مقدمه
بصیرت از ریشه لغوی »بصر« به معنای چشم می باشد. لفظ بصیرت از نظر لغوی به معنای بینایی است اما در اصطلاح به بینایی قلبی و درونی و درک و فهم عمیق مسائل گفته می شود. در این استعمال بعد معنوی و اندیشه انسان همانند جسم او فرض شده است که چشم دارد همانگونه که چشم انسان در مقدم ترین نقطه بدن او را از حوادث و اتفاقات محیطی پیش رو باخبر می کند. بصیرت که همان درک و فهم سریع، دقیق و به موقع مسائل است نیز در حوزه مسائل فکری، اعتقادی و اخلاقی رفتاری انسان را به تشخیص صحیح موقعیت و تصمیم و عمل صحیح رهنمون می شود. به همین دلیل نقطه آغاز حرکت اعتقادی اسلام و دعوت به حق بر اساس تعالیم دینی بصیرت است. خداوند در قرآن کریم، پیامبرصلی الله وعلیه وآله و همه پیروانش را به دعوت به حق و حرکت در مسیر حق و صراط مستقیم الهی بر اساس بصیرت مأمور می کند و می فرماید: »قُلْ هذِهِ سَبِیلی أَدْعُوا إِلَی اللَّهِ عَلَی بَصِیرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِی« (یوسف: 108) یعنی راه هدایت و صراط مستقیم رسیدن به خدا، صراط درک و فهم و تشخیص صحیح و ظایف و عمل بر اساس آن است.
پیامبر اعظم اسلام صلی الله وعلیه وآله نیز در تایید ضرورت بصیرت و فهم عمیق در عرصه عمل و رفتار، انسان فاقد بصیرت را کور واقعی نامیده اند »لیس الاعمی من یعمی بصره ان الاعمی من تعمی بصیرته« یعنی انسانی که درک صحیحی ار موقعیت و شرایط ندارد(نهج الفصاحه، 2373)
تصمیم و عمل او مانند حرکت یک انسان کور است که هر لحظه خطر برخورد او با موانع و یا سقوط او وجود دارد. انسان کور برای حرکت خود به انسانهای بینا تکیه می کند. دیگران دست او را می گیرند و از خیابان عبور می دهند. انسان فاقد بصیرت نیز باید دست خود را در دست انسانهای آگاه و بصیر قرار دهد تا از تصمیمات و اقدامات ناصحیح و عواقب آن در امان بماند و یا اینکه سکوت کند و هیچ حرکت و اقدامی نکند چرا که هر اقدام و سخن ناآگاهانه او را به منجلاب هلاکت می اندازد.
امام صادق علیه السلام نیز در تشبیهی دیگر عمل انسان فاقد بصیرت را به حرکت انسان در جاده و مسیر اشتباهی تشبیه نموده اند که انسان را به مقصد هدایت نمی کند بلکه هر چقدر سرعت حرکت او بیشتر باشد از مقصد دورتر می شود و تلاش و حرکت او نتیجه ای نخواهد داشت.
العامل علی غیر بصیرة کالسائر علی غیر الطریق فلا یزیده سرعة السیر الا بعدا(کافی، ج 1، ص 43)
یعنی اگر انسان در عمل خود بصیرت کافی نداشته باشد، هدف خود را نداند و مقصد خود را خوب نشناسد، ممکن است جاده را اشتباهی بگیرد و در نتیجه هرچقدر بیشتر حرکت کند از هدفی که باید می رفت دورتر می شود. از نگاه قرآن کریم انسانی که سعادت را در غیر بندگی خداوند و در غیر صراط مستقیم الهی جستجو کند گمراه و ظالم به نفس است و برای چنین کسی کلمات آسمانی قرآن هم تاثیری ندارد. بلکه برای انسان فاقد بصیرت قرآن و تفسیر و کلمات نورانی پیامبران و(اسراء: آیه 83)
امامان چیزی جز ضرر و زیان نصیب او نمی کند چراکه حجاب او می شود.
مقام معظم رهبری (حفظه اللّه تعالی) که در طول سالیان گذشته به مناسبت های مختلف در جمع خواص و عموم مردم به بحث بصیرت پرداخته اند در آخرین اشاره خود به اهمیت این موضوع فرمودند:
اینی که من در طول چند سال گذشته همیشه بر روی بصیرت تأکید کرده ام، به خاطر این است که یک ملتی که بصیرت دارد، مجموعه جوانان یک کشور وقتی بصیرت دارند، آگاهانه حرکت میکنند و قدم برمیدارند، همه تیغهای دشمن در مقابل آنها کند می شود. بصیرت این است. بصیرت وقتی بود، غبارآلودگی فتنه نمی تواند آنها را گمراه کند، آنها را به اشتباه بیندازد. اگر بصیرت نبود، انسان ولو با نیت خوب، گاهی در راه بد قدم می گذارد. شما در جبهه جنگ اگر راه را بلد نباشید، اگر نقشه خوانی بلد نباشید، اگر قطب نما در اختیار نداشته باشید، یک وقت نگاه میکنید می بینید در محاصره دشمن قرار گرفته اید؛ راه را عوضی آمده اید، دشمن بر شما مسلط می شود. این قطب نما همان بصیرت است.(سخنرانی مقام معظم رهبری در جمع مردم چالوس و نوشهر 15 / 7 / 88)
نظرات شما عزیزان: