كلید فهم قرآن چیست؟

یکی از راه های فهمیدن هر موضوعی ، دست یابی به شاه راه و راه اصلی است که ما به مقصود برساند .

فهم قرآن نیز ازاین موضوع مستثنی نبوده و شاه راه دست یابی به فهم آن ، طبق کلام خود تدببر به آیات نورانی اش می باشد .

توصیه به تدبّر در آیات قرآنی

« اَفلا یتَدَبَّرونَ القرآن ام علی قلوب اقفالُها؛ آیا به آیات قرآن نمی‌اندیشند؟ یا بر دلهایشان قفل‌هایی است ».(سوره محمد، آیه 24)

لغات قابل توجه:

1) تدبّر ـ از دبر به معنای عقب و تدبّر به معنای تفكر و تأمّل است .

2) قلب ـ برگرداندن، وارونه كردن.

قرآن به قلب بیشتر تكیه كرده و به او چیزهایی نسبت می‌دهد كه به مغز نسبت می‌دهند. قرآن قلب را منشأ خیر و شر می‌داند . برای روشن شدن قلب از نظر قرآن ، باید الفاظ قلب ، نفس ، صدر و فؤاد را با هم مقایسه نمود.

3) أقفال جمع «قفل» است و یك مرتبه در سوره محمد (ص) آیه 24 آمده است.

امام خمینی ـ رحمة الله علیه ـ درباره تفكّر و تدبّر در آیات شریفه قرآن در صفحه 199 كتاب « آداب الصلوة » می‌فرمایند:

«یكی دیگر از حجب كه مانع از استفاده از این صحیفه نورانیه است، اعتقاد به آن است كه جز آنچه كه مفسران نوشته یا فهمیده‌اند كسی را حق استفاده از قرآن شریف نیست و تفكّر و تدبّر در آیات شریفه را به تفسیر رأی كه ممنوع است ، اشتباه نموده‌اند و بواسطه این عقیده باطله ، قرآن شریف را بكلی مهجور نموده‌اند.»

پیام‌های آیه:

1. امر به تدبر در آیات قرآنی

2.عمل به دستورات قرآنی به هر مقدار كه فهمیده‌شود.

3. توبیخ و سرزنش كسانی كه قرآن می‌خوانند و در آیات آن تدبّر نمی‌كنند

4. کسی قرآن می‌خواند و در آیات آن تدبّر نمی كند ، با دست خود قفل بر دل خود زده و قفل زدن به دل ، یعنی عدم تدبّر در آیات قرآن

آیه‌ای دیگر درباره توصیه به تدبّر

« كتاب انزلناه الیك مبارك لِیدَّبَّرُوا آیاتِه وَ لِیتَذَكَّر اولوا الالباب ؛(این) كتاب مباركی است كه آن را به سوی تو نازل كردیم تا درباره (آیات) آن بیاندیشند و خردمندان پند گیرند».(سوره ص ، آیه 28)

پیام‌های آیه:

1. آیه با كتاب شروع می ‌شود، توجهی است برای خواننده قرآن كه به موضوع بعد از كتاب دقت نماید.

2.نزول قرآن از طرف فرستنده به منظور آشنا شدن با موضوعات آن است.

3.كتاب، كتاب مباركی است .اگر خواننده كتاب دستورات آن را سرلوحه برنامه زندگی خود قرار دهد ، همانگونه كه كتاب مبارك است ، برای خود و جامعه‌ای كه در آن زیست می‌نماید، مبارك و با بركت است.

4. برای درك مفاهیم آیات این كتاب، باید در آیات آن تدبّر و تفكّر نمود

5. صاحبان اندیشه ، با اندیشه در آیات قرآن ، مطالبی كه پروردگار متعال بالقوّه در وجودشان به ودیعه نهاده، به‌یاد خواهند آورد.

قرآن برای عموم مردم بیان و برای متقین ارشاد و موعظه است ؛« هذا بیان للنّاس و هدی و موعِظَة لِلمتَّقین ؛ این قرآن برای مردم بیانی و برای متقین (پروا پیشگان) رهنمود و اندرزی است». (سوره آل عمران، آیه 138)

لغات قابل توجه در آیه:

1) بیان ـ از بان به معنای آشكار و ظاهر شدن است.

بیان به معنی آشكار شدن و هم چنین قطع شدن گفته شده‌است.

2) للنّاس ـ برای نوع انسان‌ها.

3) هدی ـ به معنای هدایت یافتن و هدایت كردن ـ ارشاد و راهنمایی از روی لطف و خیرخواهی گفته می شود .

4) موعظه ـ وعظ مصدر است كه اسم مصدر آن موعظه است و به معنای اندرز و پند دادن می‌باشد.

5) متقین ـ جمع متقی است ـ متقی از تقواست ـ ریشه لغت تقوا، وقایه است ـ وقایه، یعنی نگهداری از ضررهایی كه به چیزی می‌رسد .هر فرد مسلمان باید از ضررهایی كه به اندیشه و گفتار و كردارهای او می‌رسد خود را حفظ كند تا با تقوا باشد . خوب بیاندیشد ، زیبا سخن بگوید و كرداری نیكو داشته باشد و از این جهت است كه قرآن اشاره دارد كه فقط منحصراً اعمال متقین مورد پذیرش پروردگار خواهد بود؛ « انّما یتَقَبَّلَ اللّه مِنَ اللّه المتّقین».(سوره مائده ،آیه 27)

پیام‌های آیه:

1. قرآنی كه توسط پروردگار فرستاده شده ، دستورات و اوامر آن برای عموم مردم روشن است و اوامر و دستوارت اخلاقی آن برای همه قابل استفاده و هم چنین قابل اجرا و عملی است.

2. سراسر قرآن ارشاد و راهنمایی است . باید قرآن خواند و با مفاهیم آن آشنا شد و به دستورات آن عمل نمود تا از ارشاد و راهنمایی های قرآنی بهره‌های معنوی برد.

3. انسان در هر حال و موقعیتی باشد ، نیاز به موعظه و پند و اندرز دارد.

 چه بهتر است که با موعظه‌های قرآنی آشنا شویم و سعی كنیم، اندرزهای قرآنی را عمل نماییم.

4. برای اینكه از ارشاد و اندرز قرآنی استفاده كنیم، باید بر اساس توضیحی كه در معنای متقین داده شد ، با تقوا باشیم .

بخش قرآن تبیان

منبع : مقاله محمد پیراینده