نماز

خواندن نماز به صورت عربی و با همان الفاظ و کلماتی که پیامبر ودیگر مسلمانان صدر اسلام می خواندند ، دلائل مختلفی دارد که به برخی ازآن ها اشاره می کنیم.
اول: تعبدى و توفیقى بودن خواندن نماز به لفظ عربى، به این معنا که شریعت اسلام دستور به عربى خواندن نماز داده است.
با توجه به این که روح عبادت بر تسلیم و تعبد است طبعا انسانی که می خواهد عبادت خدا کند، چیزی را انجام می دهد که خداوند خواسته است و طبق آیات و روایات و سیره پیامبر این واجب و تکلیف دینی به این شکل واجب شده است، اگر چه انسان می تواند در غیر اوقات نماز با هر زبانی با خداوند سخن گوید.

دوم: جهت ایجاد زبانى مشترک میان همه پیروان اسلام و در واقع فراهم سازى وحدت و پیوند بین المللى دینى است.

سوم: قرائت و اذکاری که در نماز است به صورت دقیق در هیچ زبانی ترجمه ندارد. یعنی نمی توان همان مفاهیمی که در اذکار نماز است به صورت دقیق ترجمه کرد و آن را بیان نمود . چه بسا برخی از کلمات یا جملات معانی بسیاری در خود جای داده که با یک یا چند جمله نتوان همه آن ها را بیان نمود.
به عنوان مثال از سوره حمد نام مى‏بریم که هیچ ترجمه‏اى که بتواند تمام مفاهیم آن را به زبان دیگر بیان کند، نیست. حتى تنها کلمه الله، هیچ معادلى در زبان دیگر ندارد و کلمه خدا در زبان فارسى معادل معناى الله نمى‏باشد.
در ضمن تجربه زندگی انسان ها نشان داده است آنجا که دست ها ی انسانی در کارهای مختلف دخالت کرده است ، آن را به صورت های مختلف در آورده که گاهی با اصل و حقیقت خود فاصله بسیار دارد. در مورد احکام و تکالیف دینی نیز ما این مسئله را در ادیان دیگر مشاهده می کنیم که دست بردن انسان ها در احکام و دستورهای دینی آنها را به چه وضعی در آورده و گاهی آن را به صورت کلی پاک کرده و از بین برده است.
در مورد نماز و عبادت نیز ما امروزه در ادیان دیگر چیزی نمی بینیم که خواسته الهی باشد تا پیروان آن ادیان خود را موظف به انجام آن بدانند و به همین خاطر آن ارتباط دائمی و همیشگی که مسلمانان با خدای خویش دارند ، در ادیان دیگر مشاهده نمی کنیم.
اگر چه با توجه به اسبابی که ذکر کردیم نماز باید به زبان عربی خوانده شود ، اما این بدان معنی نیست که انسان نتواند به هیچ زبان دیگری با خداوند سخن بگوید .
انسان می تواند با هر زبانی که خواست در غیر وقت نماز با خدا سخن گفته و با او راز و نیاز کند و درد ها و نیاز های خود را با او در میان گذارد .حتی در قنوت نماز که قسمت خواستن حاجت ها است ، به فتوای اکثرمراجع انسان می تواند به فارسی یا هر زبان دیگر با او سخن گوید.
بنابر این به فتوای اکثر فقها دعا به زبان فارسى و غیر فارسى در قنوت جائز است , ولى برخى از مراجع آن را خلاف احتیاط مى دانند و احتیاط را در خواندن به عربی می دانن
شاید یکی از رموز خواندن نماز به زبان عربی و با دیگر شرایط و آداب حفظ نماز بعد از قرن ها است در حالی در ادیان دیگر ما اثری از آن نمی بینیم وچه بسا اگر به همان صورت خود که پیامبران گفته بودند عمل می کردند و به خواست خود باآن برخورد نمی کردند آن ها نیز چیزی به عنوان نماز می داشتند.
هشام بن حکم از امام صادق(ع) پرسید: چرا نماز واجب شد، در حالی که هم وقت می گیرد و هم انسان را به زحمت می اندازد؟ امام فرمود:
«پیامبرانی آمدند و مردم را به آیین خود دعوت نمودند. عده ای هم دین آنان را پذیرفتند، امّا با مرگ آن پیامبران، نام و دین و یاد آن‌ها از میان رفت. خداوند اراده فرمود که اسلام و نام پیامبر اسلام(ص) زنده بماند و این از طریق نماز امکان پذیر است»،یعنی علاوه بر آن که نماز عبادت پروردگار است، موجب طراوت مکتب و احیای دین است.
در ضمن در مسائل عبادى باید به این نکته توجه داشته باشیم که خواست و اراده ما در آن نقشى ندارد، بلکه باید آن‏ها را طبق دستور شرع انجام دهیم تا مقصود و هدف و مصالحى که شارع (خداوند) در نظر دارد و ما از آن بى خبریم، حاصل گردد. همان گونه که در اصل نماز تعبّد و تسلیم وجود دارد، در اجزا و شرایط مختلف و از جمله عربى خواندن این نکته مهم نهفته است.
نماز رابطه بنده با خدا و اظهار عبودیت و شکر گذاری در مقابل نعمت های او است .طبیعی است که بنده کاری را به جا می آورد که خواسته خداوند و معبود اوست . اصولا هدف اصلی از خلقت انسان بندگی است و نماز بهترین شیوه اظهار بندگی است . اگر قرار باشد که هر انسانی طبق خواسته خود عمل نماید نه آن که خداوند خواسته ، دیگر بندگی خداوند نمی شود بلکه بندگی خود و عمل طبق خواسته خود است.

آنچه در فقه شیعه بر آن تأکید می شود ، سجده بر زمین و چیزهایی است که زمین بر آنها صدق می کند و این به خاطر روایت متعددی است که از پیامبر وارد شده که خدا زمین را برای من محل سجده قرار داد .
صحابه در زمان پیامبر نیز همین موضوع را رعایت می کردند. . بنابراین سجده کردن بر مهر لزومى ندارد، بلکه لازم است بر خاک یا سنگ یا چوب و هر چیزى که از زمین است( غیر ازمعدنیات و خوردنى ها و نوشیدنى ها و پوشیدنى ها) سجده کرد. بنابراین، اگر کسى در بیابان نماز می‌‌‌‌‌‌‌‌خواند هنگام سجده پیشانى را بر خاک بگذارد نمازش صحیح است .
این که مرسوم شده است بر مهر سجده ‌‌‌‌‌‌‌کنند اولاً : به جهت این است که سجده بر خاک در مساجد و در خانه ها با مشکلاتى همراه است، از این رو خاک را به صورت مهر در آورده اند که به راحتی در دسترس باشد و مشکلى از نظر نظافت نداشته باشد.
ثانیاً: در روایات، سجده بر تربت حضرت سید الشهدا(ع) تمجید و تشویق شده است.
امام صادق(ع) فرمود:« السجود على طین قبر الحسین(ع) ینوّر إلى الارضین السبعه و من کانت معه سبحه من طین قبر الحسین (ع) کتب مسبّحاً و ان لم یسبح بها.، سجده بر خاک قبر امام حسین(ع) ، زمین را تاهفت طبقه نورانى می‌کند . هر کس تسبیحى از گِل قبر حسین(ع) همراه داشته باشد همواره تسبیح گو محسوب می‌‌شود گرچه مشغول ذکر نباشد»(1).
معاویه بن عمار می‌گوید :همیشه همراه امام صادق (ع) مقدارى از خاک کربلا (خاک قبر امام حسین) بود. هنگامى که می‌خواست نماز بخواند بر آن سجده می‌کرد و می‌فرمود: سجده بر تربت امام حسین(ع) از هفت آسمان بالا می‌رود.(2)
پی نوشت ها:
1. وسائل الشیعه، ج 3، ص 608.
2. همان.