حال چرا باید روزه بگیریم و فواید معنوی آن چیست؟
پیامبر بزرگ اسلام هر عمل و احکامی را در زمان خویش ارائه نمود آثار آن را در فرد و جامعه مشاهده می¬کرد و هیچکدام بدون دلیل و حکمتی نبودند. به عبارتی آثار آن عمل یا عبادت در فرد و جامعه متجلی می¬گردید.
در باب اینکه چرا روزه و فواید آن چیست سخن زیاد گفته شد مثلا برای بهداشت جسم و کسب پاداش و درک حال فقرا
و متأسفانه برخی مواقع سخنانی در باب آثار و علل و فواید فریضه روزه گفته می¬شود که بیشتر عوام¬پسند و سطحی¬نگر هستند و مانند اینکه روزه برای سلامتی جسم و معده و گردش خون و فلان قسمت بدن خوب است یا اینکه فلان باکتری را در معده می¬کشد، من منکر این عوامل نمی¬شوم، ولی رسالت پیامبران بیشتر برای احیای اخلاق و سعادت و کمال بشر می¬باشد و پیامبران بیشتر برای روح و اخلاق تلاش کردد، نه اینکه بیشتر مطلب علمی آورده باشند. به قول مولانا بیشتر دارو برای صفای روحی و دل آوردند، نه داروی برای جسم که می¬بینیم خود پیامبر(ص) هنگام بیماری پزشک می¬طلبد.
ما طبیبانیم شاگردان حق بحر قلزم دید ما را فانفلق
آن طبیبان، طبیعت دیگرند که به دل از راه نبضی بنگرند
در خود قرآن کریم در سوره توبه در آیه 103 هم خداوند می¬فرماید: ای پیامبر از مومنان صدقه بگیر تا بدان صدقات،
نفوس آن را پاک و پاکیزه سازی (خذ من اموالهم صدقة تطهرهم و تزكيهم بها و صل عليهم ان صلواتك سكن لهم و الله سميع عليم).
هم آیات قرآن و هم سخن بزرگانی مانند علامه طباطبایی و استادمطهری و مولوی عارف نامی جهان بیانگر این می¬باشد که روزه گرفتن بیشتر برای کمال آدمی، تقوا و پرهیزکاری و سلامت نفس می¬باشد تا سلامت جسم.
علامه طباطبایی در تفسیر آیات سوره بقره در باب روزه می¬فرماید: تقوا تنها از راه روزه و خوددارى از شهوات بدست مى¬آيد، و نزديك ترين راه و مؤثرترين رژيم معنوى و عمومى¬ترين آن بطوريكه همه مردم درهمه اعصار بتوانند از آن بهره¬مند شوند، و نيز هم اهل آخرت از آن رژيم سود ببرد، و هم شكم بارگان اهل دنيا، عبارت است از خوددارى از شهوتى كه همه مردم در همه اعصار مبتلاى بدانند و آن عبارت است از شهوت شكم از خوردن و آشاميدن ، و شهوت جنسى كه اگر مدتى از اين سه چيز پرهیز كنند و اين ورزش را تمرين نمايند، به تدريج نيروى خويشتن دارى از گناهان درآنان قوت مى گيرد و نيز به تدريج بر اراده خود مسلط مى¬شوند، آن وقت در برابر هرگناهى عنان اختيار از كف نمى¬دهند، و نيز در تقرب به خداى سبحان دچار سستى نمى¬گردند.
استاد مطهری در کتاب انسان کامل اشاره می¬نمایند: برنامه ماه رمضان، این است که انسان های ناقص و معیوب خودشان را اصلاح و انسان¬های سالم هم خودشان را به کمال نزدیک کنند. برنامه ترقی روح است، وگرنه تحمل گرسنگی و تشنگی و بیخوابی هیچ نتیجه¬ای ندارد واگر آخر ماه هیچ تغییری نکند این تاثیری ندارد و بی¬خود است. ماه رمضان، ماه اصلاح است. بهره برخی از روزه، جز گرسنگی نیست. استاد مطهری ادامه می¬دهد: روزه این نیست که دهان خود را از غذای حلال ببندید، ولی دهان روح خود را بر غذای حرام باز کنید. دکتر علی شریعتی هم در کتاب "پدر، مادر ما متهمیم " به موضوع روزه جسمی نقد می¬گیرد و می¬گوید: روزه تو چیزی نیست جز تغییر وعده شام و نهار که من تغییر ندادم و فرق تو این است که بعد از یکماه تحمل گرسنگی وتشنگی بر می¬گردی به همان فردی که قبلا از ماه رمضان بودی. خداوند نه نیازی به شکرگذاری و نه به نماز و روزه ما دارد و نه از فرایض و عبادات ما، پاک و کامل می-گردد، بلکه این ما هستیم که هرچه تقرب پیدا کنیم، ظرف درونی خود را پاک می¬کنیم و از نور معنویت و معرفت الهی پر می¬نماییم. مولوی می-گوید:
ما نگردیم پاک از تسبیحشان پاک هم ایشان شوند و درفشان
آری، روزه فوایدی برای جسم هم دارد، اما هدف اصلی این اعمال تصفیه روح و روان آدمی و تقرب به باری تعالی می¬باشد:
البته لازم است یادآوری نمایم که گناه دین¬داران در انتشار و دفاع از دین، کمتر از بی¬دینان نیست، چون دین و احکام آن باید اثرات خود را در جامعه نشان دهند تا دل¬ها را بربایند و این نوع دینداری ما که همراه با اخلاقی زیستن و معنویت نباشد، موجب دین¬زدگی و زیرسوال بردن دین می¬شود. کسانی که تاریخ اسلام و سیره پیامر (ص) را مطالعه کردند با من هم¬سخن می¬باشند که اغلب اهل مکه و مدینه بدون اینکه درک درستی از کتاب قرآن داشته باشند، قرآن و دین را در رفتار پیامبر مشاهده کردند و عاشق دین اسلام گردیدند، به عبارتی قرآن در رفتار پیامبر و اصحابش متجلی گردید و خیلی از مشرکان شیفته رفتار و کردار پیامبر شدند، بنابراین افراد دیندار باید بتوانند آثار دین¬داری و روزه¬داری را در زندگی و کردار و رفتار خود متجلی نمایند و اهل عمل باشند. بنابراین اگر دینداری ما باعث حرکت و تحول و احیای اخلاق در ما نمی-شود، نباید اصول و احکام دین را زیرسئوال برد و بگوییم این احکام از اساس بی¬فایده می¬باشند و نماز و روزه خود را با مردان پاک و الهی و با معنویت قیاس گردانیم.
تو قیاس از خود می¬گیری و لیک دور دور افتاده¬ای، بنگر تو نیک.
خودت را معیار قرار نده و فکر نکنید روزه همه مومنان این چنین می-باشد و فقط منع غذا و آب می¬باشد و تاثیری بر روح و روان فرد ندارد.
کار پاکان را قیاس از خود مگیر گرچه ماند در نبشتن، شیر و شیر
جمله عالم زین سبب گمراه شد کم کسی ز ابدال حق آگاه شد
هر دو (نوع) زنبور، خوردند از محل لیک شد زان نیش و زین دیگر عسل
دو شخص نماز و روزه را انجام می¬دهند ولی ممکن است بین هر کدام از کفر تا ایمان فاصله باشد. دو نوع زنبور هم یک منبع تغذیه دارند ولی یکی نیش و دیگری عسل می¬شود.
اینکه ما با این تفکر و پیش فرضیات روزه بگیریم که برای بهداشت جسم فوایدی دارد و یک ماهی حال فقرا را درک نماییم، خیلی مژثر نیست. به قول مولانا شما همت بالا را در نظر بگیر، اهداف پایین¬تر خودش مرتفع می¬شود. مگر می¬شود نور الهی بر دل کسی بیتابد و یک مومن واقعی باشد و به فکر فقرا و جامعه مسلمین نباشد. هر که گندم بکارد، کاه هم خود به خود برداشت می¬کند. تو همت را بالا بگیر، اهداف پست و پایینتر خودش به دنبال می¬آید.
روزه بیشتر برای پروش روح و رهایی از نفس و مارها و عقرب¬های درونی است. یعنی باید این مار و عقرب¬های درون آدمی گرسنگی و تشنگی متحمل بشوند تا از بین بروند وگرنه روزه¬ای¬ که فقط جسم خود را درگیر آن نماییم و بهره معنوی نداشته باشد، هیچ اثری برای فرد و جامعه نخواهد داشت. به قول شاعر: تو گاو فربه حرصت به روزه قربان کن.
نظرات شما عزیزان: