انسان در صورتى كه علاقه داشته باشد از نظر ايمان مؤمنى كامل و مقبول حق گردد، و به پاداش اعمالى كه در فضاى پر بركت ايمان كامل انجام مي دهد برسد، بايد از نظر قلبى به تمام حقايق مربوط به ايمان يعنى خدا، قيامت، فرشتگان، پيامبران، كتاب هاى الهى اعتقاد جزمى و يقينى داشته باشد، و از نظر نفسى به حسنات اخلاقى آراسته، و از نظر ظاهر مزين به اعمال صالحه ديده شود.
مؤمن واقعى بدون لحاظ چيزى به همه آيات و احكام الهى دلبسته و هريك را در جاى خود با نيتى خالص و همتى بلند به اجرا مي گذارد.
مؤمن حقيقى در آيات و احكام الهى تفكيك قائل نيست و حالت و نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَ نَكْفُرُ بِبَعْضٍ در خيمه حيات او و عرصه گاه ايمانش راه ندارد.
مؤمن مقبول حق به عبادات بدنى، مالى، حقوقى با كمال شوق و رغبت روى مي آورد و براى او فرقى ندارد كه در هر موقع خاص مكلّف به چه تكليفى است، او خود را بنده و عمله خدا ميداند، و هر لحظه آماده فرمانبردارى از دستورات خداست.
در فرهنگ سعادت بخش اسلام ارزش ويژه چنين انسانى است، و خير دنيا و آخرت و سعادت امروز و فردا مخصوص به اوست.
مؤمن مورد اكرام حق، احترام پيامبران و امامان و مايه بركت براى اهل زمين و ستارهاى درخشان در ديد تيزبين فرشتگان است.
در رابطه با ارزش و والائى چنين مؤمنانى رواياتى شگفت آور از اهل بيت نقل شده كه به بخشى از آن اشاره مي شود:
از حضرت صادق (ع) روايت شده:
«انما سمى المؤمن مؤمنا لانه يؤمن على الله فيجيز امانه:» «1»
مؤمن را به اين سبب مؤمن خوانده اند كه با بهره گيرى از ايمانش براى ديگران در دنيا و آخرت درخواست نجات مي كند و به شفاعت بر مي خيزد و خدا دعايش را مستجاب و شفاعتش را مي پذيرد.
امام صادق (ع) در روايتى بسيار مهم بدين گونه اوصاف مؤمن را بيان ميكند:
«المؤمن هاشمى لانه هشم الضلال والكفر والنفاق، المؤمن قرشى لانه اقر للشيئ و نحن الشيئ وانكر لاشيئ: الدلام واتباعه، والمؤمن نبطى لانه استنبط الاشياء تعرف الخبيث عن الطيب، والمؤمن عربى لانه عرب عنا اهل البيت، والمؤمن اعجمى لانه اعجم عن الدلام فلم يذكره بخير والمؤمن فارسى لانه تفرس فى الاسماء لوكان الايمان منوطا بالثريا لتناوله ابناء فارس:» «2»
مؤمن هاشمى است زيرا شكننده گمراهى و كفر و نفاق است، مؤمن قرشى است زيرا به حق با جان و دل اقرار دارد و ما اهل بيت همان حق هستيم، و منكر باطل و پيروان اوست، مؤمن نبطى است زيرا كشف كننده حقايق است و پاك را از ناپاك در همه مواردش مي شناسد، و مؤمن عربى است زيرا از ما اهل بيت سخن مي گويد، و مؤمن عجمى است زيرا از باطل به خير سخن نمي گويد، و مؤمن فارسى است زيرا به سماوات با نظر عقل و خرد نگاه مي كند، اگر ايمان آويخته به ثريا باشد فرزندان فارس آن را به دست مي آورند.