برخی از موانع فهم قرآن عبارتند از:
1. ناآشنایی به زبان قرآن و توجّه کافی نکردن به ترجمه های فارسی.
2. زیاده روی در توجّه به آداب قرائت و مخارج حروف و بی عنایتی به معانی و معارف آن.
3. محدودساختن بی منطق قرآن به یک معنا و انس گرفتن و تعصّب ورزیدن بر آن.
4. پیش داوری و حمل کردن آرای شخصی بر قرآن که از آن به »تفسیر به رأی« نام می برند.
5. بی توجهی به درس آموزی از قرآن کریم و عمل نکردن به فرامین آن.
امام خمینی رحمهم الله راه استفاده از قرآن را داشتن روحیه درس آموزی از قرآن می داند:
مطلب مهمّی را باید در نظر بگیری که با توجّه به آن راه استفاده از کتاب شریف بر تو باز شود و ابواب معارف و حِکم بر قلبت مفتوح گردد و آن این است که به کتاب شریف الهی نظر تعلیم داشته باشی و آن را کتاب تعلیم و افاده بدانی و خود را موظف به تعلّم و استفاده بدانی.(آداب الصلوة، امام خمینی رحمهم الله، ص 192)
6. ارتکاب گناهان، داشتن صفات ناپسند و پیروی از هواهای نفسانی.
هر یک از این امور دل را تاریک می سازد و نورانیت و صفای باطن را برای درک معارف قرآن از بین می برد. خدای تعالی متکبران را از فهم آیات الهی محروم می سازد(اعراف (7)، آیه 146)
و پیروی هواهای نفسانی را باعث تاریکی دل و بسته شدن چشم بصیرت می شمارد.(جاثیه (45)، آیه 23)
گستره تدبّر در قرآن
قرآن کریم معارف گسترده ای را در حوزه های گوناگون معرفتی از خداشناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و فرجام شناسی تا سرگذشت اقوام و انبیاء گذشته و راه و رسم عبودیت و سیر و سلوک، پیش روی ما قرار می دهد. امام خمینی رحمهم الله فهرستی از مطالب مهم قرآن را چنین بیان می دارد:
1. دعوت به معرفت اللَّه و بیان معارف الهیه.
2. دعوت به تهذیب نفوس و بیان کیفیت سلوک الی اللَّه.
3. سرگذشت انبیاء، کیفیت تربیت آنان از سوی خدا، کیفیت تربیت مردم و چگونگی سیر و سلوک آنان.
4. حکمت ها و مواعظ الهی.
5. بیان احوال کفار و منافقین و دشمنان انبیاء و عواقب آنها از جمله ابلیس.
6. قوانین شریعت و آداب و سنن الهی.
7. احوال معاد و براهین اثبات آن و کیفیت عقاب و ثواب و تفاصیل بهشت و جهنم.
8. براهینی که خدای متعال برای اثبات معارف حقه یا خود اقامه کرده یا از انبیا حکایت نموده است.(آداب الصلوة، امام خمینی رحمهم الله، ص 184 و 190)
با کنار زدن موانع فهم قرآن و تدبّر درست در هر یک از حوزه های معارف قرآنی می توان به گونه ای از بصیرت قرآنی دست یافت.
جمع بندی
بصیرت دینی فهم عمیق دینی و بینایی و دید نافذی است که از شناخت درست و عمل به آموزه های دینی به دست می آید. قرآن کتابِ هدایت و مهم ترین منبع بصیرت بخشی و آگاهی آفرینی است. برای بهره بردن از نور بصیرت و آگاهی قرآن باید موانع و حجاب های فهم قرآن را از فکر و جان کنار زد و با تقوا و طهارت دل و رعایت آداب ظاهری و باطنی به تلاوت و تدبر در ابواب گوناگون معارف قرآن پرداخت. بی توجهی به حجاب ها و موانع، رعایت نکردن آداب ظاهری و باطنی تلاوت قرآن و اندیشه نکردن در معارف بلند قرآن موجب محرومیت از نور بصیرت قرآنی است.
نظرات شما عزیزان: