ذره بینی به نام عیب جویی

یکی از بیماری‌های اجتماعی که مانع جدی در سر راه کمال انسان در حوزه‌های فردی و اجتماعی است، عیب جویی و خرده گیری از دیگران است. خرده گیری، افزون بر آثار زیانبار گوناگون، عامل واگرایی اجتماعی نیز می‌باشد که بزرگ‌ترین خطر برای جوامع بشری است؛ از این رو آموزه‌های قرآنی به این مسئله به عنوان یک چالش جدی در برابر رشد و کمال انسان و جامعه انسانی توجه و اهتمام ورزیده است.

برخی از مردم، از نظر روان شناسی اجتماعی، به بیماری منفی نگری به جای مثبت نگری دچار هستند. آنان به جای آنکه مثبت‌های هر چیزی را مد نظر قرار دهند و نیمه پر لیوان را بنگرند، به نیمه خالی آن اشاره می‌کنند. این شیوه برخورد با مسائل، ریشه در بیماری بینشی و نگرشی دارد و بیانگر شخصیت سست و ناتوانی است که خرده گیران از آن رنج می‌برند. آنان می‌کوشند تا ضعف‌ها و سستی‌های خویش را با ایرادگیری از عیب‌های دیگران و تفحص و جست و جو در خطاهای آنان، بپوشانند.

قرآن انسان‌های ستمگر و متجاوز (1)، فاسق و شخصیت‌های ضد هنجارهای اخلاقی و اجتماعی (2)، کافران با بینش‌ها و نگرش‌های نادرست هستی شناسی و انسان شناختی (3)، گناهکاران و مجرمان (4)، تکذیب کنندگان انسان‌های سالم و درستکار و صادق (5) و منافقان دورو که کارهای خوب را زشت می شمارند و به سرکوفت دیگران تمایل و گرایش دارند (6)، از جمله کسانی می شمارد که به عیب جویی و خرده گیری از دیگران تمایل دارند.