آیا همه قرآن , همان اوایل بعثت بر پیامبر نازل شده است نزول دفعی

آیا همه قرآن , همان اوایل بعثت بر پیامبر نازل شده است نزول دفعی

یکی از آیاتی که در قرآن برای اثبات نزول دفعی , به آن استناد میشود آیه ۱۱۴ سوره طه می باشد

آیا همه قرآن ، همان اوایل بعثت بر پیامبر نازل شده است ؟ ( نزول دفعی )

یکی از آیاتی که در قرآن برای اثبات نزول دفعی ، به آن استناد میشود آیه ۱۱۴ سوره طه می باشد :

وَ لَاتَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِن قَبْلِ أَن یُقْضَی إِلَیْکَ وَحْیُهُ وَ قُل رَّبِّ زِدْنِی عِلْمًا

?در ( خواندن ) قرآن ـ پیش?از آنکه وحیش به?سوی تو انجام پذیرد ـ شتاب مکن و بگو خدای من ، مرا دانش افزای?

در تفسیر آیه فوق دو نظر ارائه شده است :

۱- ای پیامبر(ص) ، پیش از آنکه سخنان فرشته وحی تمام شود ، شتاب در خواندن آیات خوانده شده نکن . ( نظر طبرسی در مجمع البیان و ... )

با این دیدگاه ، پیامبر(ص) ، از کل وحی اطلاع نداشته ، مگر زمانی که آیات نازل می شده است .

۲- ای پیامبر(ص) ، در خواندن وحی شتاب نکن . ( نظر علامه در المیزان )

با این دیدگاه ، پیامبر(ص) ، از کل وحی ، قبل از نزول تدریجی آیات ، اطلاع داشته است .

در ادامه به نظر استاد سید محمد حسینی طباطبایی پرداخته می شود :

درتفسیر مزبور گفته?اند که رسول?خدا(ص) به ?هنگام وحی ـ پیش ?از آنکه سخنان فرشته تمام شود ـ همراه با او، آیات قرآنی را می?خواند . آنگاه این آیۀ کریمه نازل شد و او را از شتاب در قرائت نهی نمود .

چنانکه درتفسیر ?مجمع?البیان? آمده است: [معنای آیه اینست که: پیش ?از فراغت جبریل از ابلاغ قرآن، درخواندن ?آن شتاب مکن زیرا که پیامبر (ص) به همراه فرشته ، قرآن را می?خواند مبادا آن را فراموش کند. و این سخن، نظیر گفتار خدایتعالی است ?که فرمود: لَا تُحَرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ (القیامت/ ۱۶). قول مذکور از ابن عبّاس و حسن بصری و جُبّائی گزارش شده است] ۱

تفاسیر جدید نیز این قول? را برگزیده?اند . ( و این نظر دال بر عدم اطلاع پیامبر از آیات ، قبل از وحی هر کدام از آنهاست .)

امّا در تفسیر ?المیزان? پس?از نقل قول مزبور می?نویسد:

?اگر (برای پیامبرص) دانشی از قرآن پیش ?از نزول آن وجود نداشت نمی?توانست در خواندن چیزی که هنوز نازل نشده شتاب ورزد ?! ۲

و اما نقد نظر علامه

در این تفسیر ، نویسنده می?خواهد بگوید که چون رسول? خدا(ص) درخواندن وحی شتاب می?ورزید، بنابراین پیش ?از نزول آیات از آن‌ها آگاهی داشت!

و این سخن عجیبی است? که با مدلول آیۀ موردبحث نمی?سازد ، زیرا که رسول ?خدا(ص) فرمان یافت تا شتاب نورزیده و پس? از ?پایان گرفتن وحی? آن را بخواند (نه همراه با قرائت جبریل ع) و درصورتیکه پیامبرص از مفاد وحی آگاه بود ، قید پایان ?گرفتن (مِن قَبلِ أن یُقضی إلَیکَ وَحیُهُ) لازم نمی?آمد ، بلکه می?فرمود پیش ?از آنکه وحی به ?تو رسد، شتاب نورز و آن را مخوان ( وَ لا تَعجَل بِالقُرآنِ مِن قَبلِ أن یُوحی إلَیکَ)!

علاوه براین ، آیات متعدّدی در قرآن کریم به ?نحو اطلاق دلالت دارند بر اینکه پیامبر أکرم(ص) پیش? از نزول وحی از مفاد آن بی?اطّلاع بود و رویدادهایی ?که در صدر اسلام پیش آمد مانند ?حادثۀ إفک? و ?پرسش دربارۀ أصحاب کهف? و ?فترۀ وحی? و امثال این‌ها ، همگی گواه بر این?معنا شمرده می?شوند.

خدایتعالی می?فرماید: وَعَلَّمَکَ مَا لَمْ تَکُنْ تَعْلَمُ وَ کَانَ فَضْلُ اللّهِ عَلَیْکَ عَظِیمًا (النساء/ ۱۱۳) (خدا چیزهایی به تو آموخت که آنها را نمی-دانستی و فضل خدا بر تو بزرگ است).

زیرنویس:

۱- تفسیر مجمع البیان، ج۱۶، ص ۱۴۷. (?مَعناهُ لا تَعجَل بِتِلاوَتِهِ قَبلَ أن یَفرُغَ جِبرائیلُ ع مِن إبلاغِهِ فَإِنَّهُ (ص) کانَ یَقرَءُ مَعَهُ وَ یَعجَلُ بِتِلاوَتِهِ مَخافَةَ نِسیانِهِ.... وَهذا کَقَولِهِ: (لا تُحَرِّک بِهِ لِسانَکَ لِتَعجَلَ بِهِ) عَنِ ابنِ عَبّاسٍ وَ الحَسَنِ وَالجُبّائی?.)

۲- تفسیر المیزان، ج۱۴، ص ۲۳۲. (?فَلَولا عِلمٌ ما مِنهُ بِالقُرآنِ قَبلَ ذلِکَ لَم یَکُن لِعَجَلِهِ بِقِراءَةِ ما لَم یَنزِل مِنهُ بَعدُ? )

مصطفی طباطبایی

محمد صالحی