بسم الله الرحمن الرحیم
حتماً همهی ما این احادیث گهربار را شنیدهایم که معرفت نفس سودآورترین معرفتهاست[1] و کسی که نفس خود را بشناسد خدای خود را شناخته است.[2]
پیامبر اکرم9 فرمودند:
دنبال علم باشید هر چند در چین باشد!
به چین رفتن برای کسب علم، کنایه از تحمل فشارها، سختیها و موانع در راه علماندوزی است و منظور از علم در این حدیث شریف، علم معرفت نفس است.
اما «نفس» چیست و منظور از معرفت نفس کدام است؟ آیا معرفت نفس علمی حصولی است یا حضوری و این علم چگونه ایجاد میشود؟
اولین قدم در راه معرفت نفس این است که بدانیم انسان چیست؟ فلسفه که غایت و کمال انسان را در عقل او میداند، عقل را وجه تمایز انسان و سایر موجودات معرفی میکند و این تعبیر را در مورد انسان ارائه میدهد که "الانسان هو الحيوان الناطق" یعنی انسان حیوانی درککننده است.