شرایط روزه داری صحیح و مورد قبول

روزه در اسلام و یا صیام آن است که انسان در تمام طول روز یعنی از اذان صبح تا اذان مغرب با قصد اطاعت از فرمان خدا، از چیزهایی که روزه را باطل می کنند مانند خوردن، آشامیدن و موارد دیگر اجتناب کند. روزه از آداب مذهبی و اسلامی است که برای تقرب به خدای متعال، آمادگی برای مراسم مذهبی، کفاره سرپیچی از قوانین مذهبی، پالایش بدن برای درک امور معنوی کاربرد دارد. مهمترین فایده روزه،تمایل انسان به پدید آوردن شرایط جسمی و روانی از نوع زاهدانه است که وسیله ای برای برقراری رابطه میان انسان و خدا ایجاد می کند در نتیجه با بالا بردن جایگاه نیازهای معنوی، خواسته های مادی را کمتر می کند. 

انواع روزه و شرایط صحیح روزه داری 

1- معنای روزه 

• در طلوع فجر (وقت وجوب امساک برای روزه گرفتن) فرقی بین شب های مهتابی و غیرمهتابی نیست.(اجوبه الاستفتاءات، س 354)
• مقتضی است که مؤمنین محترم "ایدیهُمُ الله تعالی " جهت رعایت احتیاط در امساک روزه، همزمان با شروع اذان صبح از رسانه ها برای روزه امساک کنند. (اجوبه الاستفتاءات، س 362)
• رگاه برای روزه دار اطمینان حاصل شود که اذان از هنگام داخل شدن وقت شروع شده جایز است به صرف شروع اذان، افطار نماید و صبر کردن تا پایان اذان لازم نیست.(اجوبه الاستفتاءات، س 360)
•  معیار شرعی در مورد وقت روزه، فجر صادق است نه کاذب، و احراز آن موکول به تشخیص مکلف است. (اجوبه الاستفتاء ات، س 351)

2- انواع روزه:

•  ملاک تاثیر روزه در ایجاد بیماری یا تشدید آن و عدم قدرت بر روزه گرفتن، تشخیص خود روزه دار نسبت به خودش است، بنابراین اگر پزشک بگوید روزه ضرر دارد، اما او با تجربه دریافته است که ضرر ندارد باید روزه بگیرد، همچنین اگر پزشک بگوید روزه ضرر ندارد ولی او بداند روزه برایش ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد نباید روزه بگیرد.(اجوبه الاستفتاءات، س 753)
• شخصی که روزه گرفتن برای سلامت او ضرر دارد یا ترس از ضرر داشته باشد نباید روزه بگیرد و در صورت گرفتن روزه ، روزه او صحیح نبوده و حرام است . خواه این یقین و خوف از تجربه شخصی حاصل شده باشد یا از گفته پزشک امین یا از منشأ عقلایی دیگر.(اجوبه الاستفتاءات، س 751، 753 و 755)
•  هر گاه عقیده اش این بود که روزه برای او ضرر ندارد و روزه گرفت و بعد فهمید روزه برای او ضرر داشته باید قضای آن را به جا آورد. (اجوبه الاستفتاءات، س 751)
•  اگر زنان باردار یا شیرده بترسند که روزه برای خودشان یا کودک ضرر داشته باشد، شکستن روزه بر آنها واجب است؛ گرچه قضای روزه نیز بر گردن آنهاست. 

3- روزه های واجب

4- شرایط وجوب روزه

• بلوغ
• عقل
• قدرت
• بی هوش نبودن
• مسافر نبودن
• حایض و نفسا نبودن
• ضرری نبودن روزه
• حرجی نبودن روزه

 برای افرادی روزه گرفتن واجب است که شرایط ذکر شده را دارا باشند .به همین دلیل روزه گرفتن بر کودک نابالغ، دیوانه، بیهوش، فردی که توانایی گرفتن روزه ندارد، مسافر، زن حایض و نفسا، کسی که روزه برای او ضرر یا حرج (مشقت زیاد) دارد واجب نیست. (اجوبه الاستفتاءات، س 357، 732، 735، 736، 739، 742، 745، 747، 748، 749، 751، 752، 753، 754، 755، 756 و 757)ـ

افراد نباید به دلیل ضعف بدن روزه خود را باطل نمایند اما اگر شدت ضعف به اندازه ای باشد که تحمل آن مشکل شود می تواند روزه خود را بخورد. علاوه بر این اگر روزه برای او ضرر داشته باشد و یا ترس از ضرر مانع از روزه گرفتن شود می تواند روزه نگیرد. بنابراین دخترانی که به سن بلوغ ـ که بنا به نظر مشهود همان تکمیل نه سال قمری است

چمی رسند واجب است روزه بگیرند و ترک آن به صرف دشواری، ضعف جسمانی و مانند آن جایز نیست. ولی اگر برای آنها ضرر داشته و تحمل آن برای ایشان همراه با مشقت زیاد باشد می توانند افطار کنند. (اجوبه الاستفتاءات، س 731 و 732 و استفتا از دفتر معظم له، باب روز، م 24) 

5- شرایط صحت روزه

صحت روزه:

1- اسلام

2- ایمان

3- عقل 

4- حایض و نفسا نبودن 

5- روزه واجب نداشتن (البته این شرط برای کسی است که می خواهد روزه مستحبی بگیرد). 

6- ضرری نبودن

7- ترک مفطرات 

8- بی هوش نبودن

9- داشتن نیت

توجه: 

 روزه از افرادی صحیح است که واجد شرایط فوق باشند، بنابراین روزه کافر، غیرشیعه دوازده امامی (بنا به نظر معروف)، دیوانه، بی هوش، مسافر، حایض و نفسا، روزه ای که برای فرد ضرر دارد، یا در آن نیت روزه نکرده یا یکی از مفطرات را عمدا انجام داده باطل است، همچنین روزه مستحبی کسی که روزه واجب دارد صحیح نیست.(اجوبه الاستفتاءات، س 738، 740، 742، 743، 746، 751، 752، 753، 755، 757، 758، 772، 773، 774، 824 و 833)

 

6- نیت روزه

1-معنی و لزوم و نیت

مانند همه عبادات دیگر ف روزه نیز باید همراه با نیت باشد ، یعنی خودداری انسان از خوردن و آشامیدن و سایر چیزهای باطل کننده روزه، به خاطر دستور خداوند باشد و همین داشتن عزم برای او کافی می باشد و نیازی به زبان آوردن آن نیست. (استفتا از دفتر مقام معظم له، باب روزه، م 3)

2- زمان نیت: 

* اگر اول شب نیت کرد که فردا روزه بگیرد و پس از آن به خواب رفت و تا بعد از اذان صبح بیدار نشد یا سرگرم کاری بود و از فرارسیدن صبح غافل بود، و پس از آن توجه یافت، روزه او صحیح است.(استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م 5) 

* از آنجا که شروع روزه از اول فجر است، نیت آن هم باید از آن لحظه به تأخیر نیفتد، و بهتر آن است پیش از فرارسیدن فجر، نیت روزه کند. 

الف:روزه های مستحبی:

از اول شب تا موقعی که به اندازه نیت کردن به مغرب وقت مانده باشد.

ب:روزه های واجب:

واجب معین مثل روزه ماه رمضان که تا قبل از طلوع فجر صحیح است؛ تا قبل از زوال که اگر از روی عمد باشد صحیح نیست. ولی اگر از روی فراموشی یا بی اطلاعی باشد بنابر احتیاط واجب نیت روزه کند و روزه بگیرد و بعدا نیز روزه آن را قضا نماید. بعد از زوال:کافی نیست. 

 واجب غیرمعین مثل روزه قضای ماه رمضان تا قبل از زوال:صحیح است و بعد از زوال:صحیح نیست. 

(استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م 4) 

* برای گرفتن روزه مستحبی انسان می تواند در هر وقت از روز که به فکر روزه بیفتد می تواند نیت کند و روزه او صحیح است، ب شرط اینکه تا آن لحظه کاری که موجب باطل شدن روزه است از او سر نزده باشد.(استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م 9) 

* کسی که در ماه رمضان، هنگام فرا رسیدن اذان صبح، نیت روزه را از روی عمد انجام نمی دهد و در طول روز نیت کند روزه او باط است و در عین حال باید تا غروب آن روز از همه چیزهای باطل کننده روزه اجتناب کند و بعد از ماه رمضان هم قضای آن روزه را به جا آورد.(استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م 6) 

* اگر در روزهای غیر ماه رمضان برای روزه واجب ، مانند روزه کفاره یا قضا تا نزدیک ظهر نیت نکند، چنانچه تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد، می تواند نیت کند و روزه او صحیح است.(استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م 8) 

* کسی که در ماه رمضان از روی فراموشی یا بی اطلاعی، نیت روزه نکرده و در اثنای روز ملتفت شود، در صورتی که کاری که روزه را باطل می کند انجام داده باشد، روزه آن روز باطل است ولی تا غروب از کارهای باطل کننده روزه خودداری کند، اما چنانچه تا هنگامی که ملتفت روزه می شود کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد اگر بعد از ظهر است روزه باطل است، و اگر پیش از ظهر است بنابر احتیاط واجب باید نیت روزه کند و روزه بگیرد و بعدا نیز روزه آن را قضا کند.(استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م 7) 

* کسی که روزه قضای ماه رمضان بر او واجب است نمی تواند روزه مستحبی بگیرد حتی اگر زمانی که وقت نیت روزه واجب تمام شده است (یعنی بعد از ظهر) هم نیت روزه مستحبی کند صحیح نیست، و چنانچه فراموش کند و روزه مستحبی بگیرد در صورتی که در اثنای روز (چه پیش از ظهر باشد یا بعد از ظهر) یادش بیاید روزه مستحبی او باطل می شود، حال اگر پیش از ظهر باشد می تواند نیت روزه قضای ماه رمضان کند و روزه اش درست است.(اجوبه الاستفتاءات، ص 743 و استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م 10)

 

توجه: 

•  کسی که گرفتن روزه قضای ماه رمضان بر عهده دارد اگر به نیت روزه مستحب ، روزه بگیرد، به جای روزه قضایی که بر عهده اش هست محسوب نمی شود.(اجوبه الاستفتاءات، س 816)
•  کسی که نمی داند روزه قضا برعهده دارد یا نه، اگر به نیت آنچه که شرعا مأمور به آن است اعم از روزه قضا یا مستحبی، روزه بگیرد و در واقع روزه قضا بر عهده اش باشد به عنوان روزه قضا محسوب می شود.(اجوبه الاستفتاءات، س 815) 

* اگر مریضی شخص در طول روز خوب شود ، نیت کردن و گرفتن روزه در آن روز بر او واجب نیست اما اگر بهبودی پیش از ظهر باشد و تا آن موقع کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد احتیاط مستحب آن است که نیت روزه کند و روزه بگیرد و پس از ماه رمضان باید آن روز را قضا کند.(استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م 11) 

3- استمرار در نیت:

الف:در روزه، واجب است نیت، استمرار داشته باشد. 

*نیت قطع روزه (یعنی در اثنای روز از نیت روزه گرفتن برگردد به طوری که قصد ادامه روزه نداشته باشد):روزه اش باطل می شود و قصد دوباره او برای ادامه روزه فایده ندارد. 

**تردید در ادامه روزه (به این معنی که هنوز تصمیم نگرفته است روزه را باطل کند.) 

***نیت قاطع (یعنی تصمیم بگیرد کاری را که موجب باطل شدن روزه است صورت دهد و هنوز آن را انجام نداده است. ):در این دو صورت (** و ***)، احتیاط واجب آن است که روزه را تمام کند و بعدا هم آن را قضا نماید.(اجوبه الاستفتاءات، س 758، استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م 14)

4- نیت در یوم الشک:

روز آخر شعبان که شخص نمی داند اول ماه رمضان است یا آخر شعبان ( یوم الشک ) اگر بخواهد روزه بگیرد نمی تواند نیت روزه ماه رمضان کند بلکه نیت او باید برای روزه مستحبی و یا قضای روزه های قبل باشد و اگر بعدا معلوم شود که رمضان بوده از رمضان حساب می شود و قضای آن روز لازم نیست، و اگر در اثنای روز بفهمد که ماه رمضان است باید از همان لحظه نیت روزه رمضان کند.(استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م 12 و 13) 

توجه:

 آنچه گفتیم در ارتباط با روزه واجب معین از قبیل روزه ماه رمضان و نذر معین و مانند آن است، اما در روزهای مستحب و نیز روزه های واجب غیرمعین که وجوب آن مخصوص به روز معینی نیست اگر تصمیم بر قطع روزه بگیرد ولی کاری که روزه را باطل می کند از او سر نزند و بعدا دوباره تا پیش از ظهر و در مستحب تا غروبـ نیت روزه کند روزه او صحیح است.(استفتاء از دفتر مقام معظم له، باب روزه، م 14 و 15) 

مفطرات روزه 

به کارهایی که روزه را باطل می کند «مفطرات روزه» می گویند که شامل موارد زیر می باشد :

• خوردن و آشامیدن 
• قی کردن عمدی 
• رساندن غبار غلیظ به حلق (بنابر احتیاط واجب) 
• جماع (آمیزش جنسی) 
• باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح 
• دروغ بستن به خدا و پیامبران و معصومین(ع) (بنابر احتیاط واجب)
• فرو بردن تمام سر در آب (بنابر احتیاط واجب)
• اماله (تنقیه) کردن با مایعات 
• استمنا (خود ارضایی جنسی) 

نکات مهم در مورد مفطرات روزه 

هرگاه روزه دار از روی اختیار و یا به عمد کاری را که روزه را باطل کند انجام دهد، روزه او باطل می شود اما اگر از روی عمد کاری انجام ندهد مانند لغزیدن پا و رفتن به درون آب، غذا خوردن از روی فراموشی، ویا به زور ریختن چیزی در گلوی او، موجب باطل شدن روزه نمی شود و تفاوتی هم میان اقسام روزه مانند واجب، مستحب، ماه رمضان و غیره وجود ندارد.

توجه: 

هرگاه شخصی به انجام مفطری شک کند که آن را انجام داده است و یا خیر، مثلاً آبی که داخل دهان کرده بیرون ریخته یا نه یا غبار غلیظی که وارد دهان شده آن را فروبرده است یا نه، روزه اش صحیح است. 

هرگاه روزه دار خودش بر اثر اکراه دیگری مرتکب مفطری شود (و به عبارت دیگر مجبورش کنند که خودش افطار کند، مثلاً به او بگویند اگر غذا نخوری ضرر جانی یا مالی به تو می زنیم و او خودش برای جلوگیری از ضرر، غذا بخورد) روزه اش باطل می شود.

اگر شخص روزه دار سهواً یکی از کارهایی را بکند که موجب باطل شدن روزه است و سپس به خیال این که روزه اش باطل شده، عمداً بار دیگر یکی از آن کارها را انجام دهد، روزه ی او باطل می شود.

کفاره ی افطار عمدی روزه ی ماه رمضان

1. وجوب کفاره و موارد آن

الف) هرگاه شخص روزه دار از روی عمد ، اختیار و بدون عذر شرعی در ماه مبارک رمضان کارهایی که روزه را باطل می کند، علاوه بر باطل شدن روزه و واجب شدن قضا ،کفاره نیز بر او واجب است اعم از این که هنگام انجام مفطر، عالم به وجوب کفاره باشد یا نه.

توجه:

 

اگر به دلیل بی اطلاعی از احکام شرعی ، شخص روزه دار کاری را انجام دهد که روزه را باطل می کند، مثل این که نمی دانست سر زیر آب کردن روزه را باطل می کند و سر زیر آب کرد، روزه اش باطل است و باید آن را قضا کند، ولی کفاره بر او واجب نیست.

اگر شخصی به خاطر داشتن عذر ، احتمال دهد که روزه ی ماه مبارک رمضان بر او واجب نیست و به همین دلیل روزه نگیرد ولی بعداً معلوم شود که روزه بر او واجب بوده، علاوه بر قضا، کفاره هم بر او واجب است. (صرف احتمال عدم وجوب روزه ی ماه مبارک رمضان برای افطار کافی نیست). بلی اگر افطار به علت ترس از ضرر باشد و ترس هم منشأ عقلایی داشته باشد کفاره ندارد، ولی قضا بر او واجب است.

اگر به بنابر دلیلی باطل کردن روزه برای او جایز یا واجب شود، مانند این که او را مجبور کنند کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد، یا برای نجات جان غریق خود را در آب بیندازد، در این صورت، کفاره بر او واجب نیست، ولی باید قضای آن روز را به جا آورد.

ب) هرگاه روزه دار در ماه رمضان با همسر خود که روزه دار است جماع کند و زن نیز به آن راضی باشد بر هر یک از آنان حکم افطار عمدی جاری است و علاوه بر قضا، کفاره هم بر هر دو واجب است.

ج) اگر روزه دار به گفته ی کسی که می گوید مغرب شده و اعتماد به گفته ی او نیست، افطار کند و سپس بفهمد که مغرب نبوده، قضا و کفاره بر او واجب می شود.

د) اگر چیزی از اندرون روزه دار به دهان او برگردد، نباید آن را دوباره فرو برد، و اگر عمداً فرو ببرد قضا و کفاره بر او واجب است.

2. مقدار کفاره و کیفیت آن

الف) کفاره ی افطار عمدی روزه ی ماه مبارک رمضان در شرع اسلام یکی از سه چیز است: 

1. شصت فقیر را غذا دادن 

2. دو ماه (شصت روز) روزه گرفتن 

3. آزاد کردن یک برده

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: