آیات قرآن درباره توحید در ذات و صفات
صفات خداوند عین ذات اوست؛ یعنی خداوند موجودی مرکب از ذات و صفات نیست. به عبارت دیگر، چنین نیست که ذات خداوند از یک جهت عالم باشد و از جهت دیگر قادر و مختار باشد؛ بلکه علم، قدرت، اختیار و دیگر صفات او عین حقیقت و ذات او میباشند.
۴. اقسام توحید
۱. توحید در ذات و صفات
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ (۱) اللهُ الصَّمَدُ (۲) لَمْ یلِدْ وَلَمْ یولَدْ (۳) وَلَمْ یكُن لَّهُ كُفُوًا أَحَدٌ (۴)
به نام خداوند بخشندهی مهربان*بگو: او خدای یکتاست.(۱) خدای بینیاز [که همهی موجودات هستی برای رفع نیازشان روی به او کنند.](۲) نزاده، و زاییده نشده است،(۳) و هیچکس [در ذات و صفات] همانند و همتای او نمیباشد.(۴) (توحید)
قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ (۱) اللهُ الصَّمَدُ (۲) لَمْ یلِدْ وَلَمْ یولَدْ (۳) وَلَمْ یكُن لَّهُ كُفُوًا أَحَدٌ (۴)
به نام خداوند بخشندهی مهربان*بگو: او خدای یکتاست.(۱) خدای بینیاز [که همهی موجودات هستی برای رفع نیازشان روی به او کنند.](۲) نزاده، و زاییده نشده است،(۳) و هیچکس [در ذات و صفات] همانند و همتای او نمیباشد.(۴) (توحید)
توضیح:
مقصود از توحید ذاتی خداوند متعال آن است که او مثل و شبیهی در دات مقدس خود ندارد. توحید صفاتی نیز به دو معنا گفته شده است: ۱ـ صفات خداوند عین ذات اوست؛ یعنی خداوند موجودی مرکب از ذات و صفات نیست. به عبارت دیگر، چنین نیست که ذات خداوند از یک جهت عالم باشد و از جهت دیگر قادر و مختار باشد؛ بلکه علم، قدرت، اختیار و دیگر صفات او عین حقیقت و ذات او میباشند. ۲ـ خداوند در اوصافش بیهمتاست و مثل و مانندی ندارد. آیهی اول بر تفسیر اول از توحید صفاتی و آیهی آخر بر تفسیر دوم آن اشاره دارد؛ ضمن آنکه هر دو آیه توحید ذاتی را نیز دربردارد. (دقت کنید.)
حدیث:
امام علی(ع): «کَمالُ الإخْلاصِ لَه نَفْیُ الصِّفاتِ عَنْه؛ کمال اخلاص [و یکتایی] برای خداوند، نفی صفات [مخلوقات] از اوست.» نهجالبلاغه: خطبه ۱
محمد حاج ابوالقاسم و سیدمهدی هاشمی
نظرات شما عزیزان: