کودکتان را در دنیای مجازی رها نکنید
شما از آن دسته والدینی هستید که فرزندتان را با گوشی یا تبلت تنها میگذارید تا به کارهایتان برسید یا فکر میکنید فرزندانتان را در فضای مجازی به درستی همراهی میکنید؟ این مقاله به شما کمک میکند ضرورت همراهی، موقعیت خودتان در این همراهی و راههای همراهی با فرزندانتان در فضای مجازی را بشناسید.
پای صحبت کارشناسان و صاحبنظران علوم اجتماعی که بنشینید و نظرشان را در مورد فضای مجازی بپرسید همهی آنها سخن از آسیبهایی خواهند گفت که هر کس وارد فضای مجازی میشود، باید نسبت به آن هشیار باشد.
فضای مجازی که با برنامهریزی میتواند آموزشی و مفید باشد و باعث رشد فرزندانتان شود، با توجه به ویژگیهایی که دارد میتواند باعث وقوع خطرات غیرقابل پیشبینی در تمامی سطوح و ابعاد زندگی آنها نیز بشود. فضای مجازی و اينترنت علیرغم تمام کاربردها و کارکردهای مفید، آسیبهای اجتماعی خاصی با دامنهای گسترده دارد. تأثیر این آسیبها بهویژه در نسل در حال رشد (کودکان و نوجوانان) مهمتر است و دقت بیشتری میطلبد. حوزهی آسیبهای آن از بحران چندهویتی گرفته تا دسترسي به حسابهاي بانكي، هرزهنگاری، انتشار محتواهای مستهجن، تجاوز به حريم خصوصي افراد و اشاعه خشونت و... گسترده است؛ آسیبهایی که از منظر جامعهشناسی، ارتباطات و روانشناسی قابل بررسی است.
کودکان و نوجوانانی که در اوج رشد و بالندگیاند، اگر وقت گرانبهای خود را بیهدف و بهغلط در شبکههای اجتماعی مجازی بگذرانند و بیش از کتاب، خانواده، گروه همسالان و دوستان با رایانه، تلگرام و... سرگرم باشند زمان ارزشمندی را از دست میدهند که شاید دیگر جبران نشود.
البته این نکته به معنای قطع ارتباط کامل فرزندان با اینترنت و شبکههای اجتماعی مجازی نیست، زیرا از یک طرف در شرایط امروزی زندگی، امری غیرممکن است و از طرفی دیگر اگر کودکان و نوجوانان آموزشهای لازم را ببینند و بتوانند به صورت مطلوب از این آموزشها استفاده کنند، فضای مجازی به رشد بهتر و پیشرفت آنها کمک میکند.
خطرات فضای مجازی برای فرزندان
آزادی بیحد و حصر در فضای مجازی، عدم امکان حضور و نظارت بر تمام رویدادهای آن، جامع نبودن قوانین فضای مجازی نسبت به قوانین مدنی و عوامل متعدد دیگر باعث ميشود كه خلافکاران فرصت بیشتری برای سوءاستفاده داشته باشند. به علاوه گمنامي و بیهویتی کاربران در اينترنت پيگرد قانوني مجرمان را در فضاي مجازی مشكل ميسازد و زمينهی گسترش جرم را نيز فراهم ميکند.
با توجه به رشد روزافزون جرايم اينترنتي و با در نظر گرفتن اين مطلب كه کودکان و جوانان بيش از هر گروه ديگری در مقابل بعضي از اين جرايم آسيب پذيرند، حمايت از آنان ضروري و حياتيست.
والدین باید همانطور که از ابتدای زندگی فرزند خود، در کنارش هستند -همراه اولین کلماتی که به زمان می-آورد، همراه اولین گامهایش، همراه بازیهای کودکانهاش و ...- در فضای مجازی نیز با همین حساسیت او را همراهی کنند. هیچگاه نباید این نکته طلایی را فراموش کنند که قوانین زندگی واقعی را در فضای مجازی نیز باید رعایت کرد –همان مراقبتها، مسئولیتپذیری، احترام و ...- خودشان اینها را رعایت کنند و به فرزندانشان نیز آموزش دهند.
راههای همراهی فرزندان در فضای مجازی
درستترین شکل این مراقبت همراهی والدین با فرزندان در این قبیل فضاهاست. در این میان نقش خانواده بسیار پررنگ است و این والدین هستند که میتوانند فرزندان را با همراهی درست از مخاطرات فضای مجازی دور نگهدارند؛ به شرط اینکه خودشان بایدها و نبایدهای حضور در فضای مجازی را به درستی بدانند و مراعات کنند، چرا که فرزندان از آنان الگو میگیرند و در غیر اینصورت توصیههای آنان نیز بر فرزندان تأثیر نخواهد گذاشت. والدینی که خودشان زمان بسیار زیادی را صرف فعالیت در فضای مجازی میکنند، -نه برای انجام امور شغلی- چگونه میتوانند فرزند خود را از فعالیت در این فضا منع کنند؟ یا والدینی که فعالیتهای به جای فرزندان در این محیط را به علت عدم اطلاعات کافی زیر سوال میبرند، چطور انتظار دارند که مقبولیت لازم را نزد فرزندان کسب کنند و طرف مشورت آنها قرار بگیرند؟
روش مطلوب این است که در فضای مجازی همراه فرزندان باشید، اگر فرزند نوجوانتان در گروه تلگرامی عضو هستند، شما نیز از اعضای اصلی آن گروه باشید و حتی برای تولید محتوا به او کمک کنید.
از او دوستانه تقاضا کنید تا برایتان از موضوعاتی که در فضای مجازی رد و بدل میشود، بگوید. به این صورت او شما را غیر مستقیم در جریان فعالیتهای خود میگذارد.
در حیطهی فضای مجازی اطلاعات خود را بالا ببرید و مطمئن شوید که از فرزندتان بیشتر میدانید و حتماً با او در زمینهی فضای مجازی تبادل نظر کنید.
برنامکهای مناسب فرزندان، وب سایتهای مورد علاقه و شبکههای امن خودتان در اختیارشان قرار دهید. مثلاً وب سایتهای مورد علاقهی آنها را در بخش نشانک یا Bookmark قرار دهید تا برای پیدا کردن آنها نام سایت را اشتباه تایپ نکرده و سر از سایتهای نامناسب در نیاورند. به دنبال سایتهای سالمی بگردید که بتوانید به او معرفی کنید یا برنامکهای مناسبشان را برایشان تهیه و نصب کنید.
با آموزش دادن مطمئن شوید که آنها به خوبی متوجه هستند چه اطلاعاتی قابل قراردادن در اینترنت هستند و کدام اطلاعات نباید در اختیار دیگران قرار بگیرد.
زمان حضورشان در اینترنت را محدود کنید، مگر اینکه در حال انجام دادن یک برنامه خاص درسی باشند. این محدودیت زمانی را برای خود نیز قایل شوید. در راستای کنترل غیر مستقیم این محدودیت اینترت منزل را 24ساعته در دسترس نگذارید.
در اوقات فراغت تا جایی که میتوانید در کنارشان بنشینید و علایق آنها در فضای مجازی را بشناسید. برای هر سؤالی که میپرسند پاسخی مناسب داشته باشید یا اگر در لحظه پاسخی ندارید در سریعترین زمان ممکن آن را بیابید و در اختیارشان قرار دهید. در یک کلام سعی کنید منبع اصلی و اولیهی اطلاعات فرزندانتان باشید.
با آنها صمیمی باشید تا مانند یک دوست طرف مشورتشان قرار بگیرید. مقبولیت خودتان را نزد فرزندانتان حفظ کرده و در صورت امکان افزایش دهید تا پس از مشورت گرفتن از شما به توصیههایتان عمل کنند. به آنها بیاموزید، قبل از فرستادن هر مطلب مهمی اعم از مشخصات شخصی یا مطالب دیگر در فضای مجازی، نظر شما را جویا شوند. با این کارها میتوانید از بسیاری از آسیبها پیشگیری کنید.
البته در بعضی موارد والدین از چگونگی کار در حوزهی فضای مجازی اطلاعی ندارد و نمیدانند که سهلانگاری در این زمینه چه عواقبی بههمراه دارد. فراموش نکنید که اگر امروز دست فرزندتان را نگرفته و از لبه باریک فضای مجازی و اینترنت به سلامت عبور ندهید، شاید فردا برای نجات او کمی دیر باشد.
تهیهشده در گروه محتوایی درسا- محیا خزاعیمقدم
منابع:
همراهی والدین با فرزندان در فضای مجازی- دکتر مهدی اسماعیلپور
خبرگزاری بین المللی قرآنiqna.ir- بخش اجتماعی- حکیمه بهمنزاده
نظرات شما عزیزان: