مدتی است که کارشناسان خانواده این هشدار را داده‌اند که فضای مجازی جایگزین خانواده شده است. یعنی اعضای خانواده به جای جمع شدن دور هم و مشارکت در فعالیت‌های مختلف در محیط خانه، در فضای مجازی پرسه می‌زنند و روز به روز ارتباطات خانوادگی ضعیف‌تر می‌شود. این در حالی است که می‌بایست خانواده فضایی صمیمانه برای همدلی افراد و بیان نظرات و تعامل اعضای آن با یکدیگر باشد. چرا فضای مجازی به حضور در محیط خانواده ترجیح داده می‌شود؟ چطور می‌توان از اعتیاد به اینترنت و استفاده بیش از اندازه از گوشی تلفن همراه جلوگیری کرد؟ این‌جاست که باید به این سوال پاسخ دهید که؛‌ «چه جایگزین‌هایی برای فضای مجازی در نظر گرفته‌اید؟» اگر فرزندتان از خانواده دور شده و وقت زیادی را در فضای مجازی می‌گذراند، باید برای این مشکل راه‌کار مناسبی بیندیشید. بدون شک دلیل مشخصی برای این رفتار وجود دارد. باید دلایل‌ را کشف کرده و بعد به دنبال جایگزین‌ها باشید. برای مثال ممکن است فرزندتان در فضای مجازی توجه آدم‌های بسیاری را داشته باشد در حالی که در محیط خانه از سوی شما توجهی دریافت نکند. بی‌توجهی شما به نیازها، علایق و دغدغه‌عای فرزندتان یکی از دلایل مهم برای گرایش آنان به فضای مجازی است.
امروزه به نظر می‌رسد والدین حوصله و وقت لازم را برای بازی کردن با فرزندان‌شان ندارد و یا زمان اندکی را به تفریح با کودک و نوجوان‌شان اختصاص می‌دهند. حتی گاهی برای شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت‌شان برای وقت‌گذرانی با فرزندان، تبلت و گوشی تلفن همراه می‌خرند. وقت گذراندن با کودکان و بازی کردن با آنان مثل نیاز به غذا و تحصیل و ... مهم و بایسته است. تاثیر بازی بر رشد شخصیتی و رشد اجتماعی فرزندان انکارنشدنی است. اما اشتغال دائمی فرزندان با گوشی و تبلت به اجتماعی شدن آن‌ها کمکی نخواهد کرد.
روانشناسان بر این باورند که بازی، تفکر کودک است و کودکانی که به طور معمول بازی نمی‌کنند در بزرگسالی دچار مشکل خواهند شد. بازی بهترین شکل فعالیت برای کودکان است و در قالب بازی، نیروهای جسمی و ذهنی کودک همچون دقت، نظم، حافظه و سایر مهارت‌های آنان رشد می‌کند. با وجود اهمیتی که برای بازی و سرگرمی کودکان برشمرده شده است، همچنان بعضی از والدین به این مسئله توجه نمی‌کنند و زمان خاصی را برای بازی با فرزندشان در نظر نمی‌گیرند. خانواده چند مسئولیت کلی در مقابل فرزندان دارد که شامل رشد و پرورش فکری و وجود بستر مناسب و آرامش روانی است اما والدین گاهی تنها به برآوردن نیازهای مادی اکتفا می‌کنند بی آن که موضوعات دیگر را در نظر بگیرند.
در حالی که یکی از نگرانی‌های والدین این است که فرزند‌شان همواره گوشی به دست دارد اما جایگزین مناسبی هم برای آن در نظر نمی‌گیرند. شاید با یک بررسی ساده در محیط خانواده بتوانند به این نتیجه برسند که فرزندشان به جز سرگرم بودن با گوشی و تبلت تفریح دیگری ندارد و از سر ناچاری در فضای مجازی پرسه می‌زند. پس لازم است درباره توانمندی‌ها و استعدادهای او کنکاش کنید. شاید فرزندتان مهارت‌ ورزشی خاصی داشته باشد و تنها نیازمند کمی توجه از سوی شما باشد تا بتواند استعدادش را بروز دهد. داشتن ارتباط غنی و فرح‌بخش در محیط خانه نه تنها به تعامل اعضا کمک می‌کند بلکه باعث می‌شود راحت‌تر به توانایی‌های فرزندتان پی ببرید و آن را در مسیر درست هدایت کنید.
والدین باید با فرزندان‌شان وقت بگذرانند و در این زمان از گوشی و تبلت استفاده نکنند. به جای آن به فعالیت‌های دیگری از جمله بازی‌های دسته‌جمعی، مسابقه‌های چالش‌برانگیز و سرگرمی‌های خانوادگی، تفریح و رفتن به پیک نیک و یا کوهنوردی و ... بپردازند. وقتی پدر و پسر و یا مادر و دختر ساعات مشخصی در کنار هم هستند، با هم بازی‌ می‌کنند و سرگرم هستند، رابطه‌ای محکم و صمیمانه بین‌شان شکل می‌گیرد. بازی‌های خانوادگی هم می‌توانند هیجان‌انگیز و دلچسب باشند. به‌طور کلی می‌توان گفت که تجربه‌های مشترک همواره نتایج خوبی به همراه دارند. البته والدین نباید فراموش کنند که رابطه صمیمانه با فرزندان نباید موجب زیر پا گذاشتن قوانین خانه شود. استفاده از گوشی تلفن همراه و تبلت باید در زمان محدودی صورت گیرد و همچنین اعضای خانواده باید ساعات مشخصی را به بودن در کنار هم اختصاص دهند.

تهیه شده در گروه محتوایی درسا-نعیمه بخشی