزه را به جا آورید اما اگر نذر کرده باشید روزه بگیرید ولی روز آن را معین نکرده باشید نمی توانید آن را در سفر بجا آورید. لازم به ذکر است روزه های قرضی را در حالتی می توانید در سفر بگیرید که در آن مکان 10 روز اقامت داشته باشید.

__________________________________________________________

پرسش:

برای روزه گرفتن آرایش موردی داره یعنی که آدم روزه دار می تونه آرایش بکنه یا اینکه روزه اش باطل میشه؟

پاسخ:

استعمال لوازم آرایش هنگام بیرون رفتن از خانه جایز نیست ولی در داخل منزل استفاده از این گونه وسایل اشکالی ندارد و استعمال لوازم آرایش ربطی به صحت یا بطلان روزه ندارد و روزه صحیح است. البته اگر انسان گناهکار باشد شاید اعمال او مورد قبول خدای متعال قرار نگیرد.

__________________________________________________________

پرسش:

کشیدن سیگار یا استشمام بوی سیگار روزه را باطل می کنه یا نه؟

پاسخ:

در پرسش شما 2 سؤال نهفته است. 1- کشیدن سیگار روزه را باطل می کند؟ 2- استشمام  بوی سیگار روزه را باطل می کند؟

اما پاسخ پرسش اول: یکی از مواردی که از مبطلات روزه حساب می شود رساندن غبار غلیظ به حلق است در این خصوص فقها احتیاط واجب را در این می دانند که روزه دار دود سیگار و تنباکو و مانند این ها را به حلق نرساند. پس کشیدن سیگار موجب بطلان روزه می شود.

اما پاسخ سؤال دوم شما: اگر بوی سیگار بدون اینکه غبار یا دود آن به حلق برسد استشمام شود یعنی فردی سیگار بکشد و ما بوی آن را استشمام کنیم در این صورت روزه مان صحیح می باشد.

__________________________________________________________

پرسش:

من کلاس دوم دبیرستان هستم سوالم این بود که من که می خوام صبح زود روزه بگیرم آیا شب موقع خوابیدن نیت کنم صبح روزه ام قبوله یا موقعی که مثلاً صبح پا میشم میگم مثلاً امروز را من می خوام روزه بگیرم آیا روزه ی من قبوله یا نه؟

پاسخ:

لازم نیست انسان نیت روزه را از قلب خود بگذراند یا مثلاً بگوید: فردا را روزه می گیرم بلکه همین قدر که برای انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب کاری که روزه را باطل می کند انجام ندهد کافی است.

__________________________________________________________

پرسش:

اگر فردی به سن تکلیف رسیده باشه مثلاً از 9 سالگی که به سن تکلیف رسیده تا الان که 17 الی 18 سالشه خوب نماز و روزه هاش را به طور کامل به جا نیاورده حالا کم و بیش خوب خونده و روزه هم گرفته اما الان خودش پشیمانه و احساس گناه می کنه از این کارش خوب پشیمانه از اینکه نمازهاش را بطور دقیق و کامل به جا نیاورده الان سوالم اینه که خوب الان این شخصی که دچار این مشکل شده و الان پشیمانه چه راه حلی می تونیم در پیشش بگذاریم که خوب از این کارش دست برداره و همه ی نماز و روزه هاش را به جا بیاره؟

پاسخ:

همین که این شخص پی به اشتباه خود برده و از گذشته خویش پشیمان شده و قصد جبران گذشته خود را دارد خداوند او را می بخشد چرا که خداوند بسیار بخشنده و مهربان است. و اگر بنده گذشته خود را جبران کند گناهان او را تماماً می بخشد اما وظیفه او این است که اگر تعداد نماز و روزه هایی را که باید قضا کند را نمی داند  با خود فکر کند و ببیند از سن تکلیف تا حالا ممکن است چند روزه و نماز از او قضا شده سپس برطبق آن مقدار که یقین حاصل کرده است عمل کند و نماز و روزه قضا شده را به جا آورد.و اگر یقین حاصل نکرد به حداقل ها اکتفا کند مثلاً اگر بین 40تا50 روزه شک داشت. 40 روز را برای خود محاسبه کند وآن را به جا آورد. و وسواس به خرج ندهد. در مورد نمازهایش نیز همینطور عمل کند.

__________________________________________________________

پرسش:

من از سن 17 سالگی شروع به انجام واجبات کرده ام و در حال حاضر 20 سال سن دارم چون من در یک خانواده ی غیر مذهبی بزرگ شده ام یاد نگرفته بودم که مسائل دینی و واجبات چیست در واقع در سن 17 سالگی به بلوغ دینی رسیدم و شروع به انجام واجبات کردم حالا 2 سالی که از روزه ها و نمازها مانده است باید قضای آن را انجام دهم یا نه

پاسخ:

شما در سن 15 سال قمری به تکلیف رسیده اید که برای محاسبة آن می توانید 163 روز و 6 ساعت را از 15 سال شمسی کم کنید. از آن تاریخ به بعد شما مکلف شده اید و باید نماز و روزه های خود را محاسبه و قضا کنید. اگر هنگام محاسبه نماز و روزه های خود، بین دو مقدار شک دارید بنا را بر کمترین مقدار گذاشته و آن را بجا آورید. مثلاً اگر بین 100 یا 120 روز نماز شک دارید بنا را بر 100 روز گذاشته و برای آن برنامه ریزی کنید. نگران نباشید. شما می توانید روزانه پس از به جا آوردن نمازهای یومیه خود یک نماز قضای خود را بخوانید و یا هر هفته روزهای دوشنبه و پنج شنبه و یا یکی از این دو روز را روزه بگیرید و طی مدتی طولانی این چند سال خود را جبران نمائید.

__________________________________________________________

پرسش:

روزه ی واجبی که بعد از ظهر خورده بشه و سهواً بوده و عمداً نبوده می خواستم ببینم شرایطش چیه؟ مرجع تقلیدم آقای بهجت هستند.

پاسخ:

در صورتیکه سهواً روزه خود را خورده اید هیچ مورد و اشکالی برای روزه شما پیش نیامده و صحیح می باشد.

__________________________________________________________

پرسش:

من دانشجوی دانشگاه پیام نور هستم می خواستم ببینم من که هفته ای یکبار باید برم شهرضا و برگردم روزه ام را باید بگیرم یا نه و چه حکمی داره ؟ مقلد آقای خامنه ای هستم.

پاسخ:

فتوای حضرت آیت الله خامنه ای دراین مورد چنین است:

استادان و دانشجویان بورسیه و مامور به تحصیل، اگر درکمتر از ده روز، حداقل یک بار بین وطن و دانشگاه رفت و آمد داشته باشند نماز آنان تمام و روزه ایشان صحیح است. اما دیگر دانشجویان نمازشان شکسته و روزه آنها صحیح نیست.

تذکر: با توجه به این که آیت الله خامنه ای در مساله رجوع به مرجع مساوی ، احتیاط واجب دارند، دانشجویان دسته دوم می توانند در این مساله به مرجع تقلید مساوی دیگر رجوع کنند که نماز دانشجوی مسافر را تمام و روزه او را صحیح بداند.

حضرات آیات بهجت، صافی، فاضل، نوری نماز همه انواع دانشجویان مسافر را تمام و روزه آنها را صحیح می دانند.

__________________________________________________________

پرسش:

چه چیزی غیر از نوشیدنی ها روزه را باطل می کنه.

پاسخ:

نه چیز روزه را باطل می کند:

1- خودن و آشامیدن ، 2- جماع، 3- استمناء و استمناء آن است که انسان با خود کاری کند که منی از او بیرون آید. 4- دروغ بستن به خدا و پیغمبر و جانشینان پیغمبر

5- رساندن غبار غلیظ به حلق

6- فرو بردن تمام سر در آب

7- باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح

8- اماله کردن با چیزهای روان

9- قی کردن

برای کسب اطلاعات بیشتر و جزئی تر از موارد فوق به رساله توضیح المسائل مرجع تقلید خود مراجعه کنید.

__________________________________________________________

پرسش:

من دانشگاه پیام نور فارسان می روم بعد اگر صبح بروم و قبل از اذان مغرب اصفهان باشم یعنی برای روزهایم اشکالی دارد یا نه؟ و اگر بعد از اذان مغرب هم باشد روزه هایم را باید بخورم یا باید بگیرم.

پاسخ:

اگر نحوه حضور شما در دانشگاه به این شکل است که هفته ای دو الی سه روز آنجا بروید فتوای مراجع مختلف به شرح زیر است؟

ایات عظام امام خمینی و خامنه‏ای: نماز شکسته است و روزه صحیح نیست.

ایات عظام اراکی و گلپایگانی: نماز تمام و روزه صحیح است.

ایت الله بهجت: نماز تمام و روزه انان صحیح است.

ایت الله تبریزی: بنا بر احتیاط بین نماز شکسته و تمام جمع می‏کند و بنا بر احتیاط روزه بگیرد و چنانچه روزه گرفت قضا ندارد.

ایت الله سیستانی: اگر به مدت 6 ماه در یک سال یا سه ماه در چند سال این مسافرت‏ها ادامه دارد نماز او در همه مسافرت‏ها حتی اگر برای تفریح باشد تمام و روزه صحیح است.

ایت الله صافی: نماز در بین راه و محل تحصیل تمام و روزه صحیح است.

ایت الله فاضل: بنا بر احتیاط واجب شکسته است و نمی‏توانند روزه بگیرند.

ایت الله مکارم: نماز و روزه در محل تحصیل و خوابگاه و بین راه تمام است.

لازم به ذکر است در مواردی که شخص مسافر است چانچه قبل از  اذان ظهر به وطن خود برسد نمازش کامل و روزه اش هم صحیح خواهد بود

__________________________________________________________

پرسش:

اگر کسی خیلی روزه قضا دارد  و نمی تواند و برایش مقدور نیست  که کفاره بدهد و در آمد مالی چندانی هم ندارد  که فقیری را افطار کند  یا غذا بدهد چه حکمی برایش دارد ؟

پاسخ:

اشخاصی که قضای روزه های زیادی به گردنشان است، باید به تدریج در فواصل مختلف سال و طی سالیان متمادی قضای آنها را به جا آورند مثلاً در فصل زمستان که روزها کوتاه است و روزه گرفتن بسیار راحتر می باشد می توانید هفته ای یک الی دو روز روزه گرفته و همینطور ادامه دهید تا روزهایی که برگردن شما می باشد به اتمام برسد و کفاره هایی را هم که اکنون وسعت مالی ندارید را مد نظر داشته و هر گاه به تمکن مالی رسیدید کفاره های آنرا نیز بدهید به این ترتیب پس از گذشت چند سال هم قضای روزه های شما به اتمام رسیده و هم کفاره آنها را خواهید پرداخت.

__________________________________________________________

پرسش:

من روزه هستم در ماه مبارک مضان ظهر که می شود دندانم خیلی خیلی درد می گیرد آیا امکان دارد یکبار روزه ام را بخورم؟ چطوری می شود؟ قرصی می شود بخورم؟ روزه ام باطل نمی شود؟ خیلی دندانم شدید درد می گیرد.

پاسخ:

گرسنگی به طور مستقیم نمی تواند ایجاد درد دندان کند اما بسته بودن دهان به مدت طولانی در افرادی که دچار التهاب لثه باشند فرصت فعالیت بیشتری را به میکروبها می دهد که فعالیت بیشتری بکنند و التهاب تشدید شود بایستی پس از افطار و پس از سحری خوردن به طور کامل و صحیح  مسواک بزنید و پس از مسواک بین دندانها را با نخ دندان تمیز کنید.اگر لثه خونریزی داشت به خونریزی آن توجه نکنید و مسواک زدن را ادامه دهید. اما اگر باز بعد از مدتی درد دندان شما را اذیت کرد و تحمل آن برای شما مشکل بود با تشخیص دندان پزشک می توانید روزه خود را افطار کنید و روزه نگیرید و بعد قضای آن ا به جا آورید.

__________________________________________________________

پرسش:

مسواک زدن وقتی آدم روزه است چه حکمی دارد؟

پاسخ:

دوست عزیز، مسواک زدن در زمانی که روزه هستید هیچ اشکالی ندارد و روزه شما صحیح می باشد ولی باید مراقب باشید که در هنگام مسواک زدن چیزی فرو نبرید.

__________________________________________________________

پرسش:

من 5 الی 6 کیلو نسبت به وزنم کم دارم یعنی لاغرم و یه کم بدنم ضعیف هم هست آیا روزه حتماً باید بگیرم یا نه ؟ و اگه نگیرم آیا اشکالی دارد یا نه ؟

پاسخ:

شما باید به دکتر متدین متخصص مراجعه کنید اگر او نیز به یقین گفت ضرر دارد یا احتمال دارد روزه برای شما ضرر داشته باشد شما نباید روزه بگیرید. اما وقتی که مشکل شما رفع شد باید قضای روزه هایتان را بگیرید.

منبع:

فرهنگسرای پرسش

پرسش:

فلسفه روزه در ماه مبارك رمضان از نظر قرآن چيست؟

پاسخ:

خدا در قرآن مي‏فرمايد: "اي كساني كه ايمان آورده‏ايد! بر شما روزه واجب گرديده همچنان كه بر پيشينيان واجب گرديده است، باشد كه پرهيزگار شويد".

خداوند در اين آيه بعد از بيان وجوب روزه، فلسفه اين فريضه الهي را تقوا و پرهيزگاري مي‏داند. تقوا به معناي پرهيزگاري، ترسيدن از حق تعالي و دوري كه دل از گناه است. ( مفردات راغب، ص 530، ماده وفي. و لغت نامه دهخدا، ج 16، ص 852. )

انجام كامل روزه، خودداري از خوردن و آشاميدن و پرهيز از تمايلات جنسي و ساير مبطلات است. اگر روزه‏دار اين پرهيز محدود را گردن نهد، اميد است كه شخصي پرهيزگار و وارسته گردد، چرا كه اگر انسان پرهيز از تمايلات جسماني و جنسي را در خود تقويت كند، زمينه نزديكي به معنويات و قرب اليه الله را افزايش مي‏دهد. وقتي انسان اين حالت را در خود افزايش دهد و به مقام قرب الهي رسيده و شخصي پرهيزگار و خداترس شود، به حقيقت روزه كه تقوا است، دست مي‏يابد.

اندرون از طعام خالي دار

تا در او نور معرفت بيني

تهي از حكمتي به علت آن

كه پُري از طعام، نابيني‏

( سعدي )

چون فلسفه وجوب روزه از ديدگاه قرآن تقوا و پرهيزگاري است، به برخي از ثمرات تقوا و پرهيزگاري از ديدگاه قرآن اشاره مي‏كنيم:

1 - رعايت تقوا، عامل فلاح و رستگاري است. ( سوره  يوسف آيه 90)

2 - تقوا پيشه كنيد، تا شكرگزار نعمت‏هاي حق باشد. و تشكر بدون تقوا بي معنا است. (  آل عمران 123)

3 - خداوند دوستدار اهل تقوا است. (  آل عمران، آيه 76)

كسي كه با روزه گرفتن تقواي الهي را در خود افزايش داد، محبوب خدا مي‏شود.

4 - تقواي الهي پيشه كنيد (كه عدم تقوا باعث شدت عذاب است) و بدانيد كه خداوند شديدالعقاب است. ( بقره آيه 196)

بيان اين آيه و موضوع تقوا به عنوان هدف و فلسفه روزه به اين معنا نيست كه هيچ هدف حكمت ديگري در روزه منظور نشده باشد و تمام فلسفه و حكمت آن، همين باشد، بلكه ممكن است تقوا و خودسازي، مهم‏ترين هدف و حكمت آن بوده و اهداف و حكمت‏هاي ديگر نيز در آن باشد، يا تقوا، هدف نهايي روزه باشد و اهداف و حكمت‏هاي ديگر پيش از آن و يا در ضمن آن نيز در روزه گرفتن تحقق داشته باشد، به همين خاطر در روايات و احاديث، حكمت‏هاي بي‏شماري براي روزه‏داري بيان شده است: از جمله امام صادق‏عليه‏السلام حكمت تشريع روزه را، مساوات ميان غني و فقير، چشيدن طعم گرسنگي و احساس رقّت و مسئوليت در برابر فقير دانسته‏اند. ياد آوري قيامت و تشنگي و گرسنگي آن روز و... هم چنين آثار ديگري از قبيل آثار تربيتي ، اجتماعي و بهداشتي و جسماني براي روزه ذكر شده است.

___________________________________________________________________

پرسش:

ماه رمضان به چه منظوری آفریده شده.

پاسخ:

معنای لغوی رمضان سوزانیدن است پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند نام این ماه، رمضان گذاشته شده زیرا گناهان را می سوزاند یکی از نام های خداوند نیز رمضان است. در این ماه قرآن و انجیل و تورات و زبور نازل شده اند و یکی از چهار ماهی است که خداوند جنگ را در آن حرام فرموده (مگر آنکه جنبه دفاع داشته باشد).

خدا در سوره بقره می فرماید: (ما روزه را بر شما واجب کردیم همانگونه که بر پیروان ادیان گذشته واجب نمودیم تا متقی گردید) پس فلسفه وجوب روزه و ماه رمضان تقویت تقوای الهی و ایجاد فرصتی برای رابطه بیشتر و آسانتر بین بنده و خالق است . البته روزه که در این ماه بر بندگان واجب شده دارای محاسن و فواید و آثار فراوانی از نظر مادی و معنوی در وجود انسان می باشد که از همه مهمتر (بعد اخلاقی) و فلسفه تربیتی آن است. که به بعضی از آنها اشاره می شود.

1. اثرات تربیتی و روان شناختی روزه:

الف) تلطیف روح

روح انسان در تدبیر بدن است و بدن بدون تدبیر روح، مانند کشتی بدون ناخدا است. در ماه مبارک رمضان به دلیل امساک از خوردن و آشامیدن و محدود کردن آن به ساعاتی مشخص و نیز کنترل حواس مانند چشم و گوش و تمامی مجاری ورود اطلاعات به درون ذهن انسان فراغت روح و نفس انسانی بیشتر فراهم شود. فعالیت روح برای پرداخت به امور مادی و دنیوی کاهش می یابد و امکان پرداخت به امور معنوی بیشتر می شود در نتیجه روح از لطافت بیشتر برخوردا می گردد.

ب) تقویت اراده

خداوند برنامه روزه داری را به گونه ای تنظیم کرده است که انسان باید در ساعت مقرری از خوردن و آشامیدن امساک کند و در یک ساعت خاصی، می تواند آزادانه بخورد و بیاشامد و از لذت های حلال استفاده کند. ملزم شدن انسان ها به اجرای دقیق این برنامه و تکرار آن طی یک ماه، تمرین بسیار مناسبی برای عادت دادن نفس است به اموری غیر از آنچه در ماههای دیگر عادت کرده بود و این عمل قطعاً عزم و اراده انسان را تقویت می کند.

ج) کنترل غرایز و تعدیل آنها

روزه دار باید در حال روزه - با وجود گرسنگی و تشنگی - از غذا و آب و نیز سایر لذات از قبیل لذت جنسی چشم پوشی نموده و عملاً ثابت کند که او همچون حیوانات، در بند اسطبل و آب و علف نیست. او می تواند زمام نفس را به دست گیرد و بر هوس ها و شهوات خود مسلط شود و این امر باعث می گردد که غرایز به کنترل او در آید و علاومه بر این، در بهره وری از آنها تعدیلی به وجود آید. خلاصه اینکه روزه انسان را از عالم حیوانیت ترقی داده و به جهان فرشتگان صعود می دهد. تقوا و پرهیزگاری در تربیت اخلاق اسلامی یک مسلمان، نقش بسیار مهمی دارد و برای رسیدن به این صفت شایسته است که بهترین عبادت در ماه صیام، مبتنی بر آن است که خداوند می فرماید (لعلکم تتقون) که نتیجه و علت غاییِ روزه، تقوا از محارم خدا است.

وقتی پیامبر (ص) در خطبه (شعبانیه) فضایل ماه رمضان و روزه را برشمرده، امیرمؤمنان علی (ع) پرسید: بهترین اعمال در این ماه چیست؟ در پاسخ ؛ پیامبر (ص) فرمود: (اَلوَرَعُ عَن مَحارِمِ الله) ؛ (پرهیز و اجتناب از معاصی و گناهان است.) بنابراین روزه عامل بازدارنده از گناه و عامل سرکوب کننده نفس عصیانگر است که روزه دار با انجام دادن این دستور الهی به نحو احسن روح تقوا و پرهیزکاری را در خویش زنده می کند؛ زیرا که با روزه و در ماه مبارک رمضان، اصلاح نفس و تربیت آن و تقوا پیش کردن به مراتب آسان تر است؛ زیرا گرسنگی و دیگر محرومیت های روزه، شعله های سرکش غرایز حیوانی و هواهای نفسانی را خاموش می سازد.

به عبارت دیگر روزه شکم را - که منبع همه فتنه ها و مصدر همه شرها است-کنترل می کند. زیرا هر گاه شکم از حرام و شبه پر شد، شهوت تحریک می شود و خواهش های باطل و تخیلات عاطل در نفس خطور می کند؛ چنان که در حدیث است : (اِنّی اَخافُ عَلَیکُم مِنَ البَطنِ وَالفَرج) و شهوتِ فَرج از شهوت بَطن ناشی می شود. اگر شکم عفیف باشد و به قدر ضرورت اکتفا کند و از حرام و شبه اجتناب نماید، بدون شک فرج نیز عفیف می شود و هر گاه هر دو عفیف شد حیات دل - از صفا و جلای باطن - حاصل خواهد شد.

د) تقویت روحیه ایثار و نوع دوستی

انسان موجودی است اجتماعی و انسان کامل کسی است که در همه ابعاد وجودی رشد کند. روزه گرفتن بعد اجتماعی انسان را در کنار سایر ابعاد رشد میدهد؛ اما چگونه و با چه مکانیزمی؟ شکی نیست که روزه یک درس مساوات و برابری در میان افراد اجتماع است. با انجام دادن این دستور مذهبی، اولاً افراد متمکن هم وضع گرسنگان و محرومان اجتماع را به طول محسوس در می یابند و هم به دنبال آن درک، به این نتیجه می رسند که باید به فکر بیچارگان و محرومان بود. البته ممکن است با توصیف حال گرسنگان و محرومان، سیران را متوجه حال گرسنگان ساخت؛ ولی اگر این مسأله جنبه حسی و عینی پیدا کند، اثر بیشتری دارد و روزه به این موضوع مهم اجتماعی رنگ حسی می دهد و اگر این بعد اجتماعی انسان رشد کند، نسبت به هم نوعان خود بی تفاوت نمی شود و دردهای فراگیر اجتماعی (مانند فقر و گرسنگی) را حس می کند و مصداق این سخن حکیمانه سعدی می شود که :

بنی آدم اعضای یک پیکرند         که در آفرینش ز یک گوهرند

چو عضوی به دردآورد روزگار       دگر عضوها را نماند قرار

به راستی اگر کشورهای ثروتمند جهان و اغنیاء چند روز از سال روزه بدارند و طعم گرسنگی را بچشند، باز هم این همه گرسنه در جهان خواهد بود؟! آیا میلیون ها انسان با سوء تغذیه و کمبود مواد غذایی مواجه خواهند بود؟!

2. اثرات بهداشتی و درمانی روزه:

بدون تردید در طب امروز و طب قدیم، اثر معجزه آسای امساک در درمان انواع بیماریهای جسمانی و روانی به اثبات رسیده است. عامل بسیاری از بیماریهای جسمانی، زیاده روی در خوردن غذاهای مختلف است. پیامبر خدا (ص) فرمود: (معده مرکز و خانه هر دردی است و پرهیز و اجتناب (از غذاهای مناسب و زیاد خوری) اساس و رأس هر داروی شفا بخش است) همان طور که منشأ بسیاری از بیماری های روانی، افکار غلط، سوءظن ، گناه و شناخت غیر معقول و غیر منطقی است ، روزه هم در خوردن و آشامیدن برنامه ای خاص را ارائه می دهد و با ایجاد محدودیت هایی، معده و دستگاه گوارشی را تقویت می کند و هم با کنترل افکار، اجتناب از گناه روان انسان را از آلودگی ها باز می دارد. به عبارت دیگر روزه زباله ها و مواد اضافی و جذب نشدة بدن را می سوزاند و در واقع بدن را (خانه تکانی) میکند و روح را با تلاوت قؤآن و خواندن ادعیة ویژه تقویت می کند و خلاصه اینکه با روزه، سلامتی جسمانی و روانی انسان تضمین می شود و بر همین اساس پیامبر اسلام (ص) فرمود: (صوُموُا تَصِحُوا) ؛ (روزه بگیرید تا سالم شوید) روزه اگر با شرایطی که دارد انجام شود، اثرات مهم تربیتی، اجتماعی و بهداشتی برای انسان دارد.

حال با در نظر گرفتن موارد فوق مشخص می شود که علت وضع این ماه چه بوده است و چه لطف بزرگی خدا به بندگان نموده است.

___________________________________________________________________

پرسش:

ماه مبارک رمضان برای انسان چه فوایدی دارد ؟

پاسخ:

روزه گرفتن در زمینه های مختلف دارای آثار و فوائد بسیاری است که به چند مورد مهم آن اشاره می کنیم:

1. در زمینه عبادی روزه گرفتن سبب می شود که انسان یکی از فرامین خداوند را که برای نفس او سخت و دشوار می باشد، انجام داده و به تعبیری مخالفت با هوای نفس نماید و در اثر تمرین اختیاری برای مخالفت با هوای نفس، روح انسان تقویت شده و در جاهائی که احتمالاً تحت اختیار و اراد? ما نیست و صحنه معصیتی پیش می آید شخص به راحتی می تواند خویشتن دار بوده و مرتب آن معصیت نشود چرا که در اثر روزه گرفتن روحِ تقوی و مخالفت با هوای نفس در او تقویت شده است. از طرفی دیگر ما با روزه گرفتن به خداوند متعال نشان می دهیم که خواسته و فرمان خداوند متعال را نسبت به بهترین خواسته های خود ترجیح داده و حاضر هستیم که یکی از لذتهای زندگی دنیوی خود که همان خوردن و آشامیدن است را به خاطر خدا کنار گذاشته ایم.

2. در زمینه روانی روزه گرفتن سبب تقویت اراده و اعتماد به نفس می شود لذا یکی از راهکارهائی که دانشمندان در زمینه تقویت اراده به کسانی که دچار تزلزل اراده هستند پیشنهاد می کنند روزه گرفتن است.

3. در زمینه اجتماعی روزه گرفتن سبب می شود که افراد جامعه در اثر گرسنگی، درد طبقه محروم را درک نموده و در صورت تمکن مالی به فکر آنها بوده و در صورتیکه زمانی قدرت و مسئولیتی را در اختیار گرفتند آنها را فراموش نکنند و به فکر ایشان باشند.

4. از نظر پزشکی نیز ثابت شده که روزه گرفتن سبب دفع سموم زیادی از بدن شده و سبب تنظیم شدن مزاج گشته و انسان را تنظیم کرده و به دنبال آن سلامتی را برای انسان به ارمغان می آورد. انسان را به همراه خواهد داشت

___________________________________________________________________

پرسش:

رابطه ی روزه و انسان چیست ؟  چرا انسان باید روزه بگیره؟

پاسخ:

فواید اخلاقی بهداشتی، روحی و روانی و اجتماعی روزه را بیان خواهیم کرد شاید هم از منابر و صدا و سیما شنیده باشی ولی قبل از آن دو نکته ذکر می کنیم که اجمالاً دغدغه ذهن شماست:

1. شاید شما بگوئید فواید اخلاقی بهداشتی، روحی و اجتماعی روزه، خوب بودن روزه را اثبات می کند اما نه در حدی که واجب باشد روزه بگیریم. این مطالب خوب بودن روزه را اثبات می کند. اما وجوب آنرا اثبات نمی کند. چه دلیلی داریم که باید روزه بگیریم.

در پاسخ می گوئیم: اگر خدا را قبول داشته باشیم و پیامبر اسلام را پیامبر او و قرآن موجود را کتاب خدا، باید دانست که خداوند عالم به عنوان خالق انسان این عمل را برای انسان لازم دانسته است و در آیه 183 سوره بقره تقوا را که لازمه روزه است هدف این دستور قرار داده است.

پس خداوند تقوا را لازمه روزه می داند و به همین دلیل روزه را واجب نموده است. تشخیص اوست و باید به حکم خدایی و علم و حکمت او و به تشخیص او گردن نهاد.

2. شاید بپرسید  چرا سی روز روزه واجب است؟ چرا مثلاً یک هفته نیست؟ چرا ده روز نیست؟ و ....

لازمه انجام هر کاری در دنیای مادی محدود بودن آن در زمان و مکان و سایر خصوصیات مادی است. از این رهگذر مسأله نظم و انضباط و هماهنگی هم مطرح می شود. مردم یک محله نیز از مغازه سوپری کوچه خود نیز انتظار دارند که وقتی را برای ارائه خدمات مشخص کند تا مردم بتوانند سایر کارهای خود را با آن تنظیم کنند. دین نیز درصدد است در این دنیای مادی کارهایی را برای مردم قانون کند تا انجام دهند و دین به اهداف تربیتی خود برسد به این جهت، دین نیز از قاعده فوق مستثنا نیست، هر کاری می بایست زمان شروع و ختم و تعداد و دفعات مشخص داشته باشد.

اهداف و انگیزه های متعارف تا حدودی این عدد و رقم را مشخص می کنند اما تعیین اعداد به نحو دقیق آن اساساً از حوصله علم متعارف ما خارج است. مثلاً یکی از اهداف دین در مسأله روزه جنبه اجتماعی آن است پس باید یک زمان برای همه مشخص شود. از طرف دیگر با توجه به انگیزه های اخلاقی و رفتاری و بهداشتی و ... دین از روزه، پیداست که یک روز و دو روز و سه روز حتی بیشتر کافی نیست و تا آن عبادت های اخلاقی را ایجاد کند.

از طرف دیگر شب تا به صبح هم معمولاً افراد نه نیاز به غذا دارند و نه غذا می خورند. پس باید قاعدتاً روز، محور مسأله روزه باشد. تا اینجا برخی از مختصات روزه معلوم شد اما اینکه یک ماه باشد ، دقیقاً از اذان صبح تا اذان مغرب باشد و ... اینها هم حکمتی دارد اما از حوصله علمِ متعارفِ ما خارج است مضافاً به اینکه اگر حکمتی هم اساساً در این حد از وقت قابل طرح نبود باز هم باید ساعت دقیقی برای شروع و ختم و تعداد روزه ها مشخص می شد تا انضباط کار حفظ شود. چنانکه در کارهای بشری خودمان اینگونه است: نیمه های شب چراغ راهنمایی مثلاً نیم دقیقه یا یک دقیقه قرمز است و باید آنرا رعایت نمود ولو اینکه خیابان ها خلوت باشد چرا؟ چون انضباط خود موضوعیت دارد.

با این توضیحات حکمت های روزه را برای شما بیان می کنیم:

1. اثرات تربیتی، اجتماعی و بهداشتی روزه:

روزه ابعاد گوناگونی دارد، و آثار فراوانی از نظر مادی و معنوی در وجود انسان می گذارد، که از همه مهمتر بعد اخلاقی و فلسفه تربیتی آن است.

از فوائد روزه این است که روح انسان را تلطیف، و اراده انسان را قوی، و غرائز او را تعدیل می کند.

روزه دار باید در حال روزه با وجود گرسنگی و تشنگی از غذا و آب و همچنین لذت جنسی چشم بپوشد، و عملاً ثابت کند که او همچون حیوان در بند اصطبل و علف نیست، او می تواند زمام نفس سرکش را به دست گیرد، و بر هوسها و شهوات خود مسلط گردد.

در حقیقت بزرگترین فلسفه روزه همین اثر روحانی و معنوی آن است، انسانی که انواع غذاها و نوشابه ها در اختیار دارد و هر لحظه تشنه و گرسنه شد به سراغ آن می رود، همانند درختانی است که در پناه دیوارهای باغ بر لب نهرها می رویند، این درختان ناز پرورده، بسیار کم مقاومت و کم دوامند، اگر چند روزی آب از پای آنها قطع شود پژمرده می شوند و می خشکند.

اما درختانی که از لابلای صخره ها در دل کوهها و بیابانها می رویند و نوازشگر شاخه هایشان از همان طفولیت طوفانهای سخت، و آفتاب سوزان، و سرمای زمستان است، و با انواع محرومیتها دست به گریبانند، محکم و با دوام و پر استقامت و سخت کوش و سخت جانند!

روزه نیز با روح و جان انسان همین عمل را انجام می دهد و با محدودیتهای موقت به او مقاومت و قدرت اراده و توان مبارزه با حوادث سخت می بخشد، و چون غرائز سرکش را کنترل می کند بر قلب انسان نور و صفا می پاشد.

خلاصه روزه انسان را از عالم حیوانیت ترقی داده و به جهان فرشتگان صعود می دهد، جملة لَعَلَکُم تَتَّقون (باشد که پرهیزگار شوید) اشاره به همه این حقایق است و نیز حدیث معروف اَلصَّومُ جِنَّهٌ مِنَ النّار: روزی سپری است در برابر آتش دوزخ اشاره به همین موضوع دارد . در حدیث دیگری از علی (علیه السلام می خوانیم) که از پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) پرسیدند:

چه کنیم که شیطان از ما دور شود؟ فرموندد: روزه روی شیطان را سیاه می کند، و انفاق در راه خدا پشت او را می شکند، و دوست داشتن به خاطر خدا، و مواظبت بر عمل صالح دنباله او را قطع می کند، و استغفار رگ قلب او را می برد!

در نهج البلاغه به هنگامی که امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) فلسفه عبادت را بیان می کند به روزه که می رسد چنین می فرماید: خداوند روزه را از این جهت تشریع فرموده که روح اخلاص در مردم پرورش یابد! و نیز در حدیث دیگری از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می خوانیم: بهشت دری است به نام رِیان (یعنی سیراب شده) که تنها روزه داران از آن وارد می شوند. مرحوم صَدوق در معانِیُ الاِخبار در شرح این حدیث می نویسد: انتخاب این نام برای این درِ بهشت به خاطر آن است که بیشترین زحمتِ روزه دار از ناحیة عطش است، هنگامی که روزه داران از این در وارد می شوند چنان سیراب می گردند که بعد از آن هرگز تشنه نخواهند شد.

اثر اجتماعی روزه:

روزه یک درس مساوات و برابری در میان افراد اجتماع است، با انجام این دستور مذهبی، افراد متمکن و مرفه هم وضع گرسنگان و محرومان اجتماع را به طور محسوس در می یابند و هم با صرفه جویی در غذای شبانه روزی خود می توانند به کمک آنها بشتابند.

البته ممکن است با توصیف حال گرسنگان و محرومان، سیران را متوجه حال گرسنگان ساخت، ولی اگر این مسأله جنبه حسی و عینی به خود بگیرد اثر دیگری دارد، روزه به این موضوع مهم اجتماعی رنگ حسی می دهد، لذا در حدیث معروفی از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که هُشام بن حَکَم از علت تشریع روزه پرسید ، امام (علیه السلام) فرمود: روزه به این دلیل واجب شده است که میان فقیر و غنی مساوات برقرار گردد، و این به خاطر آن است که غنی طعم گرسنگی را بچشد و نسبت به فقیر ادای حق کند، چرا که اغنیاء معمولاً هر چه را بخواهند برای آنها فراهم است، خدا می خواهند میان بندگان خود مساوات باشد، و طعم گرسنگی و درد و رنج را به اغنیاء بچشاند تا به ضعیفان و گرسنگان رحم کنند.

اثر بهداشتی و درمانی روزه:

در طب امروز و همچنین طب قدیم، اثر معجز آسای امساک، در درمانِ انواعِ بیماریها به ثبوت رسیده و قابل انکار نیست، کمتر طبیعی است که در نوشته های خود اشاره ای به این حقیقت نکرده باشد، زیرا می دانیم عامل بسیاری از بیماریها زیاده روی در خوردن غذاهای مختلف است، چون مواد اضافیِ جذب نشده به صورت چربیهای مزاحم در نقاط مختلف بدن ، یا چربی و قند اضافی در خون باقی می ماند، این مواد اضافی در لابلای عضلات بدن در واقع لجنزارهای متعفنی برای پرورش انواع میکروبهای بیماریهای عفونی است، و در این حال بهترین راه برای مبارزه با این بیماریها نابود کردن این لجنزارها از طریق امساک و روزه است! روزه زباله ها و مواد اضافی و جذب نشدة بدن را می سوازند، و در واقع بدن را خانه تکانی می کند. بعلاوه یک نوع استراحت قابلِ ملاحظه برای دستگاههای گوارشی و عالم مؤثر برای سرویس کردن آنها است، و با توجه به اینکه این دستگاه از حساسترین دستگاههای بدن است است و در تمام سال به طور دائم مشغول کار است، این استراحت برای آن نهایت لزوم را دارد. بدیهی است شخص روزه دار طبق دستور اسلام به هنگام افطار و سحر نباید در غذا افراط و زیاده روی کند، تا از این اثر بهداشتی نتیجه کامل بگیرد، در غیر این صورت ممکن است نتیجه، برعکس شود.

الکسی سوفورین دانشمند روسی در کتاب خود می نویسد: درمان از طریق روزه فائده ویژه ای برای درمان کم خونی، ضعف روده ها، التهاب بسیط و مزمن، دملهای خارجی و داخلی، سل، روماتیسم، نقرس، استسقاء، بیماریهای چشم، مرض قند، بیماریهای پوستی، بیماریهای کلیه، کبد و بیماریهای دیگر دارد.

معالجه از طریق امساک اختصاص به بیماریهای فوق ندارد، بلکه بیماریهائی که مربوط به اصول جسم انسان است و با سلولهای جسم آمیخته شده همانند: سرطان سفلیس، سل و طاعون را نیز شفا می بخشد!

در حدیث معروفی پیغمبر (صلی الله علیه و آله وسلم) اسلام می فرماید: صوُموُا تَصِحُّوا: روزه بگیرید تا سالم شوید و در حدیث معروف دیگر نیز از پیغمبر (صلی الله علیه و آله وسلم) رسیده است معده خانه تمام دردها است و امساک بالاترین داورها! (بحارالانوار جلد 14 چاپ قدیم)

2. روزه در امتهای پیشین نیز واجب بوده است البته تحریف تورات و انجیل قدری این مسأله را پوشانده است توجه به این مسأله معلوم می کند که مسأله روزه یک مسأله دراز دامن تاریخ بشری است ما با روزه گرفتن وارث آدم و نوح و ابراهیم و اسماعیل و موسی و عیسی علیه السلام هستیم. از تورات و انجیل فعلی نیز بر می آید که روزه در میان یهود و نَصاری بوده و اقوام و ملل دیگر هنگام مواجه شدن با غم و اندوه روزه می گرفته اند، چنانکه در قاموسِ کتاب مقدس آمده است: روزه در تمام اوقات، در میان هر طائفه و هر ملت و مذهب، در موقع ورود اندوه و زحمت غیر مترقبه، معمول بوده است. و نیز از تورات بر می آید که موسی (علیه السلام) چهل روز روزه داشته است چنانکه در تورات هست که موسی (علیه السلام) به قوم خویش می گوید: هنگام بر آمدنم به کوه که لوحهای سنگی یعنی لوحهای عهدی که خداوند با شما بست بگیرم آنگاه در کوه چهل روز و چهل شب ماندم نه نان خوردم و نه آب نوشیدم و همچنین به هنگام توبه و طلب خشنودی، یهود روزه می گرفتند : قوم یهود غالباً در موقعی که فرصت یافته و می خواستند اظهار عجز و تواضع در حضور خدا نمایند، روزه می داشتند تا به گناهان خود اعتراف نموده و بواسطه روزه و توبه، رضای حضرت اَقدَسِ الهی را تحصیل نمایند.

البته روزه های موقتی دیگر نیز برای یادگاری خرابی اورشلیم و غیره می داشتند. حضرت مسیح نیز چنانکه از انجیل استفاده می شود چهل روز روزه داشته اند: و نیز از انجیل لوقا بر می آید که حواریون مسیح نیز روزه می گرفتند. باز در قاموس کتاب مقدس آمده است: بنابراین حیات حواریون و مؤمنین ایام گذشته عمری مملو از انکار لذات و زحمات بی شمار و روزه داری بود. به این ترتیب اگر قرآن می گوید: کَما کُتِبَ عَلَی الذَّینَ مِن قَبلِکُم (همان گونه که بر پیشینیان نوشته شد) شواهد تاریخی فراوانی وجود دارد که که در منابع مذاهب دیگر، حتی بعد از تحریف، به چشم می خورد. علامه طباطبائی در تفسیر المیزان تصریح می کنند که حتی در جوامع غیر یهودی و غیر مسیحی مثل هندوها و مصری های قدیم نیز روزه وجود داشته است (به تفسیر المیزان ج 2 ص 8 و تفسیر نمونه ج 1 ص 630 مراجعه کنید)

___________________________________________________________________

پرسش:

پدرم در یه شهر دیگه به دنیا اومده بودند بعد دیگه از اونجا اومدند ولی دو سه روز رفتند مسافرت به اونجا ،  آیا اونجا که بودند روزه هاشون قبول بوده یا نه مرجع تقلیدشون امام خمینی هست.

پاسخ:

اگر پدرتان دیگر آن شهر را وطن خود حساب نمی کنند یعنی وقتی از آن شهر بیرون آمدند با خود گفته اند که دیگر برای زندگی به این شهر نمی آیم، روزه هایشان صحیح نیست و باید قصد 10 روز کنند و روزه بگیرند. اما اگر آن شهر را هنوز وطن خود حساب می کنند و امید دارند که یک روز برای زندگی به آن شهر برگردند روزه هایشان صحیح می باشد.

___________________________________________________________________

پرسش:

می خواستم ببینم عطر و ادکلن روزه را باطل می کنه یا نه؟ اگه خودمون عطر را استفاده کرده باشیم نه اینکه مثلاً گذری به مشاممون خورده باشه خودمون یه عطری استفاده کرده باشیم که بوش نه زیاد تند باشه نه زیاد ملایم و بوش هم مرتب به دماغمون بخوره می گند شنیدم که می گند باطل نمیشه می خواستم ببینم مسئله اش چه جوریه؟ مرجع تقلیدم آیت ا... مکارم شیرازی

پاسخ:

استفاده از عطر و ادکلن روزه را باطل نمی کند ولی احتیاطاً باید از استعمال بوهای تند اجتناب کرد.

___________________________________________________________________

پرسش:

می خواستم بدونم که تو ماه رمضان اگه که آدم مسافرت باشه روزه نگیره آیا مشکلی داره حالا مسافرتش هم چیزی نیست که  مشکلی پیش اومده باشه براش رفتنش هم به خاطر تفریح نبوده به هر حال مجبوره بره مسافرت و روزه نگیره می خواستم ببینم که ایرادی داره می دونم که بعد باید قضای روزه ها را بگیره ولی می خواستم مسافرت این چه صورتی داره ؟

پاسخ:

طبق نظر مراجع مشهور مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد. ولی اگر برای فرار از روزه باشد مکروه است.

___________________________________________________________________

پرسش:

آیا چشیدن روزه را باطل می کنه به صورتیکه یه کمی خورده بشه و دندانپزشکی هم همینطور ،  یه کمی آب خورده بشه.

پاسخ:

نظر همه مراجع این است که پر کردن یا جرم گیری و کشیدن دندان در ماه رمضان برای شخص روزه دار زمانی جایز است که مطمئن باشد خون یا آبی که به وسیله دستگاه وارد فضای دهان می شود، فرو نخواهد رفت.

چشیدن غذا نیز همین طور است اگر می داند که هنگام چشیدن غذا، کمی از آن فرو خواهد رفت، نباید غذا را بچشد. اما اگر به طور اتفاقی کمی از آن را فرو داد روزه اش صحیح است.

___________________________________________________________________

پرسش:

كيفيت نزول قرآن در ماه مبارک چگونه بوده است ؟

پاسخ:

درباره كيفيت نزول قرآن دوگونه آيات را در قرآن كريم مي توان يافت :

1- آياتي كه بر اختصاص دلالت دارند مانند آيه 185 سوره ( ( بقره ) ) و آيه 3 سوره ( ( دخان ) ) و آيه 1 سوره ( ( قدر ) ).

2- آياتي كه بر عموم و تفريق دلالت دارند مانند آيه 106 سوره ( ( اسرا ) ) و آيه 32 سوره ( ( فرقان ) ) .

سوالات قابل طرح در اين ميان يكي اين است كه چگونه بين اين دو طايفه از آيات را جمع بكنيم ؟ و ديگري اين است كه زمان بعثت -كه براساس قول شيعه 27 رجب به همراه نزول 5 آيه از سوره علق بوده - باقول نزول قرآن در شب قدر چگونه قابل جمع خواهد بود پاسخ هايي كه ازجانب علماي اهل سنت و شيعه داده شده به شرح ذيل است : 1- بيشتر اهل سنت و برخي از علماي شيعه ( مانند شيخ مفيد، سيد مرتضي ، ابن شهرآشوب ، پاسخ داده اند كه منظور از نزول آغاز و شروع نزول است كه در ماه رمضان بوده است زيرا هر حادثه اي را مي توان به زمان شروع آن نسبت داد ( ر.ك التمهيد اثر محمد هادي معرفت ج 1 ص 113 مثلا" ساختماني كه پنج سال طول مي كشد تا احداث شود مي توان گفت اين ساختمان در فلان سال ( يعني سال شروع ساختمان ) ساخته شده است از اين رو به نظر اين گروه ازعلماي شيعه طايفه اول از آيات در مقابل مفاد طايفه دوم قرارنمي گيرد .2-برخي گفته اند مقصود از رمضان ، رمضان خاص نيست بلكه نوع رمضان است يعني در هر شب قدر از هر سال به اندازه نياز مردم قرآن بر پيامبر ( ص ) نازل مي شد و جبرييل آن را به حسب مواقع حاجت به دستور خدا برپيامبرش ( ص ) مي خواند فخررازي اين احتمال را داده است ( ر.ك التفسيرالكبير ج 5 ص 85 ) بديهي است كه با اين فرض قرار گرفتن طايفه اول در برابرطايفه دوم منتفي مي گردد .3- برخي هم گفته اند مفاد طايفه اول نزول قرآن نيست بلكه معنا اين است كه ( ( شهر رمضان شهري است كه در فرض صيام آن قرآن نازل شده است ) ) ، ( الدر المنثور، اثر سيوطي ، ج 1 ص 190 ) . 4- به نظربرخي معناي طايفه اول آيات اين است كه معظم قرآن در ماه رمضان نازل شده است و به لحاظ آن انتساب نزول قرآن به ماههاي رمضان هم صحت پيدامي كند .( ر.ك في ظلال القرآن اثر سيد قطب ج 2 ص 79 ) . 5- برخي از جمله شيخ صدوق معتقدند كه قرآن به صورت مجموع در يك شب قدر بربيت العزه يا بيت المعمور نازل گرديده است سپس در طول 20 يا 23 سال به صورت تدريجي بر پيامبر نازل گرديد اين ديدگاه برگرفته از برخي شواهد تاربخي و روايي است مثلا" : صدوق از امام صادق ( ع ) نقل مي كند : قرآن يك جا بر بيت المعمور نازل شده است آنگاه در طول بيست سال بر پيامبر نازل شده است ( ر .ك الاعتقادات ، اثر صدوق ، ص 101 و بحار الانوار، ج 18 ص 250 ) . 6- ديدگاه ديگر برخي علماي شيعه مانند فيض كاشاني ( تفسير صافي ج 1 ص 41 ) و ابو عبدالله زنجاني ( تاريخ قرآن ، ص 10 ) ابراز نموده اند كه منظور از نزول قرآن فرود آمدن الفاظ قرآن نيست بلكه منظور حقايق و مفاهيم آن است و نيز مراد فرود آمدن قرآن بر قلب رسول الله ( ص ) مي باشد كه درروايات تعبير به بيت المعمور شده است . 7- ديدگاه آخر، نظر علامه طباطبايي است كه با فرق گذاشتن ميان نزول دفعي و تدريجي معتقدند : انزال همان نزول دفعي است كه مرحله مفاهيم و حقايق و مقام احكام است و تنزيل همان نزول تدريجي است كه مرحله قطعه قطعه و مقام تقصيل قرآن را شامل مي گردد اين ديدگاه بر گرفته از برخي شواهد قرآني است از جمله آيه 1 سوره هود كه مي فرمايد : ( ( كتاب احكمت آياته ثم فصلت من لدن حكيم خبير ) ) ديگراينكه آيه هاي قرآن اين نكته را تاييد مي كنند كه گاهي رسول الله ( ص ) عجله در قرايت قرآن داشتند معلوم مي شود مفاهيم و معاني در نزد حضرت بوده كه هنوز در قالب الفاط در نيامده بود آيه 16 سوره قيامت مي فرمايد : ( ( زبان خودرا به قرآن با عجله حركت نده و يا آيه 114 سوره طه مي فرمايد : ( ( قبل از اتمام وحي قرآن عجله در قرآن مكن ) ) ، ( ر .ك ترجمه تفسير الميزان ج 15 ص 479 ). حاصل سخن اين كه با توجيهي كه از علامه طباطبايي گذشت مي توان دوطايفه از آيات وارده در مسيله نزول قرآن را با هم جمع كرد .افزون بر آن 5آيه اي كه در زمان بعثت پيامبر ( ص ) بر حضرت نازل گشته بر اساس اين تحليل كه گذشت در مقابل آيات مربوطه به نزول قرآن هم قرار نمي گيرد و به جهت اينكه طايفه اول از آيات مربوط به مقام حقايق و مفاهيم بود نه الفاظ بنابراين در شب قدر سوره علق نازل گشته بلكه مقام احكام بوده كه بيانش گذشت .

___________________________________________________________________

پرسش:

شب قدر كدام شب ماه رمضان است؟ بعضي مي‏گويند شب 19 ، 21 ، 23 ، 27 ولي معلوم نيست كدام شب؟

پاسخ:

شب قدر به اين جهت قدر ناميده شده كه تمامي مقدرات بندگان در تمام سال در آن شب تعيين مي‏شود. شاهد اين معني سوره دخان است كه مي‏فرمايد: (انا انزلناه في ليله مباركه انا كنا منذرين فيها يفرق كل امر حكيم);( سوره دخان، آيه‏هاي 3 – 4) ما اين كتاب مبين را در شبي پر بركت نازل كرديم و ما همواره بيم دهنده بوده‏ايم، در آن شب هر امري بر طبق حكمت خداوند تنظيم و تعيين مي‏گردد.

در اين كه ليله القدر در ماه رمضان است هيچ شك و ترديدي نيست چرا كه آيات قرآن نشان دهنده اين مسأله است؛ خداوند مي‏فرمايد كه قرآن در ماه مبارك رمضان نازل شده (شهر رمضان الذي انزل فيه القرآن);( سوره بقره، آيه 185) و از سوي ديگر مي‏فرمايد: (انا انزلناه في ليله القدر); ( قرآن در شب قدر نازل شده است. ولي در اين كه كدام شب از شب‏هاي ماه مبارك رمضان شب قدر است ميان علما اختلاف نظر وجود دارد و در اين زمينه تفسيرهاي زيادي شده، از جمله شب هفدهم، شب نوزدهم، شب بيست و يكم، شب بيست و سوم، شب بيست و هفتم و شب بيست و نهم.

ولي مشهور و معروف در روايات اين است كه اين شب در دهه آخر ماه رمضان و شب بيست و يكم و يا بيست و سوم قرار دارد. در روايتي از رسول خدا(ص) پرسيدند كه شب قدر كدام يك از اين شب‏هاست؟ حضرت فرمودند: «اِلْتَمِسَوُها فِي العَشرِ الاواخِرِ مِنْ شَهرِ رَمَضان); ( بحارالانوار، مجلسي، ج 94، ص 10، باب لیله القدر و فضلها ) آن را در دهه آخر ماه رمضان جستجو كنيد. و در روايتي از امام صادق(ع) آمده است كه شب قدر بيست و يكم يا بيست و سوم است. حتي هنگامي كه راوي اصرار كرد كدام يك از اين دو شب؟ حضرت فرمود: اگر من نتوانم هر دو شب را عبادت كنم كدام يك را انتخاب نمايم امام(ع) تعيين نفرموده و افزود: «ما ايسر ليلتين فيما نظلب»;( نورالثقلين، ج 5، ص 625، ح 58) چه آسان است دو شب براي آنچه مي‏خواهي. و همچنين از امام باقر(ع) درباره (انا انزلناه في لیله مباركْ)، سؤال كردند حضرت فرمود: «نَعَم ليله القدر و هِيَ في كُلَّ سَنَه في شهرِ رمضان في العَشرِ الاواخر»;( فروع كافي، كليني، ج 4، ص 158، باب في لیله القدر)

بله، اين شب، شب قدر است و آن در هر سال در ماه رمضان و در دهه آخر آن است.

روايات متعددي از اهل بيت(عليهم السلام) نقل شده كه شب بيست و سوم تكيه شده است در حالي كه روايات اهل سنت بيشتر روي شب بيست و هفتم تأكيد دارد كه به چند مورد در اينجا اشاره مي‏شود:

الف) «عن اُبّي بن كعب قال قال اُبي في ليله القدر و الله اِنّي لاعلمها و اكثر علمي هي اللیلهه التي أمرنا رسول الله(ص) بقيامها هي ليله سبع و عشرين»;( صحيح، مسلم، ج 6، ص 43، باب لیله القدر و قيامها)

از ابي بن كعب نقل شده كه در مورد شب قدر گفت به خدا قسم من شب قدر را مي‏دانم و اكثر علم من آن شبي است كه رسول خدا(ص) ما را به قيام آن شب امر كرد و آن شب، شب بيست و هفتم است.

ب) عايشه روايت كرد كه: «انّ رسول الله(ص) قال: تحروا ليله القدر في الوتر من العشر الاواخر من رمضان»;( صحيح، بخاري، ج 3، ص 103، كتاب فضل لیله القدر)

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: لیله القدر را در يكي از شب‏هاي فرد دهه آخر ماه رمضان بيابيد.

د) ابن عباس روايت مي‏كند كه پيامبر فرمود: «التمسوها في العشر الاواخر من رمضان ليله القدر في تاسعه تبقي في خامسه تبقي»;( همان، ج 3، ص 103، كتاب فضل لیله القدر) شب قدر را در دهه آخر ماه رمضان جستجو كنيد؛ در نُه شبي كه باقي مانده و در هفت شبي كه باقي مانده و در پنج شبي كه باقي مانده است و فلسفه مخفي بودن شب قدر در ميان شب‏هاي سال، يا در ميان شب‏هاي ماه مبارك رمضان براي اين است كه مردم به همه اين شب‏ها اهميت دهند، همان گونه كه خداوند رضاي خود را در ميان انواع طاعات پنهان كرده تا مردم به همه طاعات روي آورند و غضبض را در ميان معاصي پنهان كرده تا از همه بپرهيزند و دوستانش را در ميان مردم مخفي كرده تا همه را احترام كنند و اجابت را در ميان دعاها پنهان كرده تا به همه دعاها رو آورند و اسم اعظم را در ميان نام‏هايش مخفي ساخته تا همه را بزرگ دارند و وقت مرگ را مخفي ساخته تا در همه حال آماده باشند.

در مورد فضيلت و ارزش شب قدر روايات زيادي وجود دارد كه ما به دو نمونه از آنها اشاره مي‏كنيم:

الف) از پيامبر اكرم(ص) روايت شده: «من احيا لیله القدر حول عنه العذا بالي السنه القابله»؛ كسي كه شب قدر را احيا بدارد عذاب تا سال آينده از او دفع مي‏شود.( بحارالانوار، ج 98، ص 145، روایت 3، باب 7)

ب) از امام باقر(ع) روايت شده: «من احيا لیله القدر غفرت له ذنوبه عدد نجوم السمأ و مثاقيل الجبال و مكابيل البحار»;( همان، ج 98، ص 146، روایت 3، باب 7)  كسي كه شب قدر را احيا بدارد گناهانش آمرزيده شود، هر چند گناهانش به عدد ستارگان آسمان و وزن كوه‏ها و مقدار آب درياها باشد.

___________________________________________________________________

پرسش:

شب قدر را تفسير كنيد؟

پاسخ:

تفسیر لیله القدر را فقط امام معصوم (سلام ا... علیه) می تواند بیان فرماید . و آنچه بیان می شود حاکی از اندیشه ها و برداشت های بشری است .

"انّا انزلناه في ليلة القدر..." ما آن (قرآن‌) را در شب قدر نازل كرديم و تو چه مي‌داني شب قدر چيست‌؟ شب قدر از هزار ماه بهتر است‌. فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگار خود براي تقدير هر كاري نازل مي‌شوند. آن شب انباشته از سلامت‌، بركت و رحمت تا طلوع صبح است‌. (سوره قدر)

قدر به معناي اندازه‌گيري‌، تقدير و برنامه‌ريزي و تنظيم امور آمده براساس روايات فراواني كه وارد شده‌، در شب قدر امور و سرنوشت افراد براي سال آينده رقم مي‌خورد. شب زنده‌داري و عبادت در اين شب موجب آمرزش گناهان خواهد بود. درسوره بقره مي‌خوانيم كه قرآن در ماه رمضان نازل شده "شَهْرُ رَمَضَان‌َ الَّذِي‌َّ أُنزِل‌َ فِيه‌ِ الْقُرْءَان‌ُ..."(185،بقره‌) در سوره قدر آمده كه قرآن در شب قدر نازل شده "إِنَّـآ أَنزَلْنَـَه‌ُ فِي لَيْلَة‌ِ الْقَدْرِ".(قدر،1); بنابراين شب قدر در ماه مبارك رمضان واقع شده و در آيه ديگري از سوره قدر خداوند اين شب را بهتر از هزار ماه مي‌داند "لَيْلَة‌ُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّن‌ْ أَلْف‌ِ شَهْرٍ." (قدر، 2) و منظور از برتري اين شب از هزار ماه‌، اين است كه اِحيا و بيدار ماندن و به عبادت پرداختن در اين شب‌، از عبادت هزار شب بهتر است‌. در سوره دخان خداوند اين شب را مبارك خوانده و فرمود: "انّا انزلناه في ليلة مباركة‌" (دخان‌، 2) منظور از مبارك بودن اين شب است كه ظرفيت و گنجايش خير كثيري داشته‌، چون بركت به معناي خير كثير است و قرآن خير كثيري بود كه در آن شب نازل شده و رحمت و اسعه‌اي بود كه دامنش همه خلق را گرفت در ادامه مي‌فرمايد: "فيها يفرق كل امر حكيم‌" (4، دخان‌) كه مقصود اين است در اين شب‌، امور و احكام و معارفي كه به صورت كلي و اجمالي بر پيامبر9 نازل شده بود، جزئيات آن به صورت تفصيلي بيان مي‌شود; البته تفاسير ديگري در مورد اين آيه وجود دارد; لكن اين معني صحيح‌تر به نظر مي‌رسد.(ر.ك‌: تفسير الميزان‌، علامه طباطبايي‌، ج 20، ذيل آيات سوره قدر، ص‌ـ 333، نشر اسماعيليان‌; الميزان‌، همان‌، ج 18، ص 130 ـ 133.)

همه روزها و شبها مخلوق خداست‌، و هيچ "زماني‌" به خودي خود، بر "زمان‌" ديگر برتري ندارد; ولي برخي از روزها يا شبها به خاطر حوادثي كه در آنها رخ داده‌، برتري و قداست خاصي پيدا كرده‌اند كه قرآن آنها را "أيّام اللّه‌" (ابراهيم‌، 5) ]روزهاي ظهور رحمت و قدرت الهي‌[ خوانده است‌; مانند: روز نجات ابراهيم‌از آتش و... .

شب قدر هم يكي از آن زمانهاست كه چون در آن‌، قرآن بر قلب مبارك پيامبر نازل شده و شب فرود آمدن فرشتگان و روح است‌، قدر و منزلت خاصي پيدا كرده‌; به گونه‌اي كه عمل صالح و عبادت و بندگي خدا در آن شب‌، از هزار ماه بهتر است‌. قرآن كريم مي‌فرمايد: "ليلة القدر خير من الف شهر  تنزّل الملـَئكة و الرّوح فيها بإذن ربهم من كل‌ّ أمر" (قدر، 3 و 4)

برخي از حكمتها و فلسفه‌هاي وجودي شب قدر عبارتند از:

1. شب قدر، نعمت و موهبت الهي بر امت پيامبراكرم‌است‌.(تفسير نمونه‌، آيت‌الله مكارم شيرازي و ديگران‌، ج 27، ص 190، دارالكتب الاسلاميه‌.)

2. شب قدر براي آن است كه انسان‌، لااقل يك يا چند شب خود را در سال به عبادت پروردگار عالم اختصاص دهد.

3. شب قدر به اين جهت "قدر" ناميده شده كه مقدرات يك سال انسانها (حيات‌، مرگ‌، رزق‌، ...) براساس لياقتها و زمينه‌هايي كه خود آنها به وجود آورده‌اند، تعيين مي‌شود; بنابراين‌، وجود چنين شبي باعث مي‌شود تا انسان با تفكر و تدبّر به خود آيد، و اعمال يكساله خود را ارزيابي كند، و با به وجود آوردن زمينه‌هاي مناسب‌، بهترين سرنوشت را براي خود رقم زند.

4. در شب قدر، تفسير امور ساليانه به ولي‌ّ امر (امام هر عصر) نازل مي‌شود و دربارة خويش و مردم به دستورهاي ويژه‌اي مأمور مي‌گردد. (اصول كافي‌، كتاب الحجة‌، باب 97، حديث 3)

چرا شب قدر مخفي است‌؟

يكي از حكمتها و فلسفه‌هاي مخفي بودن شب قدر در بين شبهاي سال‌، يا در ميان شبهاي ماه مبارك رمضان‌، اين است كه مردم به همة اين شبها اهميت دهند; همانگونه كه خداوند متعال‌، رضاي خود را در ميان انواع عبادتها و كارهاي خير پنهان كرده تا مردم به همة آنها روي آورند، و غضبش را در ميان گناهان پنهان كرده تا از همه آنها پرهيز كنند و دوستانش را در ميان مردم مخفي كرده تا به همه احترام بگذارند و... .(ر.ك‌: تفسير نمونه‌، آية‌الله مكارم شيرازي و ديگران‌، ج 27، ص 187 ـ 190، دارالكتب الاسلاميه‌.)

___________________________________________________________________

پرسش:

آثار معنوي و اجتماعي روزه چيست؟

پاسخ:

روزه يك «مكتب عالي تربيتي» و يك وسيله مؤثر براي «كنترل هوسهاي سركش» و تعديل شهوات و «تقويت نيروي ايمان و اراده» است. از اين رو، قرآن مجيد روي اين قسمت تكيه كرده مي‏فرمايد: «روزه بر شما واجب است چنان كه بر امتهاي پيشين نيز واجب شده بود تا پرهيزگار باشيد» (بقره /183) بدين ترتيب، قرآن، هدف از روزه را «پرهيزگاري» و «تقوا» معرفي مي‏كند.

هم چنان كه در مواقع شيوع بيماري هاي واگير و خطرناك، حالت فوق العاده‏اي اعلام مي‏شود و همه نيروهاي پزشكي و بهداشتي براي مبارزه با ميكروبهاي خطرناك و خانمان سوز آن، بسيج مي‏گردد به طوري كه كوچكترين تعليل و يا مسامحه در اين باب ممكن است به قيمت نابودي هزاران نفر تمام شود، همچنين در طول يازده ماه از سال، بر اثر الودگي اجتماع و غلبه عوامل فساد، ميكروبهاي خطرناك گناه، هوسهاي كشنده، افكار شيطاني، خيانتها و تقلبها، در افكار انسان نفوذ مي‏كند و هر لحظه سعادت و آرامش او را تهديد مي‏نمايد. از اين جهت براي مبارزه با چنين خطرات، يك حالت فوق العاده به نام «روزه» در سرتاسر كشور اسلامي‏اعلام مي‏شود، تا با بسيج نمودن نيروهاي الهي و معنوي ميكروب گناه و آلودگي نابود گردد، و نيروهاي شيطاني، خلع سلاح شوند. دلهاي بيمار و بيماري دلها بهبود يابد، پرده‏هاي غفلت و غرور دريده شود و جانها و روانها پاك گردد تا آنجا كه در پايان ماه رمضان، آثار يك «تجديد حيات معنوي» به طور واضح به چشم بخورد.

از اين رو، در سخنان پيشوايان مذهبي روزه به عنوان «حجابي از گناه» و «سپري در برابر آتش» معرفي شده است. پيشواي ششم ما حضرت صادق(ع) فرمود: «روزه تنها ترك آب و غذا نيست بلكه روزه حجابي است از تمام گناهان». هر قدر در اين قسمت كوتاهي كنيد از ارزش روزه شما كاسته مي‏شود چه بسيارند گرسنگان و چه كم هستند روزه داران.

روزه عامل پيروزي انسان بر «حكومت عادت و شهوت» است و انسان را از «بردگي تمنيات نفساني» آزاد مي‏سازد. بديهي است تا انسان زنجير اسارت خواسته‏هاي دل و خواهشهاي نفس را پاره نكند و به حكومت عادات خاتمه ندهد، انسان آزاده نيست. رسيدن به يك چنين كمال انساني نيازمند پايداري و مقاومت است و روزه پديد آرنده چنين كمال است.

روزه محرك عواطف انساني و «درس مساوات انسانها» و «راه تجربي احساس دردهاي جانكاه مستمندان و گرسنگان» است و علاوه نمودار اتحاد و مساوات مسلمانان است كه همة طبقات اعم از فقير و ثروتمند برنامه يكنواختي را اجرا مي‏كنند. پيشواي ششم حضرت صادق(ع) فرمود: «خداوند روزه را براي اين قرار داده كه ميان توانگر و مستمندان مساوات برقرار گردد چه اينكه ثروتمندان هرگز گرسنگي نمي‏بينند تا به درد دل فقيران برسند، و بر آنها رحم كنند». (علل الشرائع، /66)

از اين رو مي‏توان ماه رمضان را،«ماه بيداري وجدانها و انديشه‏ها ناميد».

___________________________________________________________________

پرسش:

فضيلت ماه مبارك رمضان و شب قدر از چه روست؟

پاسخ:

هيچ بخشى از زمان ذاتاً با بخش ديگر تفاوت ندارد. ولى برخى ساعتها و روزها و ماهها شرافت عرضى يافته اند. مثلا روز هفدهم ماه ربيع الاوّل به دليل ولادت حضرت رسول اكرم((صلى الله عليه وآله)) از ميمنت و شكوهى ويژه برخوردار شده است. همچنين است ديگر روزهاى ميمون و مبارك. از حضرت على((عليه السلام)) روايت است: «هر روزی که در آن، خداوند را نافرمانى نكنند، عيد است.»

در ماه مبارك رمضان مؤمنان از مظاهر شهوت و حيوانيّت دورى مى گزينند و به عالم روحانيّت و معنويّت نزديكتر مى شوند. رمضان، ماهى است كه مؤمنان ميهمان خداوندند و روزه يكى از عوامل بسيار مهم خودسازى است. شب قدر، شبى است كه از همه شبها پربركت تر و باارزشتر است. قرآن بر پيامبر گرامى اسلام((صلى الله عليه وآله)) در شب قدر نازل شده و عبادت و عمل صالح در اين شب بهتر از عبادت و عمل صالح در هزار ماه است در اين  شب، فرشتگان گروه گروه به اذن پروردگار نازل مى شوند و خدمت حضرت مهدى، امام زمان((عليه السلام)) مشرّف مى شوند و آنچه براى هر كس مقرّر شده است بر آن امام ((عليه السلام)) عرضه مى كنند.

___________________________________________________________________

پرسش:

بهترين عمل و عبادت در شب هاي قدر چيست ؟

پاسخ:

آنچه كه در همه اوقات خصوصا در شب هاي قدر و بالاخص در سحرگاه آن مطلوب است برقراري ارتباط معنوي با عالم ملكوت ، باز نمودن دريچه دل به سوي خداوند، دل بدو سپردن و هماهنگ با نظام آفرينش از مسير اوحركت كردن است و بهترين اعمال آن است كه موجب افزايش معرفت ديني و هدايت انسان گردد .ازاين رو در احاديث شريفه يك ساعت فكر نمودن بهتر از هشتاد سال عبادت دانسته شده و در گل وقت سال ؛ يعني ، سحرگاه شب قدر دستور به آموزش و طلب علم داده اند .چه اين كه بهترين ماه هاي سال ماه مبارك رمضان و بهترين شب هايش شب هاي قدر و بهترين ساعاتش سحرگاه آن مي باشد و اين كار با برگزاري جلسات و بحث هاي ديني به صورت عمومي يا خصوصي و يا مطالعه كتاب هاي معارف اسلامي و يا قرآن و احاديث و ادعيه و مناجات هاي نقل شده ازايمه ( ع ) و دقت و تدبر در آنها امكان پذير است . براي حسن تقدير اموربهترين كار دعا و استغفار به درگاه خداوند و انفاق است . هم چنين به جاآوردن اعمال شب قدر كه در مفاتيح الجنان مذكور است. ;

___________________________________________________________________

پرسش:

اين كه در همه ايام سال مخصوصاً در ماه رمضان دعا مي‏كنيم كه مثلاً خدایا به مردگان ترحمی بفرما آيا ممكن است به مرده اثر بگذارد؟

پاسخ:

بله، دعا و اعمال خير براي درگذشتگان و اموات مسلمانان مؤثر است. يكي از اصحاب رسول خدا(ص) مي‏گويد: رسول خدا(ص) فرمود: براي اموات خود، هديه بفرستيد. پس پرسيدم: هديه چيست؟ آن حضرت فرمود: صدقه و دعا. (زيرا) ارواح مؤمنان هر جمعه در برابر خانه‏هاي خود مي‏آيند و ندا مي‏كنند كه اي بستگان من! اي فرزندان من! و اي پدر و مادر من! بر ما مهرباني كنيد با انفاق درهمي يا قرص ناني يا جامه‏اي و نيز آن حضرت فرمود: هر صدقه‏اي كه براي مرده‏اي بدهيد، فرشته‏اي آن را در طبقي از نور مي‏گذارد و بر صاحب آن قبر عرضه مي‏كند و او نيز آن را گرفته و داخل قبر مي‏برد و قبرش به وسيله آن هديه، فراخ مي‏گردد.

علامه مجلسي در زادالمعاد مي‏نويسد: بايد مردگان را فراموش نكنيد. زيرا دست آنها از اعمال خير كوتاه گرديده و از خويشاوندان خود انتظار دارند كه براي آنها دعا كنند و نماز گذارند و اعمال خير انجام دهند و اين اعمال در وضعيت آنها در قبر مؤثر است.

___________________________________________________________________

فتاوای آیت الله العظمی اراکی (قدس سره)