واحدی نیز از کلبی، در اسباب النزول خود، این آیه را روایت کرده است و سپس میگوید: «این آیه درباره علی ابن ابیطالب(رض) نازل شده است، زیرا علی(رض) در رکوع، انگشتر خود را به سایلی بخشیده است (واحدی، اسباب النزول؛سوره مائده ،آیه ۵۵).
از پیامبر(ص) روایت شده است که دست بر سینهاش گذاشت و فرمود:
«أنَا مُنذرٌ وَ لِکُل قَومٍ هاد وَ أومَأ بِیدهِ اِلی ال عَلیٍ، فَقال: أَنتَ الهادیٌ یا عَلی، بِکَ یَهتدی المُهتَدونَ بَعدی» (مستدرکالصحیحین، ج ۳، ص ۱۲۹؛ کنزالعمال، ج ۶، ص ۱۵۷؛ طبری، فخر رازی و سیوطی هم در تفسیر آیات، این حدیث را آوردهاند)
یعنی:
«من میترسانم و هر قومی نیز راهنمایی دارند. سپس به سوی علی(رض) اشاره کرد و فرمود: ای علی، تو راهنما هستی، پس از من هدایت شدهها با تو هدایت میشوند و راه راست را در پیش میگیرند.»
از پیامبر(ص) منقول است که دربارهی آیه
«أفَمَن کانَ مُؤمناً کَمَن کانَ فاسِقاً لایَستوون» (سجده، ۱۸)
یعنی:
«آیا کسی که با ایمان باشد، با فاسق یکسان است نه! هرگز مؤمن و فاسق یکسان نیستند.»
فرمود: مومن، علی(رض) و فاسق و گمراه هم ولید پسر عقبه است (این حدیث را ابن جریر طبری و سیوطی در درالمنثور و زمخشری در الکشاف و واحدی در اسبابالنزول آوردهاند و در تاریخ بغداد و الریاض انضرة نیز آمده است). همچنین دربارهی
« فَإِنَّ اللهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِیلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِینَ » (تحریم، ۴)
«چون که خداوند یار و محافظ اوست و جبرئیل و صالح مومنان نیز یاور او هستند.»
پیامبر(ص) فرموده است: منظور از صالحالمومنین در این آیه، علیبن ابوطالب(رض) است (سیوطی، الدر المنثور؛ متقی هندی، کنزالعمال، ص ۲۲۷، عسقلای فتح الباری، ج ۳، ص ۲۷ و هیثمی، مجمع، ص ۱۹۴).
هنگام نازل شدن آیهی «وَتَعِیَهَا أُذُنٌ وَاعِیَةٌ: و گوشهای شنوا آن را دریابد» (حاقه، ۱۲). پیامبر مکرم(ص) به علی(رض) فرمود: «سألت الله أن یَجعَلها أذنَکَ» از خدا خواستهام که این گوش هوشیار را گوش تو قرار بدهد. در این باره علی(رض) میفرماید: «فَما سَمعتُ شَیئاً مِن رَسولُ الله فَنسیتُهُ: هر چیزی که از پیامبر خدا(ص) شنیدهام، فراموش نکردهام (ابن جریر طبری، زمخشری، هیثمی، سیوطی و متقی هندی در کتب خود این حدیث را روایت کردهاند). واحدی نیز در اسبابالنزول از جمعی از راویان روایت کرده است که پیغمبر فرمود: یا علی، خدا به من فرمان داده که به تو نزدیک شوم و از تو دور نباشم. چیزهایی را یادت بدهم تا هشیار شوی. خدا نیز هوشیاری تو را میخواهد. سپس این آیه نازل شد:
«إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ (بینات، ۷)
آنانی که ایمان آوردهاند و عمل نیک انجام میدهند، آنان بهترین و والاترین مردمان این جهان هستند.
پیغمبر مکرم اسلام(ص) در این رابطه میفرماید: ای علی، اینها تو و پیروان تو هستند (ابن جریر طبری و سیوطی در درالمنثور این حدیث را روایت کردهاند. همچنین این حدیث در صواعق المحرقه، ص ۹۶ و نورالابصار، صص ۷۰ و ۱۱۰ و کتاب شبلنجی نیز آمده است).
احادیث
در شأن علیبن ابیطالب(رض)، روایات فراوانی از زبان پیامبر اسلام(ص) در کتب حدیثی ثبت است که به خلاصهای از آن اشاره میشود.
پیغمبر مکرم اسلام(ص)، هنگامی که فاطمه(س) را به عقد علی(رض) درآورد، خطاب به علی(رض) فرمود: «خدا به من فرمان داد تا فاطمه را با چهارصد مثقال نقره، به همسری تو دربیاورم، اگر تو راضی باشی.» گفت: «ای پیغمبر خدا، راضی هستم.» انس پسر مالک میگوید که پیغمبر فرمود: «خدای بزرگ هر دوی شما را به هم برساند و تلاشتان را به سوی خوشبختی رهنمون سازد و برکت به زندگیتان اندازد و از شما نیز نوه و فرزندان بسیار و نیکو به وجود آورد.» (محبالدین الطبری، ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، ص ۳۰)
در روایتی آمده است که پیامبر وضو گرفت. سپس آب وضو را به صورت علی(رض) و فاطمه(س) پاشید و فرمود: «اَلَّلهم بارِکَ لَهُما فی نَسلِهِما» (التحاف بحث الاشراف، عبداللهبن محمدبن عامر الشیرازی الشافعی، ص ۲۱) یعنی، خدایا رحمت و برکت بر سر اینان و نوههایشان بباران.
همچنین در روایت آمده است، هر گاه کسی به خواستگاری فاطمه(س) میرفت، پیامبر عذر میخواست و میفرمود: «هنوز فرمانی، در این باره بر من نازل نشده است.» (محبالدین الطبری، ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، ص ۳۰)
پیامبر همچنین فرموده است: «اِنَّ الله جَعَل ذریَّة کُلَّ نَبیٍ فی صُلبهِ وَ جَعَل ذُریَّتی فی صُلبِ هذا یَعنی عَلیاً (همان) یعنی خدا نسل هر پیغمبری را از پشت او، به ثمر رساند به جز نسل مرا که از پشت علی به ثمر میرساند. در این باره روایت شده است که هر گاه پیغمبر(ص) حسن و حسین(رض) را در آغوش میگرفت، میفرمود: «کُل وَلَدِ أَب فَاِنَّ عَصَبتَهُم لِابیهِم ما حَلا وَلَد فاطِمةُ فَاِنّی أنا أبوهُم وَ عَصَبتهُم» (احمد طبرائی، مناعت، المعجم الکبیر، جلد ۱ ص ۲۴؛ متقی الهندی، کنزالعمال جلد ۶ ص ۲۲؛ محبالدین الطبری، ذخائر العقبی ص ۱۲۴؛ سیوطی، احیاء المیت ص ۱۱۹) طبرانی همچنین از عمر روایت کرده است که پیغمبر مکرم(ص) فرمود: «کُلُ نَبی أُنثی فَانَّ عَصَبتَهُم لِابیهِم ما حَلا وَلد فاطِمةُ فَانَّی أنا أَبوهُم وَعَصَبتَهُم: فرزند هر مذکوری، متعلق به پدر است و خانواده نیز به پدر بر میگردد، بجز کودکان فاطمه که من پدر آنان هستم.»
ام سلمه(رض) روایت کرده است: «کانَ رَسولُ الله اِذا غَضَب لَم یَجتری ءَاَحدُ اَن یُکلمة اِلّا عَلی» (الاوسط، طبرانی، ینابیع المودة، ص ۳۳۸؛ الاتحاف ص ۱۵۳؛ تاریخ الخلفاء ص ۶۶؛ صواعق المحرقه، ص ۷۳؛ نورالابصار ص ۷۳؛ کنوز الحقایق؛ ارجح المطالب، ص ۴۶۷؛ مجمع الزوائد ح ۹، ص ۱۱۶؛ مناقب سیدنا علی، ص ۴۲؛ مستدرک حاکم و تلحیض المستدرک، ج ۳، ص ۱۳۰؛ السراج المنیر، ص ۱۴۳؛ الشرف الموید، ص ۱۱۳؛ اسعاف الراعنین، ص ۱۷۵؛ الکواکب الدریه، ج ۱، ص ۳۹؛ مناقب المرتضی، ص ۱۵۵) یعنی آنگاه که رسول مکرم(ص) غضبناک میشد، احدی جز علی، جرأت سخن گفتن با حضرت را نداشت.
وی همچنین میگوید: «سَمعتُ رَسول الله(ص) یَقولُ: عَلیٌّ مَعَ القُرآن وَ القُرآن مَعَ عَلی، لا یَفتَرقان حَتّی یَردا عَلی الحَوض» (الاوسط و طبرانی، و ینابیع الموده، ص ۱۰۳؛ باب العشرون و باب التاسع و الخمسون، ص ۲۳۹) از رسول خدا(ص) شنیدم که فرمود: «علی(رض) با قرآن و قرآن با علی(رض) است. این دو تا ورود به حوض کوثر؛ از یکدیگر جدا نمیشوند.» همچنین در روایتی دیگر آمده است: «عن ام سلمه قالت: قال رسولالله: علی و شیعته هم الفائزون یوم القیامه» پیامبر اکرم(ص) فرمود: علی(رض) و پیروانش در روز قیامت پیروزند و نیز آمده است: «لا یَبغِضکَ مُؤمنُ وَ لا یُحِبَّکَ مُنافِقٍ» (ینابیع الموده، الباب السادس) مؤمنی تو را دشمن نمیدارد و منافقی تو را دوست نمیدارد.
ام سلمه(رض) در روایتی دیگر میگوید: که از پیامبر خدا(ص) شنیدم که میفرمود: «مَن کُنتُ مَولاةُ فَعَلّیٌ مَولاه، اَلّلهُمَ وَ آل مِن والاهُ وَ عادَ مِن عاداة وَ اَنصُر مِن نَصرهُ وَ أخذَلُ مِن خَذَلَهُ» (الاختصاص، ص ۷۴) یعنی هر که من مولای او باشم، علی(رض) هم مولای اوست. خدایا دوست بدار، آن که علی را دوست میدارد و دشمن بدار، فردی را که خصم علی(رض) است و یاری کن آن که او را یاری میکند و از یاری خود محروم ساز هر که او را یاری نمیکند.
ام سلمه(رض) همچنین گفته است که رسول خدا(ص) فرمود: «عَلیٌ مِنَّی وَ أنَا مِن عَلیٌّ وَ لا یُؤدی عَنّی اِلّا اَنا أَو عَلی» (ینابیع الموده، به نقل از مستدرک حاکم و اوسط طبرانی) یعنی علی از من و من از علی هستم، هیچ کس مگر خودم یا علی ذمه مرا نپردازد.
عایشه(رض) نیز میگوید: هرگز فاضلتر از فاطمه(س) به جز پدر بزرگوارش و شوهر گرانقدرش ندیدهام (ینابیع الموده، ص ۲۰۴، سنن ترمذی و الطبقات الکبری).
ام سلمه(رض) همچنین روایت میکند که رسول مکرم(ص) فرمودند: «اِنَّ الله اِختارَ مِن کُلَّ نَبیِّ وَصیاً وَ عَلیٌّ وَصیی فی عِترَتی وَ اَهلُ بَیتی وَ أُمَّتی بَعدی» (همان، ص ۹۰) یعنی خدا برای هر پیامبری جانشینی برگزید و علی، جانشین من بعد از من در عترت، اهل بیت و امت من است.
احمد و حاکم به مسند صحیح از ام سلمه(رض) روایت کردهاند که رسول خدا(ص) فرمودند: «مَن سَبَّ عَلیاً فَقدَ سَبَّنی» (مسند احمد، کنز العمال، ج ۶ ص ۱۵۷ و ینابیع الموده، ص ۳۳۹) یعنی کسی که علی را دشنام دهد، مرا دشنام داده است.
امالمومنین عایشه(رض) میگوید: «کُنتُ عِندَ النَّبیُ اِذ دَخَلَ عَلیٌ فَقال : هذا سَیِدُ العرَب» (ارجح المطالب، ص ۲۰؛ صواعق محرقه، ص ۱۲۰؛ کنزالعمال، ص ۶۰ و کنایة الطالب، ص ۱۱) در نزد پیامبر(ص) بودم که علی(رض) وارد شد، رسول خدا فرمود: این مرد، آقای عرب است.
ترمذی به سند حسن غریب، از عایشه(رض) روایت کرده است، هنگامی که از وی پرسیدند، چه کسی از انسانها نزد رسول خدا محبوبتر بود، فرمود: فاطمه(س) سوال کردند: از مردان، پاسخ داد: شوهرش، تا آنجا که من میدانم، مردی است که پیوسته در روزه و نماز است. (صحیح ترمذی، ج ۲، ص ۴۷۵ و ریاض النضره، ج ۲، ص ۲۱۳)
عایشه(رض) همچنین گفته است که پیامبر مکرم(ص) فرمود: «ذکر علی عبادة» یعنی یاد علی(رض)، عبادت است (کتاب سبعین مناقب فی فضائل امیرالمومنین علی ابن ابیطالب، الحدیث السادس و الاربعون، به نقل از صاحب الفردوس؛ ینابیع المودة، ص ۲۸۱، سبعین مناقب بحار، ج ۳۸، ص ۱۹۹ و مناقب خوارزمی، ص ۲۶۱).
دیلمی از عایشه روایت میکند که رسول خدا(ص) فرمود: «بهترین برادرانم علی(رض) و بهترین عموهایم حمزه و یاد علی(رض) عبادت است.» (صواعق المحرقه، ص ۷۲؛ ینابیع المودة، ص ۲۴۰ و فیض الغدیر، ج ۳، ص ۴۸۳)
نظرات شما عزیزان: